حدود دو دهه پس از کشف تابوت باستانی رازآلود در زمینهای کشاورزی در خرمآباد، پژوهشهای جدید باستانشناسان نشان میدهد که جسد داخل تابوت متعلق به شاهزادهای الیمایی است. کارشناسان در گاهنگاری پیشینه تابوت نیز به اواخر دوران سلوکیان و اوایل حکومت نیمهمستقل الیمایی رسیدند.
با اینکه پژوهشها روی جسد شاهزاده الیمایی شواهد معتبر و مهمی از دوران باستان را در اختیار باستانشناسان قرار میدهد، تابوتی که ۲۰ سال پیش کشف شد، همچنان مانند یک زندانی در قلعه فلکالافلاک نگهداری میشود و سازمان میراث فرهنگی برای نگهداری و محافظت از آن اقدامی نمیکند.
جسد شاهزاده الیمایی، در سال ۱۳۸۳ در زمینهای یونجه و باقلای یک کشاورز کشف شد. این کشاورز پس از اینکه در زمینهای کشاورزیاش به چند سنگ قدیمی برخورد تا مدتها با گنجیابهایی که به سراغش میآمدند چالش داشت تا اینکه سرانجام همسرش با میراث فرهنگی تماس گرفت و موضوع را اطلاع داد.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
بررسیهای اولیه کارشناسان میراث فرهنگی در عمق ۳۰ سانتیمتری زمین به کشف مهمی منجر شد، زیرا تابوتی مفرغی از خاک بیرون آمد که اسکلتی درون آن بود با یک تکه طلا بر چشم و تکه طلایی دیگر بر دهان.
در آن زمان درمورد هویت و پیشینه صاحب تابوت کاوش چندانی نشد، ولی اکنون پس از ۲۰ سال حسین فیضی، باستانشناس، و کیانا جمالی، پژوهشگر تاریخ دوره باستان، با بررسی این اسکلت به نظریه جدیدی درمورد قدمت آن رسیدهاند.
بررسی آثار همسان اسکلت با کشفهای دیگری در نقاط مختلف ایران ازجمله شمال خوزستان، پژوهشگران را به این نتیجه رساند که نشانههایی مهم از آیینهای تدفین در دوران باستان را کشف کردهاند.
حسین فیضی در گفتوگو با روزنامه پیام ما، اسکلت کشفشده در زمینهای کشاوزی را از «ارزندهترین آثار تدفین در دوران باستان» خواند و گفت که به همین دلیل نیاز بود که دوباره مورد بررسی قرار بگیرد.
این باستانشناس موقعیت اسکلت درون تابوت را هنگام کشف چنین تشریح کرد: «درون تابوت اسکلت انسانی چمباتهزده به صورت جنین قرار گرفته بود. آزمایشهای دیرین انسانشناسی که بعدها روی اسکلت انجام شد، نشان داد که متعلق به مردی حدود ۲۵ ساله است که بر اثر ضربه شیء برنده همچون خنجر یا زوبین، از ناحیه زانوی راست مجروح شده و درنهایت بهدلیل عفونت ناشی از زخم فوت کرده بود.»
از نظر کارشناسان، این تابوت فلزی شباهت بسیاری با تابوت مفرغی آرامگاه سلطنتی ارگان، کیدین-هوتران داشت. تابوت ارگان نیز در پی عملیات سدسازی رودخانه مارون در اوایل انقلاب کشف شده بود، با این تفاوت که درون آن یک حلقه طلایی، ۹۸ دکمه زرین، ۱۰ ظرف استوانهای، یک خنجر، یک میله نقرهای، تنگ و ساغر و سینی برنزی وجود داشت که قدمتشان به ۸۰۰ سال پیش از میلاد میرسید.
تابوت بیرونآمده از دل خاک زمینهای کشاورزی پس از اقدامهای اولیه به آزمایشگاه قلعه تاریخی فلکالافلاک منتقل شد و تا امروز نیز در همانجا در انبار قلعه نگهداری میشود.
بیاعتنایی به وضعیت اسکلت کشفشده از دوران باستان در حالی است که تکههای طلا بر چشم و دهان آن علاوه بر اینکه از آیین تدفین در دوران باستان خبر میدهد، جایگاه ممتاز آن را نیز نشان میدهد. به گفته حسین فیضی، تزیینات طلا و تابوت فلزی ارزشمند، همگی نشانههای سلطنتیاند که خانواده حاکمان محلی مانند الیماییها از آنها برخوردار بودهاند.
مطالعات تطبیقی این باستانشناس همچنین گویای آن است که وجود این نوع تزیین آیینی در گورهای منطقه نینوا مربوط به دوره پارتیان است که بهوسیله هرمزد رسام، باستانشناس مطرح شناخته شد و با کمی احتیاط میتوان اینگونه تدفین با تزیینات آیینی مشترک را شیوهای محلی برگرفته از کلونیهای یونانی مناطق معرفی کرد.