طالبان طی ۲۱ ماه سلطه بر افغانستان، در بیشتر شهرهای افغانستان مدارس جهادی تاسیس کرده‌اند و تلاش برای گسترش این مدارس در سراسر افغانستان همچنان ادامه دارد. مسئولان ارشد این گروه ساختمان‌ این دست مدارس در استان‌های پنجشیر، نورستان، تخار، بلخ، هرات، بدخشان، کابل و شماری دیگر از شهرها را افتتاح کردند و در برخی شهرها نیز عملیات ساخت این مدارس در جریان است.

شیخ عبدالواحد طارق، رئیس مدارس جهادی رژیم طالبان، چهارشنبه گذشته (۲۴ خرداد)، در دیدار با مولوی عبدالکبیر، سرپرست دفتر نخست‌وزیری طالبان، گفت که مدارس جهادی در پنج استان فعال شده‌اند و در دیگر استان‌ها نیز به‌زودی فعال می‌شوند. او افزود که بر ایجاد و فعال‌سازی مدارس جهادی تمرکز زیادی وجود دارد، چون رهبران طالبان در این زمینه تاکید فراوانی دارند.

هم‌زمان با ملاقات رئیس مدارس جهادی طالبان با سرپرست دفتر نخست‌وزیری این گروه، فعالیت مدرسه جهادی در پنجشیر که دو ماه قبل افتتاح شده بود، آغاز شد. این مدرسه در منطقه دشتک پنجشیر ایجاد شده و مولوی حبیب‌الله آغا، وزیر معارف طالبان، اوایل ماه مه آن را افتتاح کرد.

بر اساس اطلاعاتی که وزارت معارف طالبان منتشر کرده، این مدرسه ظرفیت پذیرش دو هزار دانشجو را دارد و محتوای آموزشی که در آن تدریس می‌شود را روحانیون طالبان تهیه کرده‌اند.

 

وزیر معارف طالبان که برای افتتاح ساختمان این مدرسه به پنجشیر سفر کرده بود، گفت مدرسه جهادی پنجشیر به توصیه مستقیم ملا هبت‌الله آخوندزاده، رهبر طالبان، تاسیس شد.

در کنار مدارس جهادی، طالبان ده‌ها مدرسه دینی نیز در سراسر افغانستان و به‌ویژه در استان‌هایی که این گروه در گذشته در جنگ با آن‌ها آسیب دیده‌اند، تاسیس کرده است. مدارس جهادی طالبان ابتدا در استان‌های تخار، پنجشیر، هرات، بلخ و بدخشان که بیشتر ساکنان آن‌ها تاجیک‌، هزاره‌، ازبک‌ یا ترکمن‌‌اند، ایجاد شدند.

مولوی حبیب‌‎الله آغا اواخر ماه مه، مدرسه جهادی نورستان را افتتاح کرد و در سخنرانی‌‎اش گفت که قصد دارد در هر شهرستان ۱۰ مدرسه بسازد. مدارس جهادی که در شهرهای افغانستان ایجاد شده‌اند، هر کدام ظرفیت پذیرش بیش از یک هزار دانشجو را دارد.

به گفته مسئولان این مدارس، جوانانی که نمی‌خواهند در مدارس دولتی و دانشگاه‌ها تحصیل کنند، می‌توانند در این مدارس به صورت رایگان تحصیل کنند.

به نظر می‌رسد طالبان گسترش مدارس دینی و ایجاد مدارس جهادی را ابزاری برای طالبانیزه کردن افغانستان می‌دانند. آن‌ها در جریان ۲۰ سال جنگ با دولت‌های پیشین افغانستان، بیشترین سربازها را از مناطقی جذب کردند در آن‌ها مردم به خدمات شهری، مدارس مدرن و دانشگاه‌ها کمتر دسترسی داشتند. بسیاری از خانواده‌های فقیر به دلیل ناتوانی در پرداخت هزینه‌های مدارس رسمی و دانشگاه‌ها ترجیح می‌دهند کودکانشان را به مدارس دینی رایگان بفرستند و این شرایط به طالبان کمک کرد تا از میان خانواده‌های فقیر و شاگردان مدارس دینی در سراسر افغانستان نیرو جذب کنند.

هرچند تا پیش از بازگشت طالبان به افغانستان، پسران جوان و نوجوان از سراسر افغانستان به قصد یادگیری آموزش‌های دینی بیشتر به پاکستان می‌رفتند، با سلطه طالبان، مدارس بزرگ دینی در پاکستان که از منابع اصلی عضوگیری طالبان به شمار می‌روند، به خاک افغانستان کوچ کردند.

مبلغان و ایده‌پردازان طالبان از جمله شیخ رحیم‌الله حقانی که اوت ۲۰۲۲ در کابل کشته شد، چندین مدرسه دینی را در پیشاور پاکستان مدیریت می‌کرد. او پس از فروپاشی دولت جمهوری، مدارس دینی خود را به کابل منتقل کرد.

در افغانستان ۳۴ استان و ۴۰۸ شهرستان وجود دارد و اگر طالبان چنانچه اعلام کرده‌اند، موفق شوند در هر شهرستان دست‌کم ۱۰ مدرسه دینی ایجاد کنند، چهار هزار و هشت مدرسه دینی در سراسر این کشور  فعال خواهند شد. البته تا پیش از این نیز در افغانستان ۱۳ هزار مدرسه دینی غیررسمی و هزار و ۳۰۰ مدرسه دینی تحت کنترل دولت پیشین افغانستان، فعالیت می‌کردند. با افزوده شدن مدارس دینی طالبان و به دلیل فقر روزافزون در افغانستان، نقش مدارس دولتی و دانشگاه‌ها در فرایند آموزش کودکان افغان هر روز بیشتر تضعیف خواهد شد.

هرچند در سال‌های اخیر، مدارس و دانشگاه‌های خصوصی زیادی در افغانستان تاسیس شد و هزاران دانش‌آموز و دانشجوی دختر و پسر به این مراکز جذب شدند، فروپاشی دولت جمهوری، گسترش بیکاری و افزایش فقر در افغانستان باعث شد بسیاری از افراد نتوانند به تحصیل در دانشگاه‌ها و مدارس خصوصی و حتی دولتی ادامه دهند.

برنامه درسی مدارس دینی طالبان از مدارس دینی پاکستان به‌ویژه از دارالعلوم حقانیه و مدرسه دیوبندیه الگوبرداری شده است و آموزش هم‌زمان هزاران دانش‌آموز در مدارس طالبان در افغانستان به این گروه کمک می‌کند تا در بخش‌های مختلف افغانستان از جمله در شمال که این گروه برای تصرف آن تلفات زیادی متحمل شد، نسل جدیدی از حامیان خود را تربیت کند.