جو بایدن، رئیس ‌جمهوری ایالات متحده، و فردیناند مارکوس، رئیس ‌جمهوری فیلیپین، دوشنبه، اول مه (۱۱ اردیبهشت)، در واشنگتن دیدار می‌کنند.

اتخاذ تدابیری برای کنترل توسعه‌طلبی‌های فزاینده پکن در آبراه‌های تجاری و جزایر راهبردی دریای چین جنوبی، سرفصل مذاکرات دوشنبه جو بایدن و فردیناند مارکوس در کاخ سفید خواهد بود.

با توجه به بالا گرفتن تنش‌های میان چین و متحدان آمریکا در منطقه، دیدار چهار روزه فردیناند مارکوس با هدف دستیابی به توافقی تازه بر سر تقویت همکاری‌های نظامی دو کشور از اهمیت بالایی برخوردار است.

این توافق را می‌توان حرکتی در امتداد چرخش تاریخی سال گذشته دولت فیلیپین از پکن به واشنگتن ارزیابی کرد. برنامه کاری جدید مانیل و واشنگتن، بر هماهنگی یکپارچه نظامی دو کشور در زمین، دریا و هوا، و نیز در چارچوب‌های فضایی و سایبری متمرکز است. در همین راستا، ایالات متحده قرار است سه هواپیمای لاکهید-۱۳۰ و شناورهای گشتی بیشتری به منطقه بفرستد.

گمان می‌رود که بایدن در دیدار با همتای فیلیپینی خود بر «پیمان دفاع متقابل» ۱۹۵۱ تاکید کند که به موجب آن، در صورت حمله نظامی به فیلیپین، ایالات متحده وارد عمل خواهد شد.

دیدار دو رئیس جمهوری پس از آن صورت می‌گیرد که آمریکا شنبه، ۲۹ آوریل، در بیانیه‌ای از چین خواست که از اقدامات «تحریک‌آمیز» و «ناامن‌کننده» در دریای جنوبی چین دست بردارد. یک روز پیش از آن، فیلیپین نیروی ساحلی چین را به اجرای «تاکتیک‌های تهاجمی» علیه کشتی‌های فیلیپینی در ۲۰۰ کیلومتری ساحل این کشور متهم کرده بود. در مقابل، وزارت خارجه چین ادعا می‌کند که کشتی‌های فیلیپینی وارد حریم آب‌های چین شده و آگاهانه اقدامات تحریک‌آمیزی انجام داده‌اند.

مارکوس که سال گذشته به‌ ریاست جمهوری فیلیپین برگزیده شد، می‌گوید جویای روابط دوستانه و متوازن با ایالات متحده و چین است؛ دو قدرتی که در رقابتی بی‌امان می‌کوشند نفوذ خود را در آسیا و اقیانوسیه گسترش دهند.

در دوران رودریگو دوترته، سلف مارکوس، و با توجه به سابقه سلطه استعماری ایالات متحده بر فیلیپین، روابط مانیل و واشنگتن رو به تیرگی گذاشت. دوترته به پکن نزدیک شد و سال‌ها روابط دو کشور در آسیای دور گرم بود.‌ اما بنا به برخی گزارش‌ها، در پی حرکت‌های توسعه‌طلبانه چین و اخلال در کار کشتی‌ها و ماهیگیران فیلیپینی در بخشی از آب‌های مورد مناقشه دو کشور، انتقادها از پکن بالا گرفت.

از سوی دیگر، همزمان با بالا گرفتن تنش میان تایوان و چین، ماه گذشته سفیر پکن در مانیل هشدار داد که اگر مانیل به سرنوشت ۱۵۰ هزار کارگر خارجی فیلیپینی‌الاصل ساکن تایوان اهمیت می‌دهد، نباید از استقلال آن جزیره خودمختار حمایت کند. مانیل این هشدار را «تهدیدی پنهان» تفسیر کرده است.

چین جزیره خودمختار تایوان را بخشی از قلمرو خود می‌داند و حاکمیت ارضی مستقلی برای آن قائل نیست.  پکن مدعی حاکمیت بر تقریبا سراسر دریای جنوبی چین است. این گستره که روی برخی نقشه‌ها به صورت نقطه‌چین مشخص شده است، تا بیش از ۱۵۰۰ کیلومتر از سرزمین اصلی چین امتداد می‌یابد و به مناطق انحصاری اقتصادی ویتنام، فیلیپین، مالزی، برونئی و اندونزی هم می‌رسد. این در حالی است که یک حکم داوری بین‌المللی در ۲۰۱۶ این «نقطه‌چین» را رد کرد و اعتبار قانونی آن را زیر سوال برد.

با این حال، ‌این ادعای چین زنگ خطر را برای واشنگتن و متحدان آسیایی‌اش به صدا درآورده است. در این میان، فیلیپین به دلیل نزدیکی به مرزهای آبی چین و تایوان، از موقعیت ویژه‌ای برخوردار است. واشنگتن که خواهان «مهار نفوذ» روز‌افزون چین در منطقه و جهان است، فیلیپین را مکانی بالقوه راهبردی برای استقرار موشک‌ها و توپخانه خود به منظور مقابله با تهاجم احتمالی چین به خاک تایوان تلقی می‌کند.

در ادامه پیمان دفاعی بین مانیل و واشنگتن، اوایل آوریل سال جاری میلادی، مقام‌های فیلیپین محل چهار پایگاه نظامی جدید ایالات متحده را در خاک این کشور اعلام کردند. یکی از این مکان‌ها در نزدیکی دریای چین جنوبی، و دیگری در فاصله‌ای نه‌چندان دور از تایوان قرار دارد. به موجب پیمان دوجانبه موسوم به موافقتنامه «همکاری دفاعی پیشرفته» که ۲۰۱۴ منعقد شد، نیروهای آمریکایی مجاز شدند از پنج پایگاه در فیلیپین برای استقرار تجهیزات نظامی خود استفاده کنند. در پی آن، و با تصمیم اخیر فیلیپین، تعداد این پایگاه‌ها به ۹ واحد افزایش یافت.