جشن هالووین مانند ولنتاین و کریسمس، حالا چند سالی است که به یکی از مناسبت‌های محبوب بسیاری از مردم ایران، به‌ویژه کودکان و نوجوانان، تبدیل شده است. به طوری که بازار خریدوفروش محصولات مرتبط با هالووین، با وجود تهدیدها و ممنوعیت‌های حکومتی، از حدود یک هفته قبل از شب سی‌ویکم اکتبر داغ می‌شود.
فروشندگان که به دلیل شرایط اقتصادی موجود بیشتر ماه‌های سال بازارشان کساد است، مراسمی مانند هالووین را بزنگاهی برای رونق دادن به کسب‌وکارشان می‌دانند. مشتریان این کالاها نیز افرادی‌اند که جشن هالووین را فرصتی مناسب برای برگزاری دورهمی‌های شاد و دوستانه تلقی می‌کنند؛ جشنی که حتی برگزاری ساده آن هم برای ایرانیان گران تمام می‌شود.
نگاهی به قیمت اقلام مربوط به جشن هالووین در فروشگاه‌های آنلاین نشان می‌دهد که خرید چند قلم ساده وسایل هالووین دست‌کم یک میلیون تومان هزینه دارد و قیمت برخی اقلام مانند عروسک‌ها و اسکلت‌های متحرک نیز میلیونی است.
روزنامه همشهری در گزارشی میدانی از فروشگاهی در تجریش نوشت که قیمت لباس عزرائیل، که طرفداران زیادی هم دارد، از حدود یک میلیون و ۲۰۰ هزار تومان شروع می‌شود و تا یک میلیون و ۷۰۰ هزار تومان هم می‌رسد. کسانی که توان مالی برای خرید این لباس‌ها ندارند، به خرید دندان‌های دراکولایی رضایت می‌دهند که قیمت آن ۲۴۵ هزار تومان است.
در همین گزارش، به نقل از فردی که قصد دارد در خانه‌اش جشن هالووین برگزار کند، آمده که برای تزیین خانه‌اش متناسب با حال‌وهوای این شب، بیش از هشت میلیون تومان هزینه کرده است. ارگان رسانه‌ای شهرداری قیمت هر کیلو کدو تنبل را هم که نماد جشن هالووین است، در بازار تجریش تهران بین ۹۰ تا ۲۰۰ هزار تومان اعلام کرد و نوشت: «به همان اندازه که بازارهای در خیابان بهار، میرزای شیرازی و تجریش با عروسک‌های ترسناک و ماسک‌های خون‌آلود میزبان این جشن وارداتی‌اند، بازار خریدوفروش اجناس هالووینی در سایت‌های دست‌دوم‌فروشی و فروشگاه‌های آنلاین هم داغ است.»
بر مبنای این گزارش، قیمت یک دست لباس عنکبوتی در سایت دیوار ۹ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان و قیمت دست‌وپاهای بریده هالووینی که قرار است به جای غذا داخل ظروف دردار برای مهمانان سرو شود، از ۳۵۰ هزار تومان تا ۶۰۰ هزار تومان بسته به سایزشان، متفاوت است.»
روزنامه اینترنتی فراز هم در گزارشی از هزینه‌های جشن هالووین، به نقل از مادری نوشت که یک دندان نیش را برای فرزندش ۴۰۰ هزار تومان خریده است. در این گزارش نرخ عروسک‌های متحرک سه میلیون تومان و هزینه برگزاری مراسم معمولی هالووین به غیر از شام حدود ۱۵ تا ۲۰ میلیون تومان براورد شده است.
تعارض منافع حکومت با جشن‌های ملی و جهانی
جمهوری اسلامی که در بیش از چهار دهه گذشته مناسبت‌های ملی ایرانیان مانند شب یلدا، سیزده‌به‌در و نوروز را در تعارض با منافعش می‌دید و با ترفندهای مختلف برای از بین بردن آن‌ها تلاش می‌کرد، اکنون با پدیده اقبال مردم به مناسبت‌های بین‌المللی مواجه است؛ بنابراین به روش‌های مختلف می‌کوشد مانع برگزاری این مراسم شود. برخوردهای سلبی با فروشندگان محصولات هالووین و برگزارکنندگان این مراسم تا «وارداتی و مخرب» جلوه دادن این مناسبت‌ها از ترفندهای حکومت برای ممانعت از فراگیری آن‌ها به شمار می‌رود.
یکی دیگر از ترفندها نیز لوکس نشان دادن این مناسبت‌ها با تمرکز بر شکاف‌های طبقاتی موجود در ایران است. گزارش ارگان رسانه‌ای شهرداری تهران تحت عنوان «خرج‌وبرج میلیونی هالووینی‌ها» این معنا را القا می‌کند که برگزارکنندگان جشن‌هایی مانند هالووین اقشار مرفه و ثروتمند جامعه‌اند که مشکل اقتصادی ندارند.
البته این پروژه تبلیغاتی محدود به روزنامه همشهری نیست و ماموریتی است که دیگر رسانه‌های وابسته به حکومت نیز آن را دنبال می‌کنند. سایت ساعدنیوز برگزاری مراسم هالووین در برخی مدارس را «شنیع» توصیف کرده و خبرگزاری ایسنا مدعی شده است که به‌رغم ممنوعیت، این مراسم در برخی مدارس لوکس به شکلی «پرشور» برگزار می‌شود.
جمهوری اسلامی در مورد مناسبت‌هایی مانند هالووین به ترفند تکراری قرار دادن مناسبت‌های ملی و مذهبی در برابر آن‌ها متوسل می‌شود. حال آنکه همین دستگاه تبلیغاتی طی بیش از چهار دهه همواره مناسبت‌های مذهبی مانند عید فطر و قربان را در برابر مناسبت‌های ملی مانند شب یلدا علم کرده است.
دیدگاه ایدئولوژیک حاکم بر جمهوری اسلامی جشن هالووین و دیگر مناسبت‌هایی را که منشا و ریشه غربی دارند، «مغایر فرهنگ و ارزش‌های اسلامی» می‌داند؛ در نقطه مقابل، مردم ایران این مناسبت‌ها را به فرصتی برای نافرمانی مدنی در سطح گسترده تبدیل کرده‌اند تا آنچه را حکومت از آنان گرفته است، به روش‌های دیگری بازستانند.
از نظر جبار رحمانی، پژوهشگر حوزه انسان‌شناسی، جشن هالووین را باید در تحول نظام آیینی جامعه ایرانی بررسی کرد. به گفته او، فرهنگ عمومی مردم از سه منبع محلی، ملی و جهانی تغذیه می‌کند و وقتی افراد در این سه لایه زندگی می‌کنند، جشن‌های آنان نیز عملا از این سه لایه رنگ خواهند گرفت.
این پژوهشگر درباره چرایی استقبال ایرانیان از جشن هالووین به روزنامه اینترنتی فراز گفت: «از آنجا که در حوزه جهانی، فرهنگ مدرن غربی پیشگام است، افراد بیشتر با آن مواجه می‌شوند و آن را اجرا می‌کنند.»
این استاد دانشگاه برخلاف حکومتی‌ها برگزاری هالووین و ولنتاین را «غرب‌زدگی» نمی‌داند و معتقد است که برگزاری چنین مناسبت‌هایی در ایران نشان می‌دهد کودکان و نوجوانان ایرانی با فرهنگ جهانی همانند فرهنگ محلی و ملی خود آشنایی دارند و این در خوراک، پوشاک، آیین‌ها و جشن‌ها نیز دیده می‌شود.
هالووین یک جشن سنتی است که سی‌ویکم اکتبر هر سال در شب قبل از روز «همه قدیسان» (All Saints’ Day) برگزار می‌شود. ریشه هالووین به فرهنگ سلتی‌ها در حدود دوهزار سال پیش بازمی‌گردد که جشنی برای پایان تابستان و آغاز زمستان بود. سلتی‌ها باور داشتند که در شب هالووین، مرز بین دنیای زنده‌ها و مردگان از بین می‌رود و ارواح مردگان می‌توانند به دنیای زنده‌ها برگردند و از آنجا که ارواح می‌توانستند مشکلاتی ایجاد کنند، مردم با پوشیدن لباس‌ها و ماسک‌های ترسناک سعی می‌کردند آن‌ها را بترسانند و دور کنند. با گذر زمان، در محتوای این جشن تغییراتی به وجود آمد و به شکل امروزی آن تبدیل شد که بیشتر جنبه تفریحی و سرگرمی دارد.
