پژوهشگران برای رمزگشایی متن پنهان یک طومار ۲۰۰۰ ساله که در جریان فوران آتشفشانی کوه وزوویوس (Mount Vesuvius) سوخته بود از هوش مصنوعی استفاده کرده‌اند.

این پاپیروس سوخته، دربردارنده اندیشه‌های یک فیلسوف یونانی است، و بینش‌های بی‌سابقه‌ای را درباره مکتب فلسفی اپیکوری که روی لذت و لذت‌گرایی تمرکز دارد آشکار می‌کند.

پژوهشگران بعد از اسکن دیجیتالی این طومار که شبیه یک تکه زغال چوب است، برای باز کردن مجازی این پاپیروس و رمزگشایی حروف آن از نقشه‌برداری سه‌بعدی و شیوه‌های هوش مصنوعی استفاده کردند.

این نوشته برآمده از فیلسوف فیلودموس است و این قطعه افکار او را درمورد اینکه چگونه کمبود غذا می‌تواند روی میزان لذت ما از آن تاثیر بگذارد بیان می‌کند.  

گروه سه‌نفره - یوسف نادر از دانشگاه فرای برلین، لوک فاریتور از دانشگاه نبراسکا-لینکلن، و جولین شیلیگر از موسسه فناوری فدرال زوریخ سوئیس – به این کشف مهم دست یافتند و اکنون امیدوارند بتوانند از این روش برای رمزگشایی متون بیشتری استفاده کنند.

این طومارها در قرن هجدهم، هنگامی که کشاورزی حین حفر چاه در شهر باستانی هرکولانیوم، یک ویلای مدفون رومی پیدا کرد کشف شدند.

کتابخانه بزرگی از طومارهای پاپیروس در اثر حرارت بقایای آتش‌فشانی زغال شده بودند که آنها را بسیار شکننده کرده اما همچنان سالم مانده است.

تلاش‌های پیشین برای بازکردن و خواندن این متون باعث شد چند طومار از بین برود و بیش از ۶۰۰ طومار بازنشده و ناخوانده باقی مانده است. چنانچه این طومارها رمزگشایی شوند، بیش از دوبرابر به مجموعه ادبیات باستان می‌افزایند.

در مارس ۲۰۲۳ برای تشویق پژوهشگران به رمزگشایی بخشی از طومارهای هرکولانیوم، چالشی با جایزه ۸۵۰ هزار دلاری راه‌اندازی شد.

در وب‌سایت چالش ویزوویوس آمده است:«این جایزه به دنبال یک سال پیشرفت چشمگیر، اعطا شد. معمای باستانی پاپیروس هرکولانیوم بعد از ۲۷۵ سال حل شد. اما تلاش برای کشف اسرار این طومارها تازه شروع شده است.»

باب فاولر، استاد ادبیات باستانی از دانشگاه بریستول که یکی از داوران این جایزه بود این شاهکار را «لحظه‌ای تاریخی» خواند و به نشریه نیچر گفت «معلوم نیست این طومار چه نوع اسرار جدیدی ارائه کنند.»