طی هفته جاری گفت‌وگوها پیرامون وضعیت افغانستان در امارت متحده عربی پیگیری شد. ملا محمد یعقوب، وزیر دفاع طالبان، انس‌ حقانی، برادر سراج‌الدین حقانی و وزیر داخله (کشور) طالبان، حامد کرزی، رئیس‌جمهوری پیشین و توماس وست، نماینده ویژه رئیس‌جمهوری آمریکا در امور افغانستان، به امارات متحده عربی رفتند.

اشرف غنی، رئیس‌جمهوری فراری افغانستان در امارات متحده عربی به سر می‌برد و همچنین شمار دیگری از مقام‌های حکومت پیشین و حتی طالبان در امارات زندگی می‌کنند. شهروندان افغان رفت‌وآمد زیادی به امارات متحده عربی دارند و این کشور نسبت به قطر برای افغان‌ها شناخته‌ شده‌تر است.

پس از گفت‌وگوهای بین‌الافغانی در دوحه قطر، این نخستین باری است که چندین مقام طالبان، مقام‌های حکومت پیشین افغانستان و نماینده آمریکا گفت‌وگوهای جداگانه انجام می‌دهند.

توماس وست، روز پنجشنبه ۱۷ آذر، در توییترش نوشت که با مقام‌های امارات متحده عربی در مورد منافع مشترک در افغانستان و ایستادگی در برابر ظهور مجدد تهدیدهای تروریستی گفت‌وگو کرده است. او گفت: «امارات متحده عربی نقش مهمی ایفا می‌کند، فعال در دیپلماسی، مرکز دیرینه تجارت‌ برای افغان‌هایی که به دنبال رشد اقتصادی‌ا‌ند و روابط مهمی نیز با بسیاری از جوامع نفوذ دارد.»

توماس وست در ادامه به دیدارش با ملا محمد یعقوب اشاره کرد و گفت: «از این فرصت برای ملاقات با آن‌ها استفاده کردم تا درباره وضعیت رو به وخامت حقوق بشر به‌ویژه برای زنان و دختران صحبت کنند و در مورد منافع مشترک در افغانستان باثبات، مرفه و در صلح گفت‌وگو کنند.»

نماینده ویژه رئیس‌جمهوری آمریکا در امور افغانستان، روز چهارشنبه ۱۶ آذر، گفت که در جریان سفرش به امارات متحده عربی، با برخی از رهبران سیاسی پیشین افغانستان، ازجمله حامد کرزی، رئیس‌جمهوری پیشین دیدار کرده است. او گفت که رهبران افغانستان خواستار ایجاد زمینه گفت‌وگوی ملی در مورد آینده کشورند.

طالبان پس از ۱۵ ماه حصر خانگی، به حامد کرزی اجازه خروج از افغانستان دادند و امارات متحده عربی نخستین کشوری بود که کرزی در دوران طالبان به آنجا سفر کرد.

ملا یعقوب، با شیخ محمد بن زاید آل نهیان، رئیس دولت امارات متحده عربی و شیخ محمد بن راشد آل مکتوم، حاکم دبی، دیدار کرد.

این دومین سفر خارجی ملا یعقوب در مسند وزیر دفاع طالبان است. ملا یعقوب در سفر نخست از دولت قطر درخواست کرد که در راستای پرداخت حقوق ماهیانه به نیروهای طالبان و همچنین تهیه یونیفرم برای این نیروها، برای ساخت تاسیسات نظامی و امنیت مرزهای افغانستان نیز کمک مالی کنند.

ملا یعقوب، فرزند ملا محمد عمر، بنیانگذار و نخستین رهبر «تحریک طالبان افغانستان» است و به همین دلیل نفوذ زیادی در طالبان شاخه درانی دارد.

برخی از ناظران بر اوضاع افغانستان می‌گویند که ملا یعقوب به‌عنوان یکی از نمایندگان شاخه پشتون‌های «درانی»، با سفر به قطر و امارات متحده عربی و دیدار با مقام‌های این دو کشور و مقام‌های آمریکایی، جایگاهش را در ساختار دولت طالبان قوی‌تر کرده است.

رقابت شدید میان رهبران طالبان برای کسب قدرت مالی و سیاسی جریان دارد. احتمالا شاخه پشتون «غلجایی» از دستاوردهای ملا یعقوب در این سفر خوشحال نیستند؛ هر چند که انس حقانی، نماینده این شاخه، در این سفر ملا یعقوب را همراهی می‌کرد، اما نگاه‌ها به سمت وزیر دفاع طالبان بود.

حسین احسانی، پژوهشگر ارشد در موسسه مطالعات استراتژیک افغانستان، در صحبت با ایندپیندنت فارسی گفت که امارات متحده عربی به‌عنوان یک بازیگر مهم منطقه‌ای درصدد است که نقش خود را در کشورهای در حال منازعه بازتعریف کند.

او گفت: «با توجه به ناکامی قطر در روند دوحه و وقایع پس از سقوط افغانستان، امارات متحده‌ عربی با اجرای اصل موازنه‌گری درصدد است تا نقش دیگر نیروهای بازیگر در افغانستان را متعادل کند تا هم بتواند به تثبیت بازیگری خود در افغانستان و هم ایجاد موازنه‌ با دیگر بازیگران در مناطق تحت منازعه بپردازد.»

احسانی با اشاره به سفر ملا یعقوب و انس حقانی به امارات متحده عربی، گفت که هدف از این کار بالا بردن اعتبار منطقه‌ای این کشور است تا بتواند با رقبای منطقه‌ای خود همچون ایران، ترکیه و قطر رقابت کند: «دیدار با ملأ یعقوب و انس حقانی هم در ادامه‌ سیاست خارجی امارات است تا رقیبانش را به زیرمجموعه‌های زیردست خود تبدیل کند که توانایی کنترل و مدیریت آن آسان‌تر باشد.»

احسانی بر این باور است که امارات متحده‌ عربی در حال تبدیل شدن به یکی از ستون‌های اصلی پیشبرد منافع و اهداف ایالات متحده‌ آمریکا و دیگر قدرت‌های بزرگ در افغانستان است که با اجرای برخی از برنامه‌های اقتصادی، سیاسی و امنیتی، به پیشبرد این اهداف در افغانستان کمک می‌کند.

احمد ادریس رحمانی، کارشناس روابط بین‌الملل، در صحبت با ایندیپندنت فارسی گفت که ایالات متحده آمریکا می‌خواهد که مسیر دیپلماتیک باثبات‌تری با طالبان داشته باشد و به صورت مستقیم با آنان در تماس باشد و طالبان نیز بر فعال‌سازی سفارت آمریکا در کابل پافشاری می‌کنند.

او افزود: «واقعا طالبان به این فکر می‌کنند که راه‌حلی برای بن‌بست رابطه با آمریکایی‌ها پیدا کنند و اگر بتوانند که این بن‌بست را حل کنند، دوباره امیدی هست که آمریکایی‌ها با استفاده از فشار دیپلماتیک، کمک مالی، داشتن روابط متواتر یا به رسمیت شناختن طالبان بتوانند با این گروه در تماس باشند.»

رحمانی گفت که طالبان تصور می‌کنند آمریکا با به رسمیت شناختن دولت این گروه، زمینه مشروعیت جهانی را برایشان فراهم می‌کند.

طالبان پیش از یک سال است که بر افغانستان تسلط دارند و در این مدت تلاش زیادی برای به رسمیت شناختن انجام دادند، اما به این هدفشان نرسیدند. اخیرا به دستور ملا هیبت‌الله آخوندزاده، رهبر نامرئی طالبان، شلاق زدن و قصاص متهمان در افغانستان صورت می‌گیرد.

حضور افغان‌ها در امارات متحده عربی به مراتب بیشتر از قطر است و در این میان، برخی از خانواده‌های مقام‌های پیشین و کنونی طالبان نیز در امارات زندگی می‌کنند.

معتصم آغاجان، وزیر خزانه‌داری رژیم طالبان در نیمه دوم دهه ۹۰ میلادی و مشاور ملا محمد عمر، بنیان‌گذار تحریک طالبان هم در امارات زندگی می‌کرد. او پنجشنبه ۱۷ آذر (۸ دسامبر) ، با ملا یعقوب به کابل بازگشت.

عارف رحمانی، نماینده پیشین پارلمان افغانستان، در توییترش نوشت که معتصم آغاجان به زبان‌های انگلیسی، عربی و اردو تسلط کامل دارد و پس از سقوط رژیم طالبان با حمله نیروهای ائتلاف جهانی به رهبری ایالات متحده در سال ۲۰۰۱‌، با آمریکایی‌ها و دولت حامد کرزی ارتباط برقرار کرده بود.

معتصم آغاجان در اوت ۲۰۱۰ هدف حمله افراد مسلح ناشناس در شهر کراچی پاکستان قرار گرفت و به‌شدت مجروح و برای درمان به ترکیه منتقل شد. رحمانی گفت: «معتصم آغاجان پس از درمان به قطر منتقل شد و در این کشور برایش دفتری غیررسمی برپا کردند. آن دفتر زمینه‌ساز جریانی شد که به توافق‌نامه دوحه منجر شد.»

به گفته او، معتصم آغاجان در ایجاد روابط خارجی طالبان با کشورهای غربی و تسهیل به رسمیت شناختن دولت طالبان موثر خواهد بود.

احمد غنی خسروی، استاد دانشگاه و تحلیل‌گر سیاسی، در صحبت با ایندیپندنت فارسی گفت که امارات متحده عربی توانایی این را دارد که در گفت‌وگو میان طالبان و مخالفانشان، به‌ جایگزین قطر تبدیل شود.

او استدلال می‌کند که بی‌اعتمادی زیادی میان مقام‌های سیاسی و شهروندان افغان، با قطر که سابقه حمایت از طالبان را دارد، دیده می‌شود. او گفت: «قطری‌ها کاملا از طالبان حمایت کردند و با این کار یک مقدار اعتبارشان را نزد افغان‌ها از دست دادند. تصور می‌شود که قطری‌ها می‌خواستند طالبان به قدرت برسند و اکنون هم خانواده‌های زیادی از طالبان در قطر حضور دارند.»

او در مقطع کنونی اقبال امارات متحده عربی را برای میانجی‌گری میان طالبان و مخالفانشان زیاد می‌داند.