شدت‌گرفتن تنش‌های جناحی در میان طالبان

ممنوعیت ورود دختران به دانشگاه‌‌ها با مخالفت‌هایی در میان طالبان روبه‌رو شده است

آمریکا اعلام کرد اگر طالبان محدودیت تحصیل زنان افغانستان را باطل نکنند، هزینه آن را خواهند پرداخت- WAKIL KOHSAR/ AFP

همزمان با انتشار نامه وزارت تحصیلات عالی طالبان در‌مورد ممنوعیت تحصیل دختران در دانشگاه‌ها، شماری از افراد طالبان که در رسانه‌های اجتماعی فعال‌اند به آن واکنش نشان دادند. یکی از این افراد که با نام ستر ژنرال (ارتشبد) مبین‌خان در رسانه‌های اجتماعی فعالیت می‌کند، در واکنش به این نامه نوشت: «خداحافظ افغانستان، خدا ترا نگه دارد». او همچنین به‌دنبال انتشار نامه وزارت تحصیلات عالی نوشت: «خداوند بر مردم افغانستان رحم کند.»

هرچند مبین‌خان در میان گروه طالبان قدرتی ندارد که حرفش حجت باشد، اما او را می‌توان نماینده گروهی از نیروهای طالبان دانست که افکار متعادل‌تری دارند. 

مبین‌خان تنها نیروی طالبان نبود که به این فرمان واکنش نشان داد. تعداد زیادی از نیروهای طالبان که در رسانه‌های اجتماعی فعال‌اند، به این حکم واکنش نشان دادند و این تنها بخش رسانه‌ای‌شده واکنش‌ها به حکم تعطیلی دانشگاه‌ها برای دختران بود.

اوضاع در درون حلقه قدرت طالبان آشفته‌تر است. زمزمه‌هایی شنیده می‌شود که گویا رهبر طالبان از احتمال وقوع شبه‌‌کودتا در بدنه این گروه نگران است و در اطراف خود تدابیر امنیتی را تقویت کرده است.

میرویس افغان، از روزنامه‌نگاران مطرح قندهار، در حساب توییترش نوشت که قندهار روز پنجشنبه کاملا چهره نظامی به خود گرفته و حفظ امنیت شهر و محل زندگی ملا هیبت‌الله نیز به جنگجویان قبیله نورزایی و اسحاق‌زایی که نزدیکی بیشتری به ملا هیبت‌الله دارند، سپرده شده است.

گفته می‌شود این شبه‌کودتا را قرار بود ملا یعقوب، فرزند ملاعمر، نخستین رهبر طالبان و سرپرست فعلی وزارت دفاع، و سراج‌الدین حقانی، رهبر شبکه حقانی و سرپرست وزارت داخله (کشور) طالبان، انجام دهند. دلیل اصلی این کودتا هم برهم‌زدن تمامی برنامه‌های طراحی‌شده علیه تعامل با جامعه جهانی عنوان شده است. تنها ملا یعقوب و سراج‌الدین حقانی مخالفان تعطیلی دانشگاه‌ها برای دختران نیستند، بلکه شماری از افراد مطرح رهبری طالبان نیز دستور تعطیلی دانشگاه‌ها برای دختران را اقدامی بدون درنظر گرفتن مصلحت نامیدند که یک گروه خاص و در راس آن ملا هیبت‌الله، رهبر طالبان که رویکردی به‌شدت افراطی و متحجرانه دارد و با هیچ نظام و کشوری سر سازش و دیپلماسی ندارد، انجام داده است.

Read More

This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)

رهبر طالبان تنها تحصیلات دینی دارد و با دانش معاصر برخوردی خصومت‌آمیز نشان داده است و آن را  کفر می‌داند؛ اما حلقه دیگری در گروه طالبان وجود دارد که در هفت، هشت سال اخیر با جامعه جهانی تعامل داشته است و تا حدی از نظم نوین جهانی اطلاع دارد. این گروه برای تعامل با جهان می‌خواهند که قرائت معتدل‌تری از نظام طالبانی‌ را ارائه کنند. این گروه که به حلقه قندهار مشهور است، بیشترین نفوذ و قدرت را در افغانستان دارد. حلقه حقانی نیز که می‌خواهد قدرت را به‌صورت کامل در دست داشته باشد، تمایل دارد نظامی مورد قبول جامعه جهانی در افغانستان شکل بگیرد.

 گفت‌وگوهای چند روز گذشته تام وست، فرستاده ویژه آمریکا برای افغانستان، با افرادی همچون ملا یعقوب و انس حقانی، این شبهه را در میان حلقه نزدیک به رهبری طالبان ایجاد کرده است که در صورت توافق میان طالبان با آمریکا و جامعه جهانی‌، بخش افراطی گروه طالبان، ازجمله ملا هیبت‌الله کنار گذاشته خواهند شد. دستور تعطیلی دانشگاه‌ها و تمامی مراکز آموزشی در افغانستان برای زنان، اقدامی پیش‌بینی‌نشده بود و همه رشته‌های سازش‌کارانه طالبان را پنبه کرد.

واکنش جامعه جهانی به این حکم نیز بسیار شدید و ‌تصور‌نشدنی بود و حتی آمریکا گفت که اگر طالبان این حکم را باطل نکنند، هزینه آن را خواهند پرداخت؛ البته این دقیقا همان چیزی است که رهبر طالبان دوست دارد اتفاق بیفتد. تدوام قدرت ملا هیبت‌الله بر دشمن‌تراشی استوار است، زیرا تا زمانی‌که دشمنی دربرابر طالبان حضور داشته باشد، تمام گروه ناگزیر به یک‌دست شدن و اطاعت از رهبر خود می‌شوند. صحبت‌ها و دلایلی که وزیر تحصیلات عالی طالبان برای تعطیلی دانشگاه‌ها مطرح کرد، چنان سطحی و دور از منطق بود که به‌خوبی نشان می‌داد گروهی که فرمان را صادر کرده، حتی زمان لازم برای پیدا کردن توجیه منطقی و مناسب برای این فرمان را هم نداشته است.

 مخالفت با رهبری طالبان تنها به مسئله تعطیلی دانشگاه‌ها خلاصه نمی‌شود. ملا هیبت‌الله در یک‌سال گذشته دستورهایی صادر کرده که مخالفت اکثر فرماندهان نظامی طالبان را برانگیخته است. فایل صوتی یک فرمانده مقتدر طالبان در قندهار که به‌تندی از رهبر خود انتقاد می‌کند، نشانه بارز این مخالفت‌ها است.

 این فرمانده طالبان در فایل صوتی مذکور می‌گوید که هیبت‌الله بیشتر چهره‌های مطرود طالبان را در اطرافش جمع کرده است. این فرمانده اضافه می‌کند که هیبت‌الله با جابه‌جایی‌های قومی در فرماندهی طالبان، درصدد ضربه‌زدن به یک گروه است. این فایل همزمان با خبر خروج تعدادی از جنگجویان قندهاری از ارتش هلمند و سرپیچی از دستور رهبران طالبان، نشان می‌دهد که تنش‌ها در میان این گروه به اوج خود رسیده است. احتمالا درخواست زلمی خلیل‌زاد از برخی افراد طالبان درمورد دستور تعطیلی دانشگاه‌ها برای دختران هم ناشی از آگاهی از این تنش داخلی است. خلیل‌زاد از طالبان مخالف ممنوعیت حضور زنان در دانشگاه‌ها خواست تا در مقابل این حکم بایستند.

بررسی اوضاع نشان می‌دهد که در داخل گروه طالبان تحولات زیادی درحال رخ دادن است. مسلما همه افراد طالبان به یک اصل اعتقاد دارند و آن‌ هم حکمرانی این گروه بر افغانستان است؛ اما درمورد شیوه حکمرانی اختلاف‌های زیادی میانشان دیده می‌شود و این تفاوت‌ها می‌تواند یک جنگ تمام‌عیار را میان این گروه شعله‌ور کند.