نگاه قومی به فجایع طبیعی؛ چرا ملا هبت‌الله در مورد زلزله هرات سکوت کرده است؟

پنج روز پس از زلزله مرگ‌بار در هرات، ملا هبت‌الله، رهبر طالبان، هنوز هیچ واکنشی نشان نداده ‏است

پنج روز پس از زلزله مرگ‌بار در هرات، رهبر طالبان هنوز هیچ پیامی برای ابراز همدردی با قربانیان یا سفارش رسیدگی به آسیب‌دیدگان نداده است. ملا برادر، معاون نخست‌وزیر رژیم طالبان، سه روز پس از زلزله در محل حادثه حاضر شد و از دولت‌ها و سازمان‌های جهانی خواست که به زلزله‌زدگان کمک کنند. یک روز پس از زلزله، وزارت دفاع طالبان ویدئویی از روستاهای زلزله‌زده منتشر کرد که از هلیکوپتر ضبط شده بود و ابعاد گسترده ویرانی را نشان می‌داد.

هرچند وزارت دفاع طالبان با انتشار ویدئوهایی از سهم‌ و تلاش نیروهای پایگاه ۲۰۷ الفاروق مستقر در هرات در ردیابی افراد ناپدیدشده در زیر آوارها و همچنین رسیدگی به مجروحان خبر داده است، ساکنان مناطق زلزله‌زده در هرات در مصاحبه با رسانه‌ها، از جمله خبرگزاری فرانسه، گفتند که با دست‌های خالی در جست‌وجوی افراد ناپدیدشده‌اند و کمکی به آن‌ها نشده است.

هرات استانی با اکثریت تاجیک است. بیشتر ساکنان این استان به زبان فارسی صحبت می‌کنند. همین باعث شده است که شماری از کاربران در فضای مجازی واکنش طالبان به زلزله در پکتیکا و خوست در شرق افغانستان را، که زادگاه شبکه حقانی و منطقه‌ای پشتون‌نشین است، با واکنش این گروه به زلزله در هرات، که منطقه‌ای تاجیک‌نشین است، مقایسه کنند.

وقوع زلزله مرگ‌بار به بزرگی ۵.۹ در پکتیکا و خوست در اوایل تیر سال گذشته با اقدام و واکنش فوری و گسترده طالبان همراه شد. ملا هبت‌الله آخوندزاده، رهبر طالبان، ساعاتی پس از وقوع زلزله، در پیامی که فرستاد با قربانیان زلزله ابراز همدردی کرد و از همه سازمان‌های مددرسان داخلی و خارجی خواستار کمک شد. ملا هبت‌الله آخوندزاده همچنین به نهادهای دولتی رژیم طالبان دستور داد که با تمام توان و امکانات به کمک زلزله‌زدگان بشتابند.

Read More

This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)

در روز نخست زلزله، دفتر ملا محمد حسن آخوند، نخست‌وزیر طالبان، اعلام کرد که یک میلیارد افغانی برای کمک به زلزله‌زدگان اختصاص داده است. سراج‌الدین حقانی، رهبر شبکه حقانی، که شرق افغانستان و به‌ویژه استان‌های پکتیکا و پکتیا و خوست حوزه نفوذش شمرده می‌شود، به محل حادثه رفت و رهبری کمیسیون رسیدگی به زلزله‌زدگان را بر عهده گرفت.

در زلزله‌ای که در پکتیکا و خوست اتفاق افتاد، ۱ هزار و ۳۶ نفر کشته و ۲ هزار و ۹۴۹ نفر مجروح شدند.

در پنج روز گذشته، هرات دست‌کم چهار بار لرزید و آمار کشته‌ها از ۲ هزار و آمار زخمی‌ها از ۳ هزار نفر گذشته است. ویرانی در شهرستان‌های زنده‌جان و انجیل گسترده و وسیع است. ساکنان زنده‌جان در مصاحبه با خبرگزاری فرانسه گفتند که تا ساعت‌ها پس از وقوع زلزله، هیچ‌کس برای کمک در محل حضور نداشت.

پنج روز پس از زلزله مرگ‌بار در هرات، که آمار کشته‌ها و مجروحان آن به‌مراتب بیشتر از زلزله در پکتیکا و خوست است، ملا هبت‌الله آخوندزاده هنوز هیچ پیامی برای ابراز همدردی با قربانیان نداده است.

همچنین، برخلاف اقدام برای رسیدگی به زلزله‌زدگان در پکتیکا و خوست، این بار هنوز هیچ نیرو و امکاناتی از کابل برای رسیدگی به  وضع زلزله‌زدگان به هرات اعزام نشده است. نهادهای مددرسان بین‌المللی نیز به تاخیر در رسیدگی به این فاجعه واکنش نشان دادند.

نگاه طالبان به دو زلزله مرگ‌بار در دو منطقه با بافت قومی متفاوت نشان می‌دهد که این گروه حتی برخورد با فجایع طبیعی را از دید قومی و زبانی می‌بیند. نمونه دیگری از نگاه قومی طالبان به حوادث، واقعه در چاه افتادن حیدر، کودک زابلی، در دی ۱۴۰۰ است. طالبان برای نجات دادن این کودک در منطقه پشتون‌نشین زابل، تجهیزات وزارت دفاع را به کار گرفتند. هیئت‌های بلندرتبه این گروه، از جمله ملا یعقوب، وزیر دفاع، انس حقانی، عضو ارشد شبکه حقانی، و شماری دیگر از اعضای بلندرتبه طالبان از کابل به زابل سفر کردند تا جریان عملیات نجات حیدر را از نزدیک ببینند. در هفته‌ها و ماه‌های بعد، که خبرهایی از افتادن کودکان در چاه‌ در دیگر استان‌ها، از جمله در شمال افغانستان ،منتشر شد، طالبان واکنشی نشان ندادند.

گروه طالبان از لحاظ قومی از جامعه پشتون افغانستان شکل گرفته‌ است. در گزارش‌های رسمی هیئت معاونت سازمان ملل متحد در افغانستان (یوناما)، رژیم این گروه «حکومت مردانه و پشتون‌محور» توصیف شده است.

مقام‌های مهم رژیم طالبان در اختیار اعضای پشتون‌تبار این گروه است. بیشترین اعضای کابینه و فرماندهان کلیدی رژیم طالبان نیز از پشتون‌ها هستند. شماری از ازبک‌ها و ترکمن‌ها و تاجیک‌ها نیز در صفوف این گروه حضور دارند و در ساختار رژیم امارت مسندهایی دارند، اما این افراد در رهبری رژیم طالبان نقشی ندارند و توان و اختیار تصمیم‌گیری‌ هم ندارند.