تخریب و سرقت آجرها و کتبیه‌های معبد باستانی چغازنبیل

قائم مقام‌های وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی گقت:« برای حراست و حفاظت از میراث فرهنگی کشور بودجه کافی نداریم»

Seyed Hamed Mousavi/ISNA

همزمان با انتشار گزارش‌‎هایی درباره تخریب بخشی از چغازنبیل، اولین اثر باستانی ثبت جهانی شده ایران، و سرقت آجرها و کتیبه‌های این معبد متعلق به هزار و ۳۰۰ سال پیش از میلاد مسیح، قائم مقام وزیر میراث فرهنگی گفت: «بودجه کافی برای حراست و حفاظت از میراث فرهنگی کشور نداریم.»

پایگاه میراث خبر از سرقت و تخریب آجرنوشته‌های باستانی در چغازنبیل گزارش داد و افزود این سرقت و تخریب «در نبود یگان حفاظت و نداشتن رده حفاظتی» انجام شده است.

این گزارش تاکید می‌کند که محوطه ۶۰۰ هکتاری چغازنبیل، به عنوان اولین اثر ثبت شده ایران در میراث جهانی یونسکو، فقط یک نفر نیروی یگان حفاظت دارد.

زیگورات دوراونتاش، نیایشگاه باستانی مشهور به چغازنبیل، حدود سال ۱۲۵۰ پیش از میلاد و در تمدن عیلام ساخته شد. این معبد باستانی در سال ۱۳۴۸ خورشیدی به عنوان اثر ملی ثبت شد و بعد از ارائه پرونده ثبت جهانی آن در سال‌های پیش از پیروزی انقلاب اسلامی، سرانجام در چهارم آبان سال ۱۳۵۸ طی سومین  نشست کمیته میراث جهانی واجد ارزش‌­های جهانی، به عنوان نخستین اثر باستانی ایران ثبت شد.

محوطه تاریخی چغازنبیل در ۴۰ کیلومتری جنوب شرقی شهر فعلی شوش و ۲۰ کیلومتری هفت‌تپه در شمال خوزستان قرار دارد.

مجتبی گهستونی، خبرنگار و از فعالان میراث فرهنگی در استان خوزستان، در گزارش پایگاه میراث خبر با اشاره به اینکه «نیایشگاه چغازنبیل نخستین اثر ثبت جهانی ایران در یونسکو دردهای متعددی در پیکره خود دارد و هر بار این زخم‌ها تازه‌تر می‌شود»، نوشت چندی پیش در بازدید از چغازنبیل شاهد تخریب بخش‌هایی از آجرها و کتیبه‌های باستانی به جای مانده از دوران عیلامی (قرن ۱۳ پیش از میلاد) در این بنا شده و پس از پیگیری با توجیه مقام‌های مسئول مواجه شده است.

این فعال میراث فرهنگی افزود: «واقعیت این است که از روزهای قبل از بازدید من، بخش‌هایی از آجرها و کتیبه‌های باستانی به یادگار مانده از دوران کهن سرقت و تخریب شدند.» 

او با بیان اینکه این نخستین‌بار نیست که چغازنبیل با «تهاجم افراد مغرض و یا قاچاقچی» مواجه می‌شود، به فقدان استقرار یگان حفاظت میراث فرهنگی و نیروی انتظامی در این محوطه اشاره کرد و گفت: «تنها دلیل عدم استقرار یگان حفاظت میراث فرهنگی در محوطه تاریخی چغازنبیل، کمبود نیروی یگان حفاظت و نداشتن رده حفاظتی برای نخستین اثر ثبت جهانی ایران در یونسکو است.»

Read More

This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)

به نوشته میراث خبر «محوطه‌ تاریخی چغازنبیل با ۶۰۰ هکتار اثر آسیب پذیر و داشتن سه حصار و پراکندگی آثاری همچون کارگاه آرامگاه‌ها، معابد جانبی، سازه آبی» فقط کارگرهای نگهبان و بدون داشتن لباس فرم، ابزار کاربردی حفاظتی و خودرو اداره می‌شود و وزارت میراث فرهنگی و اداره کل پایگاه‌های جهانی میراث فرهنگی به کمبودهای ابتدایی این مراکز تاریخی توجه نمی کنند.

در این گزارش با اشاره به تخریب و سرقت مکرر از محوطه تاریخی چغازنبیل، تاکید شده است که قطعا حفاظت از این محوطه با این همه گستردگی که دور از محدوده شهری قرار دارد با دو یا سه نفر امکان‎‌پذیر نیست.

پایگاه میراث خبر با تاکید بر اینکه تخریب بخشی از آجرها و کتیبه‌های چغازنبیل در حالی رخ داده است که این محوطه آماج انواع تهدیدها است، افزود که گاهی نگهبان‌ها به دلیل حقوق معوقه دست از کار می کشند و گاهی به واسطه برخی مجریان پروژه‌ها که طرح آنها به دلیل مغایرت هایی اجرایی نمی شود سعی می‌کنند به هر شکل ممکن خشم خود را خالی کنند.

در سال ۱۳۹۷ دولت اقدام به واگذاری ۳۰۰ هکتار از حریم درجه یک محوطه تاریخی چغازنبیل به شخصی حقیقی کرد و پس از آن با وجود طبقه‌بندی این محوطه به عنوان «اراضی ملی»، عملیات احداث کارخانه قند روی طاقدیس سردارآباد آغاز شد.

در جریان ساخت‌و‌ساز این کارخانه با مجوز وزارت صنعت،‌ معدن و تجارت و بدون موافقت اصولی وزارت میراث فرهنگی از اسفند سال ۱۳۹۷ نیروها و عوامل کارخانه قند اقدام به خاک‌برداری در محوطه چغازنبیل کردند.

این اقدام در حالی انجام شد که تسطیح و احداث مستحدثات سنگین، طبق ضوابط حریم میراث جهانی در حریم درجه یک و دو چغازنبیل ممنوع است.

تنها پس از رسانه‌ای شدن واگذاری ۳۰۰ هکتار از محوطه تاریخی چغازنبیل بود که علی‌اصغر مونسان، وزیر وقت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، اعلام کرد که این وزارتخانه مانع اجرایی شدن طرح توسعه کارخانه قند در حوالی حریم این سایت جهانی خواهد شد.

علی دارابی، قائم مقام‌های فعلی وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی تاکنون واکنشی به تخریب و سرقت از چغازنبیل نداشته‌اند اما علی دارابی،قائم مقام وزیر میراث فرهنگی، روز ۲۹ بهمن ماه گفت: «بودجه کافی برای حراست از میراث فرهنگی کشور نداریم و برای حفاظت از میراث فرهنگی کشور هیچ راهی جز مشارکت مردم نیست.»

 قائم مقام وزیر میراث فرهنگی با تاکید بر اینکه «بودجه‌های موجود به هیچ عنوان جوابگوی میراث فرهنگی و حراست از ظرفیت‌های میراثی نیست»، گفت: با تشکیل «انجمن خیرین میراث فرهنگی» قرار است برای حفاظت از بناهای تاریخی ایران اقدام به جمع‌آوری «کمک‌های داخلی و خارجی» کنیم.