محمد سرگزی، نماینده مجلس شورای اسلامی ایران، گفت اگر حکومت طالبان حقابه هیرمند را نمی‌دهد، باید تمامی مهاجران افغان در استان سیستانوبلوچستان اخراج شوند.

او در مصاحبه با خبرگزاری ایلنا تاکید کرد که در فصل سرازیرشدن سیلاب‌ها، رئیس ‌جمهوری اسلامی ایران به وزیر امور خارجه ماموریت داده است تا در مورد گرفتن حقابه هیرمند، با حکومت طالبان رایزنی کند.

او گفت:‌ «طبق معاهده ۱۳۵۱ [تقسیم آب میان دو کشور] ۸۲۰ میلیون متر مکعب حقابه برای ایران پیش‌بینی شده، اما در این سال‌ها این آب به کشور ما داده نشده است. بنابراین، رئیس ‌جمهوری تکلیف کرده که هر چه سریع‌تر با اتمام ‌حجت به افغانستان، این حقابه را بگیرند. در سفر معاون اول رئیس‌ جمهوری به حوزه سیستان نیز به نماینده ویژه رئیس ‌جمهوری در امور افغانستان گفته شد که به هیات ‌حاکمه افغانستان اعلام کنند، در صورتی‌ که حقابه سیستان را ندهند، تمام اتباعی [از شهروندان افغانستان] را که در استان حضور دارند، اخراج خواهند کرد.»

او تاکید کرد که در فصل سیلاب، رود هیرمند پر آب خواهد شد و باید از طریق دیپلماسی و کمیسیون آب، گرفتن سهم ایران از آب هیرمند پیگیری شود تا در استان سیستانوبلوچستان دچار مشکل نشوند.

این در حالی است که حسن کاظمی قمی، سفیر جمهوری اسلامی ایران در کابل، اخیرا در مصاحبه‌ای با وب‌سایت «جماران» ادعا کرد که طالبان نگفتند که حقابه ایران را نمی‌دهند.

کاظمی قمی گفت حقابه ایران از رودخانه هیرمند مشخص است و مقام‌های طالبان در گفت‌وگوهای شفاهی و در یادداشت‌های رسمی به جمهوری اسلامی ایران، بر اجرای آن تاکید کردند.

او افزود: «طالبان تاکید بر تشکیل کمیسیون آب دارند و به این مسئله در ده‌ها یاداشت رسمی اشاره کرده‌اند. این آب باید جاری می‌شد و به سمت ایران می‌آمد، اما اساس این سد انحرافی است. مقام‌های طالبان در گفت‌وگوهایشان با ما مطرح کردند که باید این مشکل حل شود، تا آب مسیر واقعی خود را طی کند.»

امیرخان متقی، وزیر خارجه طالبان، روز یکشنبه، دوم بهمن (۲۲ ژانویه)، با حسن کاظمی قمی در سفارت ایران در کابل دیدار کرد. او مدعی شد که بارندگی اندک، باعث کمبود آب شده است و طالبان به معاهده آب میان دو کشور متعهدند. او ابراز امیدواری کرد که با افزایش بارندگی، مشکل کمبود آب حل شود.

ایران و افغانستان در سال ۱۳۵۱ معاهده تقسیم آب رودخانه هیرمند را امضا کردند که براساس آن، حقابه ایران سالانه ۸۱۷ میلیون متر مکعب است. اما مقام‌های افغان می‌گویند که با کاهش بارندگی و خشکسالی‌های پی‌درپی، آب رودخانه هیرمند کاهش یافته است.

اشرف غنی، رئیس‌ جمهوری فراری افغانستان، فروردین ۱۴۰۰، هنگام افتتاح سد کمال‌خان در استان نیمروز، گفت دولتش آب رودخانه هیرمند را  بیش از توافق در معاهده ۱۳۵۱، به ایران رایگان نمی‌دهد و در ازای آن نفت می‌خواهد.

اشرف غنی در طول هفت سال حکومت خود، همواره بر سدسازی و مدیریت آب‌های جاری تاکید می‌کرد.

مقام‌های طالبان، از جمله ملا عبدالغنی برادر، معاون نخست‌وزیر این گروه، نیز بر ساخت سد و مدیریت آب‌ جاری تاکید دارند. طی ماه‌های اخیر، مقام‌های ارشد طالبان چندین بار به استان‌های نیمروز و فراه در مرز ایران سفر کردند. سد کمال‌خان در استان نیمروز، و سد بخش‌آباد در استان فراه قرار دارد. سد کمال‌خان در فروردین ۱۴۰۰ به بهره‌برداری رسید، اما کانال‌های آب آن هنوز ساخته نشده است، و ساخت سد بخش‌آباد نیز در دوران دولت پیشین افغانستان به ‌دلیل تهدیدهای شدید امنیتی با وقفه مواجه شد و ادامه ساخت آن اینک دوباره به جریان افتاده است.

بیش از سه میلیون مهاجر افغان در ایران سکونت دارند و بخشی از این مهاجران سند قانونی اقامت ندارند. با سرنگونی حکومت پیشین افغانستان به ‌دست طالبان در ۱۵ اوت ۲۰۲۱، هزاران تن از ترس طالبان و برای یافتن کار، به ایران سفر کردند.

اما انتقادهایی به جمهوری اسلامی ایران وارد می‌شود که از حضور مهاجران افغان در این کشور به مثابه هرم فشار بر حکومت افغانستان استفاده می‌کند.