منابعی در سفارت افغانستان در تهران به ایندیپندنت فارسی گفتند که در پی فشارهای وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران مبنی بر واگذاری این سفارتخانه به نماینده طالبان، ۱۵ دیپلمات دولت پیشین افغانستان از روز دوشنبه ۱ اسفند در حال تخلیه این سفارت‌اند تا بتوانند روز شنبه ۶ اسفند، کلید آن را به وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران تحویل دهند. این دیپلمات‌ها از تحویل کلید به نمایندگان طالبان که در تهران حضور دارند، سر باز زده‌اند.
یکی از دیپلمات‌های سفارت افغانستان در تهران که نخواست نامش در این گزارش ذکر شود، گفت که صبح دوشنبه، ساعتی پیش از آنکه وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی دستور تخلیه سفارت افغانستان را به دیپلمات‌های دولت پیشین ابلاغ کند، فضل محمد حقانی، عضو طالبان که قرار است سرپرست سفارت شود، و دو تن از همراهان او محمد زمان نورستانی، کنسول افغانستان در تهران، و حامد رهگذر، وابسته معارف سفارت افغانستان، را کتک زده‌اند.
به گفته این منبع، حقانی از نورستانی خواسته که طی نامه‌ای رسمی، امضای او را به عنوان سرپرست سفارت و کنسولگری به وزارت امور خارجه ایران معرفی کند، اما نورستانی از این کار خودداری کرده است. به روایت این منبع، حقانی و دو عضو طالبان که او را همراهی می‌کردند، به محمدزمان نورستانی حمله‌ور شدند و او را زیر مشت و لگد گرفتند و حامد رهگذر نیز با اعضای طالبان درگیر شد. این درگیری با پادرمیانی شماری دیگر از کارمندان سفارت پایان یافت.
فضل محمد حقانی اهل شهرستان اندر استان غزنی است و گفته می‌شود تا پیش از سلطه این گروه بر افغانستان، صرفا در بخش نظامی کار کرده است. منبع حاضر در سفارت افغانستان در تهران گفت حقانی دانش سیاسی و تجربه کار اداری و دیپلماتیک ندارد و «از فرماندهان خطرناک طالبان در راه‌اندازی حملات تهاجمی و انتحاری» بوده است.
وزارت خارجه طالبان خرداد ۱۴۰۱، سه نفر را به عنوان دیپلمات به تهران فرستاد که وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران آن‌ها را پذیرفت. این افراد فضل محمد حقانی، مفتی علیم نورانی و یک دیپلمات دیگر بودند که نام او ذکر نشده است. رسانه‌های ایران در آن زمان گزارش دادند که مفتی علیم نورانی با سه همسر و ۱۵ فرزند به‌‌سختی توانسته است در تهران خانه‌ای برای اقامت پیدا کند.
بر اساس اطلاعات یک دیپلمات سفارت افغانستان در تهران، مفتی علیم نورانی که اکنون به عنوان دستیار سوم سفارت افغانستان در تهران کار می‌کند، خواهرزاده عبدالحق وثیق، رئیس اداره استخبارات (اطلاعات) طالبان و کارمند این نهاد است. او در زمان حضورش در تهران، اطلاعات مهم و حساسی را در مورد دیپلمات‌های دولت پیشین، نظامیان و فعالان سیاسی که به ایران پناه برده‌اند، جمع‌آوری کرده و به اداره استخبارات طالبان در کابل فرستاده است.
این دیپلمات افزود که طالبان بر اساس اطلاعاتی که مفتی علیم نورانی در تهران جمع‌آوری می‌کند، افراد موردنظر خود را در مرز افغانستان و ایران بازداشت می‌کنند.
به گفته دیپلمات‌های افغانستان در تهران، دستور تخلیه و واگذاری سفارت افغانستان به طالبان را رسول موسوی، مدیرکل غرب آسیا و دستیار وزیر امور خارجه ایران، روز دوشنبه به قیوم سلیمانی، سرپرست سفارت افغانستان در تهران ابلاغ کرده است. رسول موسوی روز سه‌شنبه در توییتی، مداخله خود در این امر را رد کرد و با استناد به سخنان ناصر کنعانی، سخنگوی وزارت خارجه ایران، گفت که در وضعیت حقوقی سفارت افغانستان در تهران هیچ تغییری به وجود نیامده است.
بر اساس یک نامه وزارت خارجه طالبان که اوایل دی به تهران فرستاده شد، سرپرستی سفارت افغانستان در تهران به فضل محمد حقانی واگذار شده است، اما در آن زمان، دیپلمات‌های دولت پیشین مانع این اقدام طالبان شدند.
نقش کاظمی قمی در واگذاری سفارت افغانستان به طالبان
حسن کاظمی قمی که پس از فروپاشی دولت جمهوری در افغانستان کار خود را به عنوان فرستاده ویژه رئیس‌جمهوری ایران در امور افغانستان آغاز کرد، اواخر آذرماه با حفظ سمت، سرپرست سفارت ایران در کابل شد. او پس از سلطه طالبان بر افغانستان، در آبان ۱۴۰۰ به کابل سفر کرد و طالبان را «فرزندان واقعی افغانستان که برای رهایی این کشور از اشغال جنگیده‌اند» خواند. او گفته بود جمهوری اسلامی ایران به حمایت خود از مردم افغانستان ادامه می‌دهد و خواهان روابط نزدیک با طالبان است.
یک دیپلمات پیشین افغانستان در تهران، به شرط محفوظ ماندن نامش، به ایندیپندنت فارسی گفت که سفارت ایران در کابل را حسن کاظمی قمی و سید حسن مرتضوی که هر دو از اعضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران‌اند، اداره می‌کنند و با سران طالبان روابطی عمیق و دیرینه دارند. بر اساس اطلاعات این منبع، سیاست خارجی ایران در امور افغانستان را نظامیان و به ویژه سپاه مهندسی می‌کنند و واگذاری سفارت افغانستان در تهران نیز براساس تصمیم سپاه پاسداران صورت می‌گیرد و کاظمی قمی و سید حسن مرتضوی این روند را تسهیل کرده‌اند.
سید حسن مرتضوی، از فرماندهان نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و بنیان‌گذار لشکر فاطمیون است که پس از سلطه طالبان بر افغانستان، معاون سفیر ایران در افغانستان شد.
پیامدهای واگذاری سفارت افغانستان در تهران به طالبان
حدود چهار ملیون مهاجر افغان در ایران زندگی می‌کنند که بخشی از آنان پس از سلطه طالبان بر افغانستان و از ترس انتقام‌جویی طالبان به این کشور پناه برده‌اند. یک دیپلمات سفارت افغانستان در تهران می‌گوید نظامیان، سیاستمداران و کارمندان دولت پیشین افغانستان که اکنون در ایران بسر می‌برند، در ۱۹ ماه گذشته برای تمدید ویزا، مشکلات اقامتی و تایید اسناد هویتی بی هیچ نگرانی به سفارت و کنسولگریهای افغانستان در ایران مراجعه می‌کردند، اما پس از واگذاری این سفارت به طالبان، از ترس شناسایی و ردیابی شدن نمی‌توانند این کار را انجام دهند.
پس از واگذاری کلید سفارت افغانستان در تهران به وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی، اعضای طالبان اداره امور این سفارت را به عهده خواهند گرفت. فضل محمد حقانی، به عنوان سرپرست سفارت، مفتی بصیر احمد به عنوان وابسته معارف، معین خوافی به وابسته تجاری، و مفتی علیم نورانی به عنون دستیار سوم سفارت در تهران کار خواهند کرد.
بر اساس اطلاعات منابع در تهران، طالبان افرادی را هم برای سرپرستی کنسولگریهای افغانستان در مشهد و زاهدان معرفی کرده‌اند و رئیس دفتر مولوی امیر خان متقی، سرپرست وزارت خارجه طالبان، روز سه‌شنبه به ایران رفته است تا در مراسم تحویل سفارت افغانستان به این گروه حضور داشته باشد.
