قطر، میزبان مرحله نهایی جام جهانی ۲۰۲۲، نخستین تیمی بود که رسما در مرحله گروهی حذف شد و فرانسه قهرمان دوره پیش هم نخستین تیمی بود که رسما به جمع ۱۶ تیم مرحله بعد راه یافت.

تیم دیدیه دوشام با پیروزی در دو بازی نخست، مستقیم به مرحله حذفی رفت و انتظار می‌رود در آن مرحله نیز بار دیگر ظرفیت خود را به نمایش بگذارد و پیش برود؛ اما برای بسیاری از کشورهای دیگر، انتظاری پراضطراب و رقابتی تنگاتنگ در بازی‌ نهایی مرحله گروهی در پیش است.

در چند گروه، این در مرحله سوم و نهایی بازی‌ها در روز آخر تعیین می‌شود و در برخی موارد، هر چهار تیم یک گروه هنوز بخت دارند به جمع ۱۶ تیم مرحله بعد راه یابند... یا با یک خداحافظی زودهنگام به خانه بازگردند.

روش فیفا برای تعیین صعودکنندگان به مرحله حذفی شبیه برخی از لیگ‌های داخلی کشورها است؛ با توجه به آنکه اولویت‌ها فرق می‌کند (در اروپا معمولا تفاضل گل و بازی رودررو مدنظر قرار می‌گیرد)، بد نیست بدانیم راه یافتن به بازی‌های بسیار مهم دور نهایی دقیقا چه معیارهایی دارد.

در ادامه همه دانستنی‌ها مربوط به معیارهای راه یافتن به مراحل بعدی دور نهایی را توضیح می‌دهیم.

نخستین معیار برای تعیین صعودکننده به مرحله بعد از میان دو تیم دارای امتیاز مساوی چیست؟

طبیعی است که تعداد امتیاز به‌دست‌آمده نخستین معیار است. اما اگر در گروهی، امتیاز تیم‌ها برابر باشد، تفاضل گل مهم‌ترین معیاری است که موردتوجه قرار می‌گیرد. برای آن‌هایی که نمی‌دانند، باید گفت که تفاضل گل هر تیم یعنی کل گل‌های‌زده منهای کل گل‌های‌خورده در سه بازی مرحله گروهی.

چه معیارهای دیگری استفاده می‌شود؟

اگر تیم‌ها از نظر تفاضل گل هم مساوی باشند، آن‌‌گاه به سراغ تعداد گل‌های‌زده می‌روند. هدف از این کار اولویت دادن به تیم‌های تهاجمی است. بنابراین تفاضل گل ۲-۳ از تفاضل گل ۰-۱ «ارزش» بیشتری دارد.

اما اگر این معیار هم برای تعیین تیم صعودکننده کافی نباشد، بازی رودررو را در نظر می‌گیرند و نتیجه بازی مستقیم تیم‌ها برابر تعیین‌کننده خواهد بود؛ در بازی رودررو هم به ترتیب امتیاز به‌دست‌آمده ، تفاضل گل و تعداد گل‌زده مدنظر قرار می‌گیرد. روشن است که اگر فقط انتخاب از میان دو تیم موردنظر باشد، چون فقط بحث نتیجه در میان است، تیم صعودکننده ممکن است فوری مشخص شود (برنده بازی رودررو)؛ یا مشخص نشود (در صورت مساوی بودن بازی رودر رو).

امتیازهای بازی جوانمردانه یعنی امتیازی که بر اساس تعداد کارت‌‌زردها یا کارت‌قرمزهای دریافتی هر تیم در مرحله گروهی مشخص می‌شود، آخرین معیار «ورزشی» تعیین‌کننده است.

اگر باز هم تعیین تیم صعودکننده میسر نبود، قرعه‌کشی به موضوع فیصله خواهد داد که خوشایند هیچ‌کس نیست.

از هر گروه چند تیم صعود می‌کند؟

نصف تیم‌های راه‌یافته به جام جهانی به مرحله حذفی راه پیدا می‌کنند. یعنی با توجه به آنکه هشت گروه مقدماتی وجود دارد، دو تیم صدرنشین هر گروه صعود می‌کند تا ۱۶ تیم مرحله بعد مشخص شود.