در چارچوب تلاش‌های ایالات متحده و میانجی‌های عرب به‌منظور دستیابی به راه‌حلی برای پایان دادن به جنگ در نوار غزه، حماس به دادن امتیازهای بزرگی راضی شده است که می‌تواند روند جنگ خشونت‌آمیز کنونی را تغییر دهد و مسیر چشم‌انداز آمریکا برای تشکیل دولت فلسطین را هموار کند.

در همین راستا، باسم نعیم، عضو دفتر سیاسی حماس، اعلام کرد: «ما آماده‌ایم شاخه نظامی گردان‌های القسام را منحل کنیم، بیشتر سلاح‌هایمان را کنار بگذاریم، هرگز به دنبال جنگ با اسرائیل نباشیم و به یک حزب سیاسی تبدیل شویم.»

او افزود: «این امر می‌تواند با برقراری آتش‌بسی پنج ساله‌ آغاز شود که به تشکیل کشور فلسطین بر اساس مرزهای سال ۱۹۶۷ به رهبری سازمان آزادی‌بخش فلسطین منجر شود و زمینه بازگشت آوارگان به سرزمین‌های فلسطینی را بر اساس قطعنامه‌های سازمان ملل فراهم کند.»

مداخله ترکیه

پیشنهاد حماس از نظر زمان‌ ارائه آن بسیار حائز اهمیت است، زیرا حماس زمانی از این تصمیم پرده برداشت که قطر اعلام کرد «در صورت فراهم نشدن زمینه دستیابی به توافقی برای پایان دادن به خونریزی در نوار غزه» این کشور دیگر میانجی‌گری نخواهد کرد.

ابراهیم ابراش، استاد علوم سیاسی دانشگاه الازهر، گفت: «پس از آنکه رهبران حماس خود را تقریبا تنها یافتند، شروع به امتیاز دادن کردند و برای یافتن میانجی جایگزین عازم ترکیه شدند. سپس وزارت خارجه ترکیه با صدور بیانیه‌ای آمادگی این جنبش را برای زمین گذاشتن سلاح اعلام کرد.»

ابراش معتقد است که حماس علاوه بر قرار گرفتن در انزوا، با یک معضل واقعی روبرو است: ایالات متحده به حمایت از اسرائيل برای از بین بردن حماس و ترسیم آینده‌ جدیدی برای نوار غزه که حماس در آن هیچ نقشی نداشته باشد، ادمه می‌دهد و به همین دلیل، حماس متقاعد شده است که جز رفتن به سمت چشم‌انداز آمریکا راه دیگری برای خروج از بن‌بست وجود ندارد.

همسویی با چشم‌انداز آمریکا

از زمان آغاز جنگ در غزه، ایالات متحده چشم‌اندازی برای آینده منطقه ترسیم کرد که عبارت است از تاسیس کشور فلسطین بر اساس مرزهای سال ۱۹۶۷ و تقویت تشکیلات خودگردان فلسطین برای به دست گرفتن مجدد قدرت در نوار غزه. ابراش با اشاره به این موضوع گفت: «حماس به این واقعیت پی برده است که اغلب کشورهای جهان حتی کشورهای دوست این جنبش از چشم‌انداز آمریکا حمایت می‌کنند. از این‌ رو جز گام برداشتن در این مسیر، راه دیگری پیش‌ رو ندارد.»

البته عامل اصلی که حماس را به زمین گذاشتن سلاح‌ وادار می‌کند، تهدید مداوم اسرائيل به اجرای عملیات نظامی در شهر رفح در منتهی‌الیه جنوبی نوار غزه  است؛ به‌ویژه اینکه حماس به دنبال اجتناب از وقوع یک فاجعه انسانی و حفظ نیروهای باقی‌مانده این جنبش است.

حماس معتقد است که پیشنهاد این جنبش مبنی بر زمین گذاشتن سلاح ممکن است به ایالات متحده انگیزه دهد تا برای به تعویق انداختن حمله به شهر رفح اسرائيل را تحت فشار بگذارد و قبل از آغاز هرگونه عملیات نظامی، فرصتی برای مطرح شدن راه‌حل‌های سیاسی فراهم شود. ابراش افزود: «اعلام آمادگی حماس برای دادن امتیاز و پذیرش قطعنامه‌های سازمان ملل مسیر صلح و آشتی را هموار خواهد کرد.»

آتش‌بسی که حماس را از فروپاشی نجات می‌دهد

از سوی دیگر، عوض‌ مهدی، کارشناس امور راهبردی، گفت: «حماس در پیشنهاد جدیدش خواستار برقراری آتش‌بس پنج ساله با اسرائيل است. حماس سعی دارد با بهره‌برداری از آتش‌بس مزبور، حضورش در نوار غزه را حفظ کند یا حداقل از تلاش‌هایی که در طول ۱۷ سال گذشته برای کنترل نوار غزه انجام داده و مبالغ هنگفتی که هزینه کرده است، به‌گونه‌ای بهره ببرد.»

مهدی افزود: «حماس در معرض خطر نابودی قرار دارد؛ به همین دلیل، رهبران آن تصمیم گرفتند برای نجات جنبش از فروپاشی، اسرائيل را به رسمیت بشناسند و تعهدشان را به پیمان اسلو و قطعنامه‌های سازمان ملل اعلام کنند؛ چیزی که در طول سال‌های گذشته آن را رد می‌کرد.»

او خاطرنشان کرد: «حماس که به دنبال کسب اعتماد جامعه جهانی است، برای اطمینان دادن درباره تعهدش به اجرای پیشنهاد اخیر و تمایل این جنبش به کنار گذاشتن سلاح، باید به شراکت و همکاری با جمهوری اسلامی ایران پایان دهد؛ به‌ویژه پس از آنکه رژیم ایران حماس را در جنگ خونین غزه تنها گذاشت.»

به گفته مهدی، اگر حماس به یک حزب سیاسی تبدیل شود، نه مردم فلسطین به آن اهمیتی می‌دهند و نه نمی‌تواند در تحولات جامعه نقش قابل‌ذکری ایفا کند، زیرا این جنبش در طول جنگ اخیر نشان داد که مردم فلسطین را قربانی خواسته‌ها و اهداف سیاسی‌ رهبرانش می‌کند.

در پاسخ به این پرسش که آیا حماس واقعا از شاخه نظامی خود صرف‌نظر خواهد کرد؟ مهدی معتقد است که حماس وحدت و انسجامش را از دست داده و دستخوش چندپارگی شده است، زیرا دیدگاه رهبران این جنبش که در خارج از فلسطین به سر می‌برند با دیدگاه رهبران حماس در غزه تفاوت بسیاری دارد و هر گروه به دنبال دستیابی به منافع خود است.

با اینکه اسرائیل پیشنهاد اخیر حماس را بی‌اهمیت تلقی کرد و بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائيل، بار دیگر بر تعهدش برای حذف کامل حماس و امتناع از ایجاد کشور فلسطین تاکید کرد، یواو اشترز، تحلیلگر ارشد سیاسی روزنامه والا، می‌گوید: «موضع اخیر حماس حاوی مسائل جدید و مثبتی است که رد آن برای رهبران نهادهای امنیتی و سیاسی اسرائيل دشوار است.»

در واکنش به پیشنهاد حماس، جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی کاخ سفید، گفت: «ما در مذاکرات برای پایان دادن به جنگ حرکت جدیدی را شاهدیم. راه‌حل‌های سیاسی پیشنهادی حماس خوب و مثبت است، اما برای رسیدن به هدف باید امتیازهای دقیق و مشخصی داده شود.»

 برگرفته از ایندیپندنت عربی