اقدام به تخریب اماکن فرهنگی به منزله جنایت جنگی است

قدمت ممنوعیت تخریب اماکن میراث فرهنگی در قوانین بین المللی به 1907 بازمی‌گردد

«حمله به مکان‌های فرهنگی یک جنایت جنگی است مگر اینکه این اماکن برای اهداف نظامی مورد استفاده قرار گرفته باشند.» - Reuters

دونالد ترامپ بار دیگر بر ادعای خود مبنی بر قابل قبول بودن حمله به اماکن فرهنگی ایران در تلافی تهاجم تهران بر علیه نیروهای آمریکایی، تاکید کرد. این در حالی است که برخی صاحب‌نظران بر این باورند که بر پایه قوانین بین المللی و حتی قوانین ایالات متحده، چنین اقدامی می‌تواند به منزله جنایت جنگی باشد.   

ترامپ روز شنبه در پاسخ به وعده‌های ایران مبنی بر گرفتن انتقام خون سردار قاسم سلیمانی، فرمانده سپاه قدس پاسداران انقلاب اسلامی، در حساب «توییتر» خود تهدید کرد که 52 مکان جداگانه از جمله آنانی که «دارای سطح بسیار بالا و اهمیت فراوان برای ایران و فرهنگ ایران هستند» را مورد هدف قرار خواهد داد.  

در حالیکه وزیر امور خارجه ایالات متحده، مایک پمبئو، روز یکشنبه صبح با حضور در چندین برنامه‌ تلویزیونی ادعا کرد که ترامپ «نگفت که اماکن فرهنگی را هدف قرار  خواهد داد»، رئیس جمهور این کشور روز یکشنبه عصر در گفت‌و‌گو با خبرنگاران در پرواز «ایر فورس وان» دوباره خواست خود که حمله به اماکن فرهنگی ایران بود را تکرار کرد.

وی که پس از تعطیلات دو هفته‌ای خود در فلوریدا در حال بازگشت به واشنگتن بود، ضمن دعوت خبرنگاران به کابین خود، خطاب به آنان گفت که با توجه به تاکتیک‌های مورد استفاده گروه‌های شورشی از زمان حمله ایالات متحده به عراق، منصفانه نیست که نیروهای آمریکایی اجازه حمله به اماکن فرهنگی ایران را نداشته باشند.

Read More

This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)

وی در حالی که پشت میز دفترش در هواپیما قرار نشسته بود، گفت: «آنها اجازه داشته باشند که مردم را بکشند. اجازه شکنجه و نقص عضو مردم را داشته باشند. اجازه داشته باشند که از بمب‌های کنار جاده‌ای استفاده کرده و مردم ما را منفجر کنند و آنگاه ما این مجوز را نداشته باشیم که به اماکن فرهنگی آنها دست بزنیم؟ اینطور نمی شود».

اما بسیاری از کارشناسان با استناد به قوانین بین المللی و قوانین آمریکا تاکید دارند که اینطور می‌شود.  

قدمت ممنوعیت تخریب اماکن میراث فرهنگی در قوانین بین المللی به «کنوانسیون لاهه» در سال 1907 بازمی‌گردد که از طرف‌های درگیر در جنگ خواست که «هر اقدام لازمی» برای محافظت از «بناهای مذهبی، هنری، علمی یا خیریه، یادمان‌های تاریخی، بیمارستان‌ها و مکان‌هایی که محل تجمع افراد بیمار و مجروح هستند» را انجام دهند.

علاوه بر این، پروتکل نخست «کنفوانسیون ژنو»، مصوب سال 1949، صراحتاً «هر کنش خصمانه‌ای نسبت به یادمان‌های تاریخی، آثار هنری یا مکان‌های عبادی که میراث فرهنگی یا معنوی مردمان به شمار می‌روند» را ممنوع اعلام می‌کند.

جیل گولندزیل، پروفسور حقوق بین الملل در دانشگاه «مرین کورس»  در حساب توییتر خود نوشت: «حمله به مکان‌های فرهنگی یک جنایت جنگی است مگر اینکه این اماکن برای اهداف نظامی مورد استفاده قرار گرفته باشند.»

همچنین ایالات متحده از سال 2009، عضو «کنوانسیون 1954 لاهه» برای «محافظت از اموال فرهنگی در صورت بروز درگیری نظامی» بوده. این کنوانسیون ممنوعیت‌های بیشتری را برای جلوگیری از تخریب صنایع و اماکن فرهنگی در طول جنگ یا اشغال، شامل می‌شود.

هرچند ایالات متحده به تهیه پیش‌نویس این عهدنامه کمک کرده و در ابتدا آن را در سال 1954 امضا نمود، نگرانی‌های دوران «جنگ سرد» باعث شد که دولت‌های این کشور تا سال 1999 آن را برای تصویب به «سنا» پیشنهاد ندهند. در آن سال رئیس جمهور وقت، بیل کلینتون، این کار را به توصیه فرماندهان ستاد مشترک آمریکا انجام داد که به اتفاق آرا آن را خواستار شده بودند. نکته جالب اینجا بود که انگیزه مجلس سنا برای تصویب نهایی این پیمان در سپتامبر 2008، موجی از توجه عمومی در پی غارت موزه‌های عراق پس از حمله آمریکا به این کشور در سال 2003 بود.      

چندان محتمل نیست که نیروهای نظامی آمریکا از دستور حمله به مکان‌های فرهنگی ایران پیروی کنند، چرا که تبعیت از چنین فرمانی نقض آشکار مقررات مندرج در «بنیادنامه اداره قانون و جنگ در وزارت دفاع آمریکا» خواهد بود که تاکید می‌کند «اموال فرهنگی، محوطه‌های پیرامون‌شان و وسایل مورد استفاده برای حفاظت از آنها می‌بایست پاسداشته شده و محترم شمرده شوند.»   

اما ترامپ از زمان ورودش به عرصه سیاست در سال 2015، اغلب ایده جنایت جنگی را به عنوان نمادی از نزاکت سیاسی به باد تمسخر گرفته است. وی بارها پیشنهاد کرده است که برنامه عالی بازجویی سازمان «سیا» -- که به طور گسترده محکوم شد – باید از سرگرفته شود. وی همچنین اعلام کرده است کشتن اعضای خانواده جنگجویان «داعش» می‌تواند یک راهبرد موثر ضد تروریسم باشد.   

افزون بر اینها، ترامپ حامی سربازان آمریکایی بوده که مرتکب جنایات جنگی شده‌اند. وی در ماه نوامبر 2019، سه  نظامی آمریکایی را که یا محکوم به جنایات جنگی بوده و یا در انتظار محاکمه بودند را مورد عفو قرار داد.   

یکی از این نظامیان، افسر یگان ویژه نیروی دریایی آمریکا، ادی گالاگر، بود که ماه گذشته در کلوب ترامپ به نام «مارالاگو» حاضر شده و گفته می‌شود که از رئیس جمهور بابت حمایت از او تشکر کرد. گالاگر پیشنهاد شرکت در کارزار ترامپ برای انتخاب مجدد را به وی داده است.

© The Independent