ماه گذشته، زمانی که سفیر تازه چین در افغانستان، اعتمادنامه خود را به مقام‌های طالبان می‌سپرد، مراسم استقبال از او در حد رهبر کشورها بود. حتی برای او تشریفات نظامی در نظر گرفته شد و سان دید. ژائو شینگ سفیر تازه چین در افغانستان هم این همه محبت را بدون جبران نگذاشت و در نخستین پیام در رسانه اجتماعی اکس، تا حد زیادی از طالبان حمایت کرد. این رویکرد سفیر جدید چین در افغانستان، در اصل راهبرد جدید چین در قبال افغانستان و حاکمان امروزش را به نمایش می‌گذارد. راهبردی که با صمیمیت و نزدیکی بیش از حد همراه است و چین را تبدیل به وکیل مدافع طالبان در سطح بین‌المللی کرده است. سفارت چین در پیامی از کشورهای غربی انتقاد کرد که در قبال طالبان رویکرد خصمانه‌ای دارند و با استاندارد دوگانه به مسئله تروریسم می‌پردازند.
اما پشت این همه صمیمیت تازه چین در قبال افغانستان یک مسئله مهم نهفته است؛ فشار و سرکوب بیشتر اقلیت مسلمان ایغور در منطقه خودمختار سین کیانگ. هفته آخر ماه اوت، شی جی پینگ، رئیس‌جمهوری چین، به صورت غیرمنتظره‌ای به منطقه سین کیانگ سر زد و با مقام‌های حزب کمونیست چین در این منطقه گفت‌وگو کرد. او از اعضای حزب کمونیست خواست تا تعادل اجتماعی را که به عقیده او به سختی در این منطقه به دست آمده است، همچنان حفظ کنند و از حرکت‌های مذهبی با رنگ و بوی سیاسی که می‌تواند تعادل در منطقه را بر هم بزند جلوگیری کنند. دولت چین حفظ حجاب، داشتن ریش بلند و نقض قوانین تنظیم خانواده را به‌عنوان افراط‌گرایی مذهبی معرفی کرده است.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
این دستور شی جی پینگ به معنای گسترش سرکوب و شکنجه ایغورها است. اما این فشار بدون چراغ سبز طالبان نمی‌تواند به‌خوبی اعمال شود. وصل بودن منطقه سین کیانگ به افغانستان تحت سلطه طالبان و وجود تعدادی از پایگاه‌های نیروهای مسلح ایغور در افغانستان، این نگرانی را برای چین ایجاد کرده است که در صورت افزایش فشار، ایغورها از آن سوی مرز، خودشان را مسلح کرده و در مقابل دولت خواهند ایستاد. به همین دلیل، چین نخست باید از بابت طالبان خاطر جمع می‌شد.
تغییر سیاست‌های چین در چند هفته گذشته به این معنا نیست که در گذشته رابط میان طالبان و دولت چین تیره بوده است. بلکه به این معنا است که چین دور گسترده‌تر و صمیمانه‌تری از روابط را با طالبان آغاز کرده است. افزایش سرمایه‌گذاری‌های اقتصادی به‌خصوص سرمایه‌گذاری ۵۵۰ میلیون دلاری چین روی ذخایر نفت افغانستان و لغو تعرفه‌های گمرکی بر مواد صادراتی افغانستان، طالبان را به‌شدت خرسند کرده است. حمایت چین در مجامع بین‌المللی از طالبان و فشار به کشورهای غربی برای لغو تحریم‌ها، باز کردن ذخایر مسدودشده ارزی افغانستان و تعامل با این گروه، طالبان را نیز به واکنش واداشته است.
طالبان در مقابل ایغورها را از نزدیکی مرز با چین دور کرده و دو هزار ایغوری را که سالیان درازی با طالبان همراه بوده‌اند، تحت نظارت شدید خود قرار داده است. گروه طالبان پیش از این نیز با چین روابط نزدیک و گسترده‌ای داشتند. مقام‌های چینی از سال ۱۹۹۶ با گروه طالبان وارد تعامل شدند. یک هیئت از دولت چین با ملا عمر رهبر طالبان دیدار کرد و از او خواست تا نگذارد ایغورها از افغانستان علیه چین استفاده کنند. ملا عمر به چین وعده داد که نمی‌گذارد جنگجویان ایغور با حمایت طالبان وارد چین شوند. اما او گفت که ایغورها را در صفوف خود می‌پذیرد.
در زمان قدرت داشتن القاعده در افغانستان، بیشتر ایغورها در صفوف القاعده قرار داشتند. اسامه با اینکه خشونت دولت چین علیه ایغورهای مسلمان را می‌دید، اما به‌دلیل رقابت چین با آمریکا و دشمنی القاعده با این کشور، ترجیح داد تا با چین در نیفتد. به همین دلیل، ایغورهای القاعده نتوانستند در داخل سین کیانگ جنگی به راه بیندازند. تنها جنبش ترکستان شرقی تا حدی در منطقه سین کیانگ فعال بود. چین از سال‌های ۲۰۱۷ به بعد به این صرافت افتاد که روابط خود را با طالبان دوباره ترمیم کند. در سال ۲۰۱۹، چین میزبان یک هیئت از گروه طالبان بود و در ژوئیه سال ۲۰۲۱ قبل از سقوط افغانستان، وزیر خارجه چین رسما میزبان هیئت طالبان بود. پس از سقوط کابل هم، چین نخستین کشوری بود که وعده ۱۳ میلیون دلاری کمک به افغانستان را ارائه داد.
به نظر می‌رسد چین از ایغورهای مخالف این کشور که در افغانستان‌اند، مطمئن است. در حال حاضر، نگرانی اصلی چین از وجود تحریک طالبان پاکستان (تی‌تی‌پی) است. این گروه که با طالبان افغانستان گسترده‌ترین رابطه را دارد، در خاک پاکستان بیشترین ضربه را به پروژه‌های چین زده است. در ژوئیه ۲۰۲۱، در یک حمله انتحاری تی‌تی‌پی بیش از ۹ کارگر چینی جان خود را از دست دادند.
چین حتی از طالبان افغان برای مهار تی‌تی‌پی نیز درخواست کمک کرده است. مشخص نیست امارت اسلامی در این‌باره چه چیزی به چین گفته است. اما با توجه به وابستگی بیش از حد طالبان به چین، این احتمال وجود دارد که تی‌تی‌پی اهداف خود را از مناطق راهبردی–اقتصادی چین در پاکستان منحرف کرده و در دیگر حوزه‌ها با دولت پاکستان بجنگد.
