خودداری روسیه از تامین حقابه دریای خزر کاهش ۱۸۰ سانتی‌متری تراز این دریاچه را در پی داشته است. این خبر را علی منتصر کوهساری، رئیس اداره ایمنی و حفاظت دریایی اداره کل بنادر و دریانوردی استان گیلان، اعلام کرد و گفت از این میزان، ۶۰ سانتی‌متر در دو سال اخیر کاهش پیدا کرده است.

این مقام سازمان بنادر و دریانوردی با بیان اینکه کاهش حجم و تراز آب دریا دلایل گوناگونی دارد، تاکید کرد که مهم‌ترین‌ آن‌ها تامین نشدن حقابه خزر است، زیرا ۸۵ درصد آب این دریاچه از رودخانه ولگا در روسیه تامین می‌شود و اگر دبی آب ورودی به خزر از ولگا کاهش پیدا کند، بیشترین تاثیر را در حجم و تراز دریاچه خزر خواهد گذاشت.

منتصر کوهساری کاهش تراز آب دریای خزر در ۱۰ سال اخیر را غیرعادی دانست و ضمن یادآوری پیشروی و پسروی آب و تغییر سواحل در برهه‌های زمانی گوناگون، گفت: «آن چیزی که امروز جای نگرانی دارد، غیرعادی شدن رشد تغییرات نزولی تراز آب دریا است.»

رئیس اداره ایمنی و حفاظت دریایی اداره کل بنادر و دریانوردی استان گیلان با تاکید بر اینکه تداوم فرایند کاهش حجم و تراز آب دریا حفظ ایمنی آبراه‌های شمالی را با چالش مواجه می‌کند، به خبرگزاری ایسنا گفت یکی از وظایف سازمان بنادر و دریانوردی، توسعه حمل‌ونقل دریایی و تامین ایمنی آبراه‌ها است؛ بنابراین، وقتی‌ تراز آب کاهشی است و عمق تردد ایمن کشتی‌ها کاهش می‌یابد، آثار سوء آن باید از طریق اجرای پروژه‌های لایروبی جبران شود.

او با اشاره به اینکه عمق آب بنادر شمالی قبل از بروز تغییرات مناسب بود، گفت در آن شرایط، تمام کشتی‌های دریای خزر به‌راحتی تردد می‌کردند و جابه‌جایی و حمل‌ونقل کالا به‌سهولت انجام می‌شد، اما اینک با کاهش دو متری تراز دریاچه، عمق لازم باید از طریق لایروبی ایجاد شود.

آن‌طور که رئیس اداره ایمنی و حفاظت دریایی اداره کل بنادر گیلان می‌گوید لایروبی دریاچه نیز چالش‌های متعددی دارد؛ زیرا از یک سو هزینه‌بر است و از سوی دیگر، لایروبی بیش از حد بر استحکام سازه‌های بندی تاثیر می‌گذارد.

منتصر کوهساری در ادامه یادآور شد کاهش تراز آب دریاچه خزر آثار منفی بر تجارت و حمل‌ونقل دریایی تحمیل می‌کند. او همچنین به تاثیر منفی کاهش تراز دریاچه بر پهنه‌‌های آبی اشاره کرد و گفت یکی از مشکلات اصلی تالاب انزلی در حال حاضر همین کاهش تراز آب دریای خزر است. او درباره پیامدهای کاهش ظرفیت آبی تالاب انزلی نیز گفت که با بروز کوچک‌ترین جریان‌های هوا، امکان تولید ریزگردها در مناطق ساحلی افزایش می‌یابد.

این مقام سازمان بنادر و دریانوردی هشدار داد در صورت تداوم روند کاهشی حجم و تراز آب دریای خزر، علاوه بر چالش‌های محیط‌زیستی، مسائل و مشکلات حوزه حمل‌و‌نقل دریایی نیز کشورهای حاشیه خزر را به چالش خواهد کشید. به گفته او، ترکمنستان، جمهوری آذربایجان و روسیه نیز با مشکل کاهش تراز آب خزر مواجه‌اند و به همین دلیل، اندازه کشتی‌ها و میزان بارگیری‌ آن‌ها را تغییر داده‌اند.

پیش‌تر، کارشناسان هشدار داده بودند که روسیه با سدسازی روی رودخانه ولگا، ورودی آب دریای خزر را مسدود و اکوسیستم این دریاچه را با خطر فاجعه زیست‌محیطی مواجه کرده است.

علی سلاجقه، رئیس سازمان حفاظت‌ محیط‌زیست، نیز به‌تازگی این خبر را تایید کرده است ولی بدون اینکه از روسیه نام ببرد، گفت: «ورودی‌های دریای خزر از سوی کشورهای همسایه بسته شده است، مخصوصا ورودی رود ولگا بسته شده است.»

معاون ابراهیم رئیسی در سازمان حفاظت محیط‌زیست در ادامه تراز منفی دریای خزر را به «کم‌بارشی» نسبت داد و ابراز امیدواری کرد بارش‌های پاییزی این مشکل را حل کند. او همچنین وعده داد که حقابه دریای خزر را در قالب کنوانسیون تهران پیگیری می‌کند.

کنوانسیون تهران معاهده‌ای بین کشورهای همسایه دریای خزر (ایران، جمهوری آذربایجان، ترکمنستان، قزاقستان و فدراسیون روسیه) است که با هدف حفاظت از محیط‌زیست و اکوسیستم این دریاچه، در سال ۱۳۸۲ در تهران امضا و سه سال بعد لازم‌الاجرا شد.