انتشار خبر سرریز میزان تولید شن و ماسه در بازار مسکن، نشانه‌ رکود کامل ساخت‌وساز در فصل تابستان است که معمولا زمان رونق فعالیت‌های ساختمانی در ایران شناخته می‌شود.

اشکان صفری، دبیر انجمن شن و ماسه در ایران، با تایید کاهش چشمگیر تقاضا در بازار گفته است باوجود اینکه در بهترین فصل ازنظر ساخت‌وساز قرار داریم و عمده بتن‌ریزی‌ها در فصل تابستان انجام می‌شود، شاهد پیشرفت چندانی ازنظر میزان تقاضا نیستیم و انتظارات واحدهای سیمانی به‌هیچ‌عنوان برآورده نشده است.

به گفته صفری، اگر امروز صنایع تولیدی شن و ماسه و بخش‌های فروش مصالح با مازاد ظرفیت مواجه‌اند، می‌توان آن را نشانه‌ مهم وضعیت وخیم ساخت‌وساز و رکود کامل بازار مسکن دانست.

آنچه این ادعا را قابل‌توجه کرده، اظهارات مدیران دولت ابراهیم رئیسی مبنی بر سرعت گرفتن روند ساخت مسکن برای تحقق وعده ساخت یک میلیون مسکن در سال است که با سرریز تولید شن و ماسه و بتون در کشور هیچ تناسبی ندارد.

معاون وزیر راه و شهرسازی، روز شنبه، مدعی شد دولت در پنج‌ خط منسجم در حال پیش ‌بردن طرح نهضت ملی مسکن است. محمد آئینی نوسازی بافت فرسوده، بازتنظیم تراکم‌های شهری، ساخت مجتمع و شهرک‌های مسکونی، مسکن روستایی و واگذاری زمین به متقاضیان را از برنامه‌های منسجم این وزارتخانه برای تولید و توزیع مسکن در کشور نامید.

سیاستی که در دو سال اول دولت رئیسی هیچ خروجی قابل‌اعتنایی نداشته است، چرا که حتی تحقق تنها ۳۰ درصد این وعده‌ها باید صنایع مرتبط با صنعت ساختمان را از رکود خارج می‌کرد.

فعالان حوزه ساختمان مدعی‌اند بخشی از رکود ساخت‌وساز به‌دلیل بی‌نتیجه بودن اخبار توافق و بهبود اوضاع اقتصادی کشور در ماه‌های گذشته است. اخباری که هیچ تاثیری بر گشایش وضع موجود نداشته است.

حسن محتشم، عضو هیئت‌مدیره انجمن انبوه‌سازان مسکن تهران، نیز بحث آزادسازی بخشی از ارزهای بلوکه‌شده ایران در خارج و بی‌نتیجه ماندن آن با وجود تبلیغات گسترده را عامل مهمی در شرایط کنونی بازار مسکن و راکد ماندن پروژه‌های دولتی دانسته که باعث بلاتکلیفی بازار مصالح شده است، در عین حال که سیاست‌های مالیاتی و کنترلی دولت نیز باعث شده بخش خصوصی رغبتی به ساخت‌وساز نداشته باشد.

همچنین آنچه بر ابهام بازار مسکن افزوده، مسئله افزایش نجومی قیمت‌ها در شرایط رکود است که با منطق اقتصادی همخوانی ندارد و اقتصاددانان آن را نتیجه بی‌اعتمادی جامعه به شرایط کشور می‌دانند و سبب می‌شود مالکان با توجه به ابهام در آینده اقتصادی، حاضر نشوند خطر از دست دادن سرمایه را بپذیرند و به بازارهای دیگر ازجمله بورس و سپرده اعتماد نکنند.

همچنین به گفته مشاوران املاک، افزایش قیمت مسکن در کلان‌شهرها سبب شده است خریدوفروش مسکن به نقطه صفر نزدیک شود. اگرچه در روزهای اخیر اخباری حاکی از شکسته شدن قیمت‌ها در مناطق حاشیه‌ای تهران همچون پردیس و پرند شنیده می‌شود، اما در حقیقت باتوجه ‌به میزان معاملات انجام شده، نمی‌توان آن را جدی دانست.

همچنین برخلاف ادعای رسانه‌های نزدیک به دولت مبنی بر کاهش ۳۰ تا ۵۰ درصدی قیمت‌ها در بازار مسکن، بررسی بازار حاکی از آن است که بیشترین میزان سقوط قیمت‌ها در معدود معاملاتی رخ داده که افراد نیاز فوری به فروش خانه داشته‌اند و این کاهش قیمت ۲۰ درصدی بوده است.

بر اساس آمارهای منتشر‌شده، میزان افزایش قیمت مسکن در تهران و مناطق حاشیه‌ای آن طی یک بازه سه‌ ساله به بیش از ۱۰ برابر رسیده که بخش عمده‌ای از این افزایش قیمت مربوط به بازه ۱۴۰۰ تا پایان ۱۴۰۱ بوده است.

مسئله دیگری که سبب شده است کارشناسان به آینده بازار مسکن بدبین باشند، ممنوعیت ارائه آمار رسمی در این حوزه است. این افراد معتقدند قیمت مسکن همچنان با شیب هفته‌های پایانی سال گذشته و ابتدای امسال روبه‌ افزایش است و ادعای افت نسبی در برخی مناطق باتوجه‌ به اینکه هیچ گزارش رسمی از تغییرات ماهانه قیمت مسکن منتشر نمی‌شود، چندان قابل‌اتکا نیست.

مشاوران املاک در مناطق مختلف تهران نیز بر این باورند که کاهش قیمت اخیر به‌دلیل ورود خریدارانی است که برای سود کوتاه‌مدت، از معدود افرادی که به دنبال فروش فوری ملک‌اند، خرید کرده‌اند و نباید این کاهش قیمت را به کل بازار تعمیم داد.

همچنین در بازار پیش‌فروش مسکن نیز بعضی تاکید کرده‌اند که پس از اعلام خبر آزاد شدن عرضه تراکم، خریداران از آپارتمان‌های نوساز به سمت بافت‌های فرسوده و نیمه‌فرسوده رفته‌اند که نشان می‌دهد این خریداران به امید سود کردن از‌طریق تخریب و بلندمرتبه‌سازی، به بازار وارد شده‌اند.

هرچند کارشناسان انبوه‌سازی بر این باورند که در شرایط رکود ساخت‌وساز و با توجه به تورم موجود، صرفه اقتصادی در این بخش به پایین‌ترین حد ممکن خود طی پنج سال گذشته رسیده است، طرح‌هایی از قبیل ارائه تراکم به‌تنهایی توان خروج بازار از رکود را نخواهد داشت.

در این میان، آنچه به‌عنوان دورنمای بازار مسکن قطعی است، تداوم رکود و رشد هم‌زمان قیمت‌ها در کنار بی‌نتیجه ماندن طرح‌های دولتی است.