پامیر، که از مرتفع ترین و همچنین صعب‌العبورترین نقاط جهان است، در استان بدخشان، در شمال و شمال شرقی افغانستان قرار دارد. این منطقه در چهار کشور افغانستان، تاجیکستان، چین و پاکستان تقسیم شده است. در نقشه افغانستان، پوزه ای را که از وسط دو کشور تاجیکستان و پاکستان پیش رفته و با چین هم مرز ساخته است، پامیر می‌گویند؛ که در تقسیم بندی اداری نظام افغانستان، جزو شهرستان واخان محسوب می‌شود. در افغانستان دو پامیر وجود دارد که از آن‌ها به نام‌های پامیر کوچک و پامیر بزرگ یاد می‌شود.
نکته جالب در این است که پامیر کوچک از نظر مساحت و جغرافیا، بزرگ تر از پامیر بزرگ است و دلیلش این بوده که این اسم‌ها قبل از این که مرزهای جغرافیایی بخش‌های پامیر را به تاجیکستان و پاکستان تقسیم کند، وری این مناطق گذاشته شده بود. این منطقه در طول تاریخش از همه جهان متمدن به دور مانده و هیچ گونه راهی برای رسیدن به پامیرها وجود نداشته است. مردمان این منطقه بر خلاف انتظار، که باید ایغور می‌بودند ( به دلیل نزدیکی به مناطق سکنای قوم ایغور‌ها، که در آن طرف مرز در چین زندگی می‌کنند) قرقیز هستند. اما وقتی به نقشه جهان نگاه کنیم، در می‌یابیم قرقیز‌ها، که در کشور قرقیزستان زندگی می‌کنند، آن چنان دور از این منطقه نبوده‌اند. به گفته کهنسالان بدخشان، قرقیز‌ها چند صد سال پیش از امروز، از طریق کوچ با بار و وسایل‌شان به سوی پامیر حرکت کردند و در آنجا ساکن شدند.
پیش از آن واخی‌ها (منسوب به واخان) در اطراف پامیر زندگی می‌کردند. ولی در منطقه پامیر کسی ساکن نبود. این مردم به دلیل صعب‌العبور بودن منطقه، از نزدیک ترین شهر به فاصله چند روز دور بودند. البته فاصله چند روزه به این دلیل بود که هیچ گونه جاده ماشین رویی در این منطقه وجود نداشت. تنها وسیله نقلیه در این منطقه بوفالو‌ها هستند که به آنان در افغانستان غژ گاو گفته می‌شود و با گاو‌ها تفاوت‌‌هایی دارند؛ از جمله دم بلند پُرپشم و همچنان بدنی پوشیده از پشم‌های بلندشان. طی طریق کردن با این غژ گاو‌ها برای رسیدن به نزدیک‌ترین آبادی هفت روز به طول می‌انجامید و بسیار هم گران تمام می‌شد. به همین دلیل قرقیز‌های پامیر ترجیح دادند با همان داشته‌های خود بسازند و میل آنچنانی برای رسیدن به شهر‌ها نداشتند. این گونه بود که مردمان این منطقه سرد جهان، حتی از زمان نیز عقب مانده بودند.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
چند سال قبل خبرنگاری با دشواری بسیار، خودش را به پامیر رسانده بود و زمانی که از مردم پرسیده بود پادشاه شما کیست؟ جواب داده بودند ظاهر شاه. کسی که در سال 1352 شمسی توسط سردار محمد داود، طی یک کودتا از قدرت کنار زده شد.
اما این نقطه دور افتاده جهان، یکی از پرجاذبه‌ترین پارک‌ها ی طبیعی را در خود دارد. جهیل چقمقتین، یکی از زیبا ترین آب‌های ایستاده جهان است. تنوع حیات وحش این منطقه، از جمله پلنگ برفی پامیری که در معرض انقراض قرار دارد، نام این منطقه را برای جهانگردان پرجاذبه ساخته است. سالانه تعداد زیادی از جهانگرادن به منطقه واخان، که نخستین پارک ملی افغانستان را نیز در خود دارد، می‌روند. ولی به دلیل نبود جاده به سوی پامیر، نمی توانند خود را به زیستگاه قرقیز‌ها برسانند. دولت افغانستان با توجه به این نیاز‌ها به تازگی جاده ای به طول 60 کیلومتر را در این منطقه ایجاد کرده است.
این جاده که در دل کوه‌های صعب‌العبور و سخت پامیر می‌گذرد، توسط وزارت توسعه روستا‌های افغانستان و برنامه راه سازی این وزارت ایجاد شده و بالاخره پامیر را به شهر فیض‌آباد، مرکز استان بدشخان، وصل می‌کند و مسیر هفت روزه را تبدیل به یک روز می‌کند. این جاده که بیست کیلومتر از مجموع 60 کیلومتر آن در همین فصل سرد تکمیل شد، از یک سو تردد مردمان پامیر را به شهر‌های دیگر افغانستان میسر می‌سازد و از سویی زمینه رفتن جهانگردان را به این نقطه دست نخورده جهان مهیا می‌کند.
ارزش اقتصادی پامیر
منطقه واخان، که پامیرها نیز در آن قرار دارد، با سه کشور تاجیکستان، پاکستان و چین مرز مشترک دارد. افغانستان با این سه کشور مراودات تجارتی نیز دارد. در حال حاضر بیشترین واردات افغانستان از چین است، که از مسیر بنادر کشور پاکستان به افغانستان وارد می شود. این مسیر پرهزینه بوده و گاهی هم بر اساس روابط سیاسی، دستخوش ناملایمت‌های سیاسی می‌شود. به همین دلیل دولت افغانستان درتلاش است تا از مسیر واخان، به سوی چین، پاکستان و حتی تاجیکستان جاده‌های ترانزیتی ایجاد کند. این جاده‌های ترانزیتی در کنار این که مالالتجاره را به افغانستان می‌رساند، می‌تواند زمینه تجارت میان چهار کشور را بیشتر فراهم کند. در حال حاضر وزارت توسعه روستا‌های افغانستان در حدود 420 کیلومتر جاده تازه، که از آن به نام جاده حلقه‌ای بدخشان یاد می‌شود، در این استان ساخته است. تلاش‌های دولت افغانستان برای ساخت بیشتر جاده‌های جدید در این منطقه همچنان ادامه دارد. اما به دلیل کوهستانی بودن منطقه این تلاش‌ها به کندی پیش می‌رود.
