نخستین پیام گروه طالبان پس از سقوط شهر کابل و تثبیت سلطه این گروه بر افغانستان، اعلام عفو عمومی بود. سخنگوی طالبان که زودتر از بقیه رهبران این گروه به کابل رسیده بود، در پیامی خطاب به مردم افغانستان گفت که رهبر طالبان تمام کسانی را که تا دیروز مقابل طالبان قرار داشتند، عفو کرده است و هیچ‌کس حق ندارد علیه آنان وارد عمل شود؛ اما این تنها یک وعده بود.

جنگجویان طالبان تا جایی که در توانشان بود از مردم افغانستان انتقام گرفتند. در برخی مناطق افغانستان، آنان حتی به غیرنظامیان هم رحم نکردند و از روی دشمنی‌های قدیمی، بدترین خشونت‌ها از جمله کشتار غیرنظامیان را مرتکب شدند. تعداد زیادی از نیروهای امنیتی سابق افغانستان هم که به امید عفو عمومی در افغانستان مانده بودند، قربانی این انتقام‌گیری‌ها شدند و ناگزیر عده زیادی از این نیروهای به کشورهای دیگر به‌خصوص کشورهای همسایه گریختند؛ با این حال برخی هم نتوانستند از افغانستان خارج شوند.

رادیو عمومی ملی آمریکا (آن‌پی‌آر) با تعدادی از این سربازان سابق ارتش که هنوز در افغانستان‌اند، گفت‌و‌گو کرده است.

یکی از این افراد محمد هاشم نام دارد و در استان وردک در فاصله ۲۰۰ کیلومتری کابل، پایتخت، زندگی می‌کند. روزگار فعلی محمد هاشم به سیب‌چینی می‌گذرد و او با چیدن سیب و جمع‌آوری آن‌ها امرار معاش می‌کند. محمد هاشم زمانی در استان هلمند افسر ارتش و مسئول ایست‌بازرسی‌ها بود. او می‌گوید: «برای آدم‌هایی مثل من در افغانستان دیگر کاری بهتر از چیدن سیب وجود ندارد. من یک آدم باسواد و باتجربه‌ام؛ اما حالا باید در باغ‌های مردم سیب بچینم تا بتوانم لقمه نانی به خانه ببرم.

زمانی که دولت جمهوری در افغانستان سقوط کرد، ارتش این کشور نیز به یکباره از هم پاشید. در همان روزهای اول، سربازان زیادی توانستند از طریق برنامه تخلیه از افغانستان خارج شوند اما این امکان برای همه میسر نبود. حالا عده‌ای از آنان راننده تاکسی‌‌اند، تعدادی شغل‌های دیگری اختیار کرده‌اند و عده‌ای هم در صف کمک‌های بین‌المللی منتظر مقدار کمک‌اند. تعدادی از این سربازان هم مجبور شدند از ترس انتقام‌جویی طالبان مخفی شوند.

محمدهاشم نگران بود برادر کوچکش که او نیز در ارتش ملی خدمت می‌کرد، به چنگ طالبان بیفتد؛ به همین دلیل مقداری پول قرض کرد و او را به ایران فرستاد اما از آن زمان، هیچ خبری از او ندارد و نمی‌داند آیا توانسته از مرز رد شود یا در مسیر راه کشته شده است.

زمانی که صدای انتقام‌گیری‌های طالبان و ترورهای کور این گروه از طریق رسانه‌ها به گوش جهان رسید، ملا یعقوب، سرپرست وزارت دفاع طالبان، به جنگجویانش دستور داد واقعا به هیچ‌کس کاری نداشته باشند؛ اما به گزارش سازمان ملل متحد، تنها در شش ماه نخست حکومت طالبان، ۴۰۰ مورد قتل نیروهای سابق ارتش ملی و امنیت ملی افغانستان ثبت شده است.

یکی از کماندوهای سابق افغانستان که به دلایل امنیتی نام خود را فاش نکرد، به آن‌پی‌آر می‌گوید که هرگز نتوانسته است بیش از یک روز جایی بماند. او دائما می‌ترسد شناسایی شود؛ به همین دلیل با هیچ‌کس در ارتباط نیست. هفت ماه قبل پیامی از یک فرمانده طالبان دریافت کرد که از او می‌خواست نزدش برود اما او گوشی خود را خاموش و شماره‌اش را هم عوض کرد. این کماندو جوان که ۲۷ ساله است، می‌گوید طالبان هیچ‌گاه به پیمانشان پایبند نمی‌مانند و او نمی‌تواند به آنان اعتماد کند.

او چندین بار تلاش کرد از مزایای ویزای مهاجرت خاص آمریکا استفاده کند. اما به او گفته شد که برای دریافت ویزا واجدشرایط نیست. نه تنها او که تعداد زیادی از سربازانی که سال‌ها شانه‌به‌شانه نیروهای آمریکا در افغانستان علیه طالبان جنگیده‌اند هم نتوانسته‌اند ویزای مهاجرت ویژه را دریافت کنند.

حامیان مهاجران در آمریکا از وزارت خارجه این کشور می‌خواهند روند پذیرش درخواست‌ها برای ویزای مهاجرتی ویژه را ارتقا دهند؛ زیرا این روند به‌شدت طولانی و زمان‌بر است. آدام بیتس، مشاور سیاست‌های نظارتی در پروژه بین‌المللی کمک به پناهندگان، می‌گوید: «روند کاری این برنامه بسیار سفت‌وسخت است و مواردی وجود دارد که افغان‌هایی که در انتظار صدور ویزای مهاجرتی ویژه بوده‌اند، پیش از دریافت ویزا، کشته شده‌اند.» 

کندال نوح، پزشک سابق ارتش ایالات متحده که سال‌های زیادی با نیروهای ویژه افغانستان کار می‌کرد، می‌گوید بسیاری از سربازان تا قبل از سقوط دولت گذرنامه نداشتند و حالا هم به هیچ‌وجه نمی‌توانند گذرنامه بگیرند؛ زیرا مراجعه برای گرفتن گذرنامه از طالبان به معنی مرگ حتمی است؛ زیرا احتمال شناسایی و گیر افتادن بسیار بالا است.

به گفته نوح، اگر هم بدون گذرنامه به کشورهای همسایه کنند، آنجا هم امنیت نخواهند داشت. شاید دستگیر و شکنجه شوند یا آن‌ها را به طالبان تحویل دهند.

وزارت خارجه آمریکا می‌گوید تلاش کرده است روند صدور ویزای ویژه مهاجرت را تسریع کند. سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در ایمیلی که به آن‌پی‌آر فرستاد، اعلام کرد: «ما می‌دانیم که در حال حاضر برای افغان‌ها دریافت ویزا برای رفتن به کشور ثالث یا یافتن راهی برای ورود به کشور ثالث بسیار دشوار است و ممکن است برای فرار به مکان امن با چالش‌های جدی روبرو شوند.»

او افزود که این وزارتخانه برای رسیدگی سریع‌تر به ویزاهای ویژه مهاجرتی منابع خود را افزایش داده است: «ما از سایر دولت‌ها می‌خواهیم به تعهدات خود مبنی بر بازنگرداندن پناهجویان افغان به افغانستان که به شکنجه و آزار آنان منجر شود، پایبند باشند.»

تعدادی از نیروهای ویژه سابق ارتش افغانستان به فکر راه جدیدی افتاده‌اند. آنان در حال سبک‌سنگین کردن پیوستن به ارتش روسیه برای جنگیدن به نفع این کشور در اوکراین‌اند. یکی از نیروهای ویژه سابق ارتش افغانستان به آن‌پی‌آر گفت: «تعداد زیادی از همکاران سابقم با من تماس گرفته و درباره چگونگی پیوستن به ارتش روسیه از من سوال کرده‌اند.»

گزارش‌هایی هم وجود دارد که تعدادی از نیروهای ویژه ارتش افغانستان در ایران برای جنگیدن به نفع روسیه در اوکراین استخدام شده‌اند. داگلاس لندن، رئیس سابق مبارزه با تروریسم سیا در جنوب و جنوب غربی آسیا، می‌گوید: «این به نفع امنیت ملی ما است که از خطر این افراد که برای دشمنان کار می‌کنند، بکاهیم.» 

در ۲۰ سال گذشته، آمریکا و همپیمانان این کشور از ایجاد یک ارتش قدرتمند در افغانستان حمایت کردند. هرچند هنگام تشکیل ارتش قدرتمند افغانستان فساد زیادی وجود داشت و مبالغ هنگفتی هدر رفت، آمریکا و کشورهای دیگر عضو ناتو نیروهای ویژه آموزش‌دیده و با‌تجربه‌ای را برای افغانستان تربیت کردند که در منطقه کم‌نظیر بودند. با سقوط دولت جمهوریت، این نیروها متلاشی شدند؛ تعدادی از آنان توانستند تا به آمریکا بروند؛ اما تعدادی دیگر همچنان در افغانستان‌اند و از ترس انتقام‌گیری طالبان زندگی مخفیانه دارند یا تلاش می‌کنند زیاد در انظارعمومی آفتابی نشوند.