دانشجویان، متخصصان، کارآفرینان در حوزه شرکت‌های نوآفرین (استارت‌آپ‌ها) و اخیرا کادر درمان به‌خصوص پزشکان متخصص در راس جامعه مهاجرانی قرار دارند که طی پنج سال گذشته ایران را به مقصد کشورهای دیگر ترک کرده‌اند.
به گزارش رصدخانه مهاجرتی ایران در اوایل سال ۲۰۲۳، سال ۲۰۰۰ تنها ۱۷ هزار دانشجو از ایران مهاجرت کرده بودند در حالی که این میزان در سال ۲۰۲۰، به بیش از ۶۶ هزار دانشجو رسید. طبق این گزارش، مهاجرت دانشجویان از ایران طی دو دهه گذشته، بیش از ۷۵ درصد افزایش پیدا کرده است.
با توجه به ناامنی‌های سیاسی، اجتماعی و اقتصادی در ایران، موج مهاجرت متخصصان و دانشجویان هرساله دستخوش تغییراتی قابل‌توجه شده است؛ اما مهم‌ترین نکته‌ای که نگرانی کارشناسان را در پی داشته، اخبار مربوط به مهاجرت کادر درمان است. در تازه‌ترین اطلاعات و اخبار منتشرشده، علاوه بر پرستاران، میزان تمایل پزشکان متخصص برای مهاجرت از ایران از پزشکان عمومی هم پیشی گرفته است.
با اینکه نهادهای رسمی در این خصوص آمار مشخصی منتشر نکرده‌اند، آمارهای غیررسمی حاکی از آن است که با پایان همه‌گیری کرونا در جهان طی دو سال گذشته، بین شش تا ۱۰ هزار پزشک از ایران مهاجرت کرده‌اند. عمده کشورهای هدف مهاجرت پزشکان آمریکا و در اروپا، آلمان، فرانسه و هلند و همچنین کشور کانادا و کشورهای عربی حاشیه خلیج‌فارس بوده‌اند.
نکته قابل‌توجه دیگر در خصوص مهاجرت پزشکان ایرانی افزایش متوسط سنی متقاضیان است. ضمن آنکه در سال ۱۴۰۱ کرسی متخصصان نیز که پیش از این برای تصاحب آن‌ها رقابت شدیدی وجود داشت، خالی مانده است. طبق نظر کارشناسان، این موضوع به معنای این است که طی پنج تا ۱۰ سال آینده، تربیت پزشکان متخصص در ایران تا حد زیادی متوقف خواهد شد.
رئیس سازمان نظام‌پزشکی ایران سال ۱۴۰۱ طی گفت‌وگویی اعلام کرد که ایران در پنج سال آینده با کمبود متخصص قلب و اطفال مواجه می‌شود. ضمن آنکه این مشکل در شهرهای کوچک همین حالا هم کاملا مشهود است.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
روزنامه دنیای اقتصاد شهریور ۱۴۰۱ با انتشار گزارشی، از مهاجرت ۱۶۰ متخصص قلب طی یک سال از این ایران خبر داد. در همین زمان، حدود ۳۰ هزار نفر از کادر درمان برای درخواست گواهی حسن سابقه و عدم سوءپیشینه تقاضا داده بودند. این در حالی است که طی چهار سال، بیش از ۱۶ هزار پزشک عمومی از ایران مهاجرت کرده‌اند.
رئیس شورای هماهنگی نظام پزشکی جمهوری اسلامی در سال ۱۴۰۱ از مهاجرت متخصصان مامایی هم آمار مشابهی منتشر کرد. طبق گفته‌های دکتر منصور جعفری، طی یک سال، بیش از ۸۰۰ ماما ایران را ترک کرده‌اند.
مسئولان وزارت بهداشت دلیل موج مهاجرت گسترده پزشکان و متخصصان درمان از ایران را مسائل اقتصادی می‌دانند اما بسیاری اعتقاد دارند در نبود امنیت اجتماعی در ایران، ناامنی‌های اقتصادی برای زمینه‌سازی مهاجرت گسترده متخصصان حوزه‌های مختلف از این کشور در درجه دوم اهمیت قرار دارند.
ناامنی و مشکلات اجتماعی و اقتصادی در ایران روزانه در حال تشدیدند، در حالی که پس از همه‌گیری کرونا، به‌خصوص در کشورهای غربی میزبانی و شرایط پذیرش کادر درمان بسیار تسهیل شده است. کشورهای عرب منطقه از جمله عمان نیز شرایط بسیار مناسبی برای پذیرش، کار و اقامت کادر درمان ایرانی فراهم کرده‌اند که انگیزه بسیار مناسبی برای گسترش سریع مهاجرت‌ها به‌حساب می‌آید.
این در حالی است که مسئولان وزارت بهداشت در ایران بدون در نظر گرفتن وضع وخیم جامعه پزشکی و درمان به لحاظ موج مهاجرت و ترک کار، به افت سریع کیفیت درمان در ایران هم توجهی ندارند. کارشناسان در سازمان نظام پزشکی تاکید کرده‌اند ایران به‌زودی برای حل مشکلات موجود، ناچار خواهد شد پزشک و کادر درمان وارد کند.
صدور سالانه به طور متوسط ۸۶ هزار روادید غیرتوریستی روند مهاجرت متخصصان و دانشجویان ایرانی از سال ۲۰۱۰ تا سال ۲۰۲۱ را مشخص می‌کند. ضمن آنکه طی ۱۲ سال اخیر، ۱۶ هزار روادید تحصیلی و ۱۲ هزار اجازه اقامت کاری برای ایرانیان در کشورهای آمریکا، کانادا، انگلستان و اتحادیه اروپا صادر شده که روشنگر رشد سریع و مهارناپذیر این بحران است.
طبق اطلاعات رصدخانه مهاجرت، جمعیت ایرانیان در ترکیه نیز با افزایش ۲۰ درصدی نسبت به سال ۲۰۱۶، از ۱۵ هزار و ۵۳۹ نفر به ۱۰۷ هزار و ۶۰۶ هزار نفر رسیده است.
