وزارت علوم، تحقیقات و فناوری جمهوری اسلامی ایران از یازدهم بهمن ۱۴۰۱، ثبت‌نام دانشجویان افغان در دانشگاه‌های این کشور را ممنوع کرده است.

به گزارش روزنامه شرق، این وزارتخانه از دانشجویان افغان ساکن ایران خواست به کشورشان بازگردند و گذرنامه افغانستانی بگیرند و سپس با ویزای تحصیلی، وارد ایران شوند.

مدیرکل امور دانشجویان بین‌المللی وزارت علوم جمهوری اسلامی در نامه‌‌ای به تاریخ ۱۱ بهمن ۱۴۰۱، به معاونان آموزشی‌ دانشگاه‌های سراسر ایران ابلاغ کرد که دانشجویان دارای مدرک اقامت کارت آمایش را ثبت‌نام نکنند.

بر اساس اطلاعات سال ۱۴۰۰، از میان چهار میلیون پناهجوی افغان در ایران تنها یک میلیون و ۷۰۰ هزار تن مدرک اقامت قانونی در این کشور را دارند. یکی از انواع متعدد این مدارک اقامت کارت آمایش است. کارت آمایش نوعی سند اقامت در ایران است که تا اوایل دهه ۸۰ برای برخی از مهاجران افغان صادر و پس از آن متوقف شد. نظر به قوانین جمهوری اسلامی، کسانی که کارت آمایش دارند یا از پدر و مادر دارای کارت آمایش به دنیا آمده‌اند، پناهنده به حساب می‌آیند. این افراد اگرچه در زندگی روزمره خود با محدودیت‌های زیادی مواجه‌اند، دست‌کم با مشکل اخراج از ایران مواجه نیستند.

با این حال، بر اساس سیاست جمهوری اسلامی در قبال مهاجران افراد دارای کارت آمایش نیز باید برای تحصیل در دانشگاه‌های ایران، به کشورشان افغانستان بازگردند، سند تابعیت و گذرنامه بگیرند و با ویزای تحصیلی به ایران برگردند تا به عنوان یک دانشجوی بین‌المللی در دانشگاه‌های ایران تحصیل کنند.

این در حالی است که پس سلطه طالبان بر افغانستان، سفارت این کشور در ایران گذرنامه جدیدی صادر نکرده ‌و دانشجویان افغان از  داخل ایران نمی‌توانند برای تبدیل وضعیت اقامتشان اقدام کنند.

روزنامه شرق نوشته که مسئولان ایران برای رفع این مشکل چندین بار با مقام‌های طالبان رایزنی کرده‌اند و نشست‌هایی هم در چند ماه اخیر برگزار شده‌، اما هیچ ثمره‌ای نداشته است.

در حال حاضر، نه‌تنها مهاجران افغان در ایران از دریافت گذرنامه محروم‌اند، بلکه بسیاری از اتباع افغانستانی در داخل آن کشور نیز امکان دریافت گذرنامه ندارند.

در چنین وضعیتی، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری جمهوری اسلامی تصمیم گرفته است دانشجویان افغان را به دلیل نداشتن گذرنامه و ویزای تحصیلی از ادامه تحصیل در دانشگاه‌های ایران منع کند. این در حالی است که این دانشجویان هزینه‌های تحصیلشان را نیز خودشان پرداخت می‌کنند و هزینه‌ای روی دست دولت ایران نمی‌گذارند. 

محرومیت از تحصیل برای مهاجران افغان در ایران دهه‌ها است که یک مسئله اساسی بوده است. میلیون‌ها پناهجوی افغان که در سال‌های جنگ و آوارگی به ایران مهاجرت کردند، به دلیل نداشتن مدارک قانونی اقامت در ایران از تحصیل بازمانده‌اند. شمار مهاجرانی که مدارک قانونی اقامت در ایران دریافت نکرده‌اند، چند برابر کسانی است که مدارک قانونی دارند و می‌توانند فرزندانشان را برای تحصیل به مدرسه و دانشگاه بفرستند.