وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی ایران با انتشار تصاویری گزارش داد که روز گذشته محموله‌ای ارزشمند از کتیبه‌های دوره هخامنشی که شامل یک‌هزار و ۱۰۰ لوح عیلامی است، به ایران بازگردانده شد.
این اتفاق هم‌زمان با بازگشت مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهوری ایران، از نیویورک رخ داد. لوح‌های بازگردانده‌شده، به خط میخی و زبان عیلامی و یا آرامی در اشکال و ابعاد مختلف‌اند که موضوع بیشتر آن‌ها مدیریت منابع، راه‌ها، روابط اجتماعی، مایحتاج اساسی زندگی، دستمزدها و اقتصاد جامعه هخامنشی در زمان داریوش اول است.
در اسفند ۱۳۱۱ خورشیدی و به دستور رضاشاه پهلوی، گروه باستان‌شناسی موسسه شرق‌شناسی دانشگاه شیکاگو وارد ایران شدند و در کاوش‌های باستان‌شناسیِ باروی تخت جمشید حدود ۳۰ هزار لوح گلی دوره هخامنشی را که به خط میخی بود کشف کردند. سپس در سال ۱۳۱۴ با توافق دولت وقت ایران با موسسه شرق‌شناسی دانشگاه شیکاگو، مقرر شد تا این الواح برای ترجمه و مطالعه محتوای آن موقتا به ایالات متحده منتقل شوند.
بعد از تحقیق و ترجمه شماری از کتیبه‌ها به دست کارشناسان آمریکایی، تعدادی از آنان در سه نوبت و در سال‌های ۱۳۲۷، ۱۳۵۰ و ۱۳۸۳ به ایران بازگردانده شد، اما پس از آن روند بازگرداندن کتیبه‌ها به‌دلیل بروز یک مسئله حقوقی مرتبط با حمله‌ای تروریستی در بیت‌المقدس و متهم شدن جمهوری اسلامی ایران در آن پرونده متوقف شد. اما ایران در چند مرحله و در جلسات مختلف دادگاه موفق شد تا ثابت کند که این کتیبه‌ها جنبه تجاری ندارند و آثار فرهنگی‌اند و توقیف‌شدنی نیستند.
کتیبه‌هایی که روند بازگشتشان به ایران همچنان ادامه دارد و نشان می‌دهند که حدود دو هزار و۵۰۰ سال قبل در دوران هخامنشی، نظام حسابداری دقیقی در ایران باستان برقرار بوده و پرداخت‌ها براساس اسناد مالی مکتوب انجام می‌شده و موضوعاتی مانند ضامن و ضمانت‌نامه‌ها نیز در آن دوران متداول بوده است.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
علی دارابی، قائم‌‌مقام وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی ایران، نیز گفته است که الواح بازگردانده شده از دو هفته آینده به نمایش و بازدید عمومی گذاشته خواهد شد. او ضمن تاکید بر اینکه طرف آمریکایی متعهد شده است در بازه زمانی مشخص مابقی الواح را به ایران برگرداند، افزود: «این ششمین مرحله از بازگشت الواح و گل‌نبشته‌های هخامنشی از آمریکا است که در این مرحله ۱۱۰۰ قطعه از این گل‌نبشته‌ها به کشور برگردانده شد. الواح به موزه ملی ایران منتقل می‌شود و تا ۷۲ ساعت قرنطینه خواهد بود و پس از آن هیئتی از کارشناسان ایران نیز علاوه بر کارشناسان موسسه شرق‌شناسی شیکاگو، دوباره آن‌ها را خوانش می‌کنند.»
عبدالمجید ارفعی، پژوهشگر و متخصص زبان‌های باستانی، می‌گوید که با مطالعه کتیبه‌های هخامنشی می‌توان به درون جامعه هخامنشی در دوره داريوش بزرگ رفت و اطلاعات زيادی از جامعه كارگری آن دوران و مسائل مالی و اقتصادی آن زمان يافت. او همچنین توضیح می‌دهد که با بررسی این کتیبه‌ها می‌توان از ۷۰۰ شهر آن دوره در ايران و مسير ۶۰۰ شهر آن زمان اطلاع کسب کرد و در آن‌ها به كاوش پرداخت. ازجمله اینکه ممکن است مسير دقيق باستانی تخت جمشيد به شوش را هم در همين سنگ‌نبشته‌ها و گل‌نبشته‌ها يافت.
دارابی نیز با بیان اینکه این گل‌نبشته‌ها بیان‌کننده زیست و سبک زندگی نیاکان ایرانیان در دوره هخامنشی است، گفت: «این گل‌نبشته‌ها بسیار ارزشمند هستند. این اشیا به موزه خواهند رفت، چراکه موزه‌ها فقط بیانگر ثروت و توسعه یک کشور نیستند، بلکه موزه‌ها نمادی از صلح و توسعه برای هم‌زیستی در جهان به حساب می‌آیند. از این رو ما به دنبال این هستیم که تعداد موزه‌ها را به یک هزار موزه در کشور افزایش دهیم.»
این درحالی است که در یک دهه اخیر بی‌توجهی به موزه‌ها، بناهای تاریخی و سهل‌انگاری در حفظ میراث تاریخی به بهانه کمبود بودجه، با انتقاد و نگرانی شمار زیادی از ایران‌دوستان و تاریخ‌پژوهان مواجه شده و اخبار متعددی درباره قاچاق اشیا، الواح و مجسمه‌ها و سکه‌های باستانی ایران به کشورهای دیگر نیز منتشر شده است.
در آخرین نمونه نهم شهریور امسال سیاوش آریا، کنشگر میراث فرهنگی، از وضعیت مخاطره‌آمیز آرامگاه اردشیر سوم در مجموعه تخت جمشید خبر داد و گفت که رطوبت فراوانی به درون این اثر باستانی نفوذ کرده است.
