ارتباط طالبان با مدارس دینی افراطی در پاکستان از سال‌ها قبل یکی از موضوع‌های موردبحث در زمینه تربیت تروریست و ترویج افراطی‌گری دینی در افغانستان و پاکستان بوده است اما اطلاعیه اخیر وزارت معارف رژیم طالبان بر این ادعا که این مدارس را طالبان اداره می‌کنند، رسما صحه گذاشت.

وزارت معارف طالبان روز سه‌شنبه اطلاعیه‌ای در مورد نتایج آزمون سراسری دوره‌های مختلف مدارس دینی منتشر کرد و در آن از مدارس دینی داخل افغانستان و مدارس دینی در «دارالهجرت» نام برد. در این اطلاعیه تصریح شد که منظور از مدارس دارالهجرت مدارس دینی در ایالت‌های خیبرپختونخوا و بلوچستان پاکستان‌اند.

در این اطلاعیه آمده که معاونت تعلیمات اسلامی وزارت معارف طبق برنامه و دستورالعمل جاری این وزارتخانه، در سال ۱۴۴۴ هجری قمری در مدارس داخل کشور و دارالهجرت (خیبرپختونخوا، کویته و بلوچستان کشور پاکستان) امتحان دوره‌های عالمیه، عالیه و خامسه را برگزار کرده که نتایج آ‌ن‌ها اینک اعلام شده است.

این اطلاعیه به‌وضوح نشان داد که از زمان به قدرت رسیدن طالبان در افغانستان، مدارس دینی در استان‌های بلوچستان و خیبرپختونخوای پاکستان از وزارت معارف افغانستان که تحت کنترل طالبان است بودجه می‌گیرند و مستقیم زیرنظر این وزارتخانه اداره می‌شوند.

باید یادآوری کنیم که با وجود سلطه طالبان بر افغانستان که قطع کمک‌های توسعه‌ای به این کشور را در پی داشت، آموزش از بخش‌های به‌شدت موردتمرکز حامیان بین‌المللی از جمله ایالات متحده آمریکا باقی ماند و در دو سال گذشته ده‌ها میلیون دلار به عنوان کمک بشردوستانه در زمینه آموزش در افغانستان هزینه شده است.

طالبان مدعی‌اند که در دو سال گذشته ۱۵ هزار مدرسه دینی در افغانستان ساخته‌اند که هزینه آن از بودجه ملی تامین شده است؛ اما با نگاهی به گزارش‌ نهادهای ناظر، می‌توان گفت بعید به نظر نمی‌رسد که بخش بزرگی از بودجه مورداستفاده در مدارس دینی داخل و خارج افغانستان از همان بودجه کمک‌های بشردوستانه آمریکا و دیگر کشورها تامین شده باشد.

بازرس ویژه آمریکا برای بازسازی افغانستان (سی‌گار) ۲۸ مهرماه با انتشار گزارشی، اعلام کرد که بودجه کمکی آمریکا برای آموزش در افغانستان در دو سال گذشته بالغ بر ۱۸۵.۲ میلیون دلار غیرمستقیم در اختیار طالبان قرار داده است. این نهاد در نامه‌ای به آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا، هشدار داد که طالبان از کمک‌های آمریکا برای تقویت آموزش در راستای منافع این گروه استفاده می‌کنند.

این در حالی است که طالبان به عنوان یک گروه افراطی با تفسیر سختگیرانه و بدوی از اسلام، خود محصول مدارس دینی مستقر در پاکستان‌اند و گزارش سازمان‌های اطلاعاتی بین‌المللی از سال‌ها پیش وجود پایگاه‌ها و مدارس طالب‌پرور در این دو ایالت پاکستان را تایید کرده‌اند.

خود طالبان هم وجود مدارس دینی تحت کنترل این گروه در خاک پاکستان را انکار نمی‌کنند. مدرسه حقانی، معروف به مدرسه انتحاری‌ها، که بنیان‌گذار آن رهبر شبکه مخوف حقانی بود و پسرانش از جمله سراج‌الدین حقانی‌، وزیر داخله رژیم طالبان، که جانشین او شده‌اند، درس‌خوانده مدارس دینی معروف در خیبرپختونخوای پاکستان‌اند.

در ماه‌‌های نخست به قدرت رسیدن طالبان در افغانستان، اعضای شبکه حقانی ویدیویی منتشر کردند که در آن سراج‌الدین حقانی با جمعی از هوادارانش در اتاقی که گفته می‌شد در یکی از شهرهای پاکستان است، مهاجمان انتحاری را برای حمله به فرودگاه نظامی شهر جلال‌آباد تشویق و سپس با دعا و تکبیر آن‌ها را به ماموریت اعزام می‌کرد.

در سال ۲۰۱۷، سرفراز بوگتی، وزیر ایالت بلوچستان که در حال حاضر وزیر داخله (کشور) دولت موقت پاکستان است، در بیانیه‌ای به‌صراحت مدعی شد که طالبان افغانستان کنترل مدارس دینی در بلوچستان را به عهده دارند و از آن برای جذب و تربیت نیرو استفاده می‌کنند.

او در آن زمان تاکید کرد: «تقریبا ۳۰ هزار مدرسه دینی در پاکستان به صورت قانونی فعال‌اند اما بسیاری از این مدارس هم فعالیت غیرقانونی دارند و شبه‌نظامیان به‌ویژه طالبان افغانستان را تعلیم می‌دهند.»

در همان سال گزارش دولت ایالتی بلوچستان پاکستان نشان داد که بیش از پنج ‌هزار مدرسه دینی در ایالت بلوچستان در زمینه آموزش به «شبه‌نظامیان به‌ویژه طالبان افغانستان» فعالیت می‌کنند. این گزارش در آن زمان فعالیت این مدارس را برای امنیت پاکستان نگران‌کننده خوانده بود.

در این گزارش ذکر شده بود که هبت‌الله آخوندزاده، رهبر طالبان، یک مدرسه دینی در منطقه کچلاک نزدیک شهر کویته، مرکز ایالت بلوچستان، را اداره می‌کند.

ساختار قدرت در گروه طالبان از گذشته این طور است که یک شورا به ریاست رهبر اصلی این گروه وجود دارد و شماری از اعضای قدرتمند طالبان در این شورا حضور دارند و جلسات شورا هرازگاه به دستور رهبر برگزار می‌شود. البته نقش رهبر یک نقش شدیدا مقتدرانه و انحصاری است. این شورا از آنجا که در ابتدای شکل‌گیری طالبان در شهر کویته پاکستان، محل استقرار رهبران طالبان، برگزار می‌شد، به شورای کویته شهرت یافت.

شورای کویته عالی‌ترین مرجع تصمیم‌گیری طالبان است که در حال حاضر ملا هبت‌الله آخوندزاده به عنوان رهبر طالبان در راس آن قرار دارد.

وجود شورای رهبری طالبان به اسم شورای کویته و نیز تقویت طالبان در افغانستان طی ۲۰ سال گذشته با وجود حضور ناتو به عنوان دشمن قوی این گروه، به‌وضوح نشان می‌دهد که در بیش از دو دهه اخیر، ایالت‌های بلوچستان و خیبرپختوانخوای پاکستان پایگاه دیرینه و محل پرورش نسل جهادی و افراطی طالبان بوده‌اند.

در ۲۰ سال حضور ناتو به رهبری ایالات متحده آمریکا در افغانستان، واشنگتن و دولت پیشین افغانستان بارها پاکستان را به حمایت از طالبان و تقویت آن‌ها از طریق مدارس دینی در خاک آن کشور متهم کردند.

در همین حال، کارشناسان و حتی مقام‌های دولتی در پاکستان هم وجود این مدارس دینی غیرقانونی و خارج از کنترل دولت را به‌ویژه در بلوچستان و خیبرپختونخوا که در نزدیکی مرز افغانستان قرار دارند و از دیرباز پایگاه گروه‌های افراطی مسلمان بوده‌اند، تایید کردند.

اکنون که طالبان در افغانستان به قدرت رسیده‌اند، شدیدا در تلاش‌اند نقش و کمیت مدارس دینی را در سراسر افغانستان افزایش دهند و آن‌ها را جایگزین مدارس عادی و دانشگاه‌ها کنند. از سوی دیگر، این گروه با سلطه بر افغانستان، مدارسی را که در ۲۰ سال گذشته به طور مخفیانه به منظور سربازپروری در پاکستان مدیریت می‌کردند، اکنون آشکارا با بودجه وزارت معارف افغانستان که تحت کنترل این گروه است، مدیریت و حمایت می‌کنند.