سازمان ملل متحد می‌گوید پناهجویان سوری در بازگشت به کشور خود با «نفض آشکار حقوق بشر» مواجه‌اند.

کمیساریای عالی حقوق بشر سازمان ملل متحد روز سه‌شنبه ۱۳ فوریه (۲۴ بهمن)، گزارشی تکان‌دهنده منتشر کرد که در آن به مواردی پرداخته که پناهجویان سوری در بازگشت به کشورشان از سر گذرانده‌اند.

این گزارش ۳۵ صفحه‌ای با استناد به ده‌ها مصاحبه با پناهجویان سابق تصویری بسیار تیره از آنچه را که آن‌ها در سوریه تجربه کرده‌اند، نشان می‌دهد.

گزارش سازمان ملل همچنین از رشته تخلفات و سوء‌استفاده‌های مقام‌های دولتی و نظامی سوریه و همینطور گروه‌های شورشی و خشونت‌هایی که آن‌ها علیه پناهجویان بازگشتی، به‌ویژه زنان انجام داده‌اند پرده بر می‌دارد. بازداشت خودسرانه، شکنجه، خشونت جنسی، سو‌ٰءاستفاده جنسی و آدم‌ربایی از جمله مواردی است که پناهجویان در مورد آن شهادت داده‌اند.

در بخش دیگری از این گزارش آمده که پناهجویان سوری در بازگشت به کشورشان با مواردی نظیر اخاذی پول و دارایی‌ها و همینطور مصادره و توقیف اموالشان روبرو بودند.

فولکر ترک، کمیسر حقوق بشر سازمان ملل متحد، گفت که این «تصویر نگران‌کننده» در گرما‌گرم اوج گرفتن اخراج سوری‌ها از کشورهای میزبان پدیدار می‌شود.

این مقام سازمان ملل افزود وضعیت وخیم پناهجویان بازگشتی به سوریه سوالات جدی در مورد تعهد دولت‌ها به روند قانونی و ممنوعیت بین‌المللی بازگرداندن افراد به کشوری که در آن ممکن است با شکنجه، یا مجازات و رفتار ظالمانه، غیرانسانی یا تحقیرآمیز روبرو شوند، برمی‌انگیزد.

این گزارش همچنین با تاکید بر خطر بازداشت پناهجویان بازگشتی به سوریه‌، می‌افزاید زنانی که بازداشت شده‌اند اغلب با توجه به رواج تصورات قالبی در مورد تجاوز جنسی در مدت بازداشت، با چنین انگی مواجه‌اند حتی اگر چنین اتفاقی رخ نداده باشد. این موضوع در مواردی به طلاق و طرد از طرف خانواده نیز منجر شده است.

کمیسر حقوق بشر سازمان ملل تاکید کرد که تمامی بازگشت‌ها به سوریه باید ‌«داوطلبانه» باشد و همچنین شرایط «بازگشت ایمن، پایدار و آبرومندانه» باید فراهم شود.

در این گزارش همچنین تاکید شده که بسیاری از پناهجویان سوری در کشورهای میزبان به‌دلیل مشکلات اقتصادی، سوء‌استفاده و برخوردهای مهاجرستیز، ناگزیر راه بازگشت به سرزمین مادری خود را پیش می‌گیرند.

با گذشت نزدیک به ۱۳ سال از آغاز درگیری‌ها در سوریه، هنوز بیش از ۵ میلیون پناهجو در کشورهای دیگر به‌سر می‌برند و فشار برخی کشورهای میزبان برای واداشتن آن‌ها به بازگشت به سوریه افزایش یافته است.

درگیری‌ها در سوریه در مارس ۲۰۱۱، و با تجمع اعتراضی مسالمت‌آمیز علیه دولت بشار اسد آغاز شد. اما با سرکوب خشونت‌بار معترضان، این اعتراض‌ها به سرعت جای خود را به یک جنگ داخلی تمام‌عیار داد.

با حمایت روسیه، جمهوری اسلامی ایران و حزب‌الله لبنان در سال ۲۰۱۵ ورق برگشت و اوضاع به نفع بشار اسد دگرگون شد و دمشق توانست بسیاری از مناطقی را که قبلا در درگیری‌ها از دست داده بود، پس بگیرد. هر چند، بخش‌های زیادی از شمال کشور همچنان در کنترل گروه‌های مختلف شبه‌نظامی است که هر یک از حمایت یکی از بازیگران منطقه برخوردار است.

در درگیری‌های داخلی در سوریه بیش از ۵۰۰ هزار نفر کشته شدند و بیش از ۹۰ درصد از جمعیت آن نیز با فقر دست و پنجه نرم می‌کنند.