حنیف اتمر، از مقام‌های ارشد دولت پیشین افغانستان، که اخیرا سازمانی را به نام «حرکت ملی صلح و عدالت» ایجاد کرد، در واکنش به طرح مارشال دوستم و سرور دانش مبنی بر ضرورت برپایی نظام فدرالی در افغانستان، گفت که اجازه چنین اقدامی را نمی‌دهد.

حنیف اتمر از چهره‌های قدرتمند پشتون‌تبار در دولت‌های حامد کرزی و اشرف غنی بود و تا‌ آخرین روز فروپاشی دولت جمهوری در اوت ۲۰۲۱، در مسند وزیر خارجه افغانستان کار می‌کرد. او روز یکشنبه، ۳۰ اکتبر (۸ آبان)، در مصاحبه‌ای با رسانه «ای‌‌بی‌ان»  (Afghan Brodcastin Network) گفت: «ما هیچگاه اجازه نظام فدرالی و تجزیه افغانستان را نخواهیم داد. نظام ملوک‌الطوایفی برای مردم ما قابل قبول نیست.»

حنیف اتمر و شماری از مقام‌های دولت‌های پیشین افغانستان، در ۲۴ مهر و در نشستی مجازی، از آغاز به کار «حرکت ملی صلح و عدالت» خبر دادند. در منشور این سازمان سیاسی آمده است که اعضای آن بر حل بحران افغانستان از طریق مذاکره و گفت‌وگو تاکید دارند و مبارزه مسلحانه را نفی می‌کنند.

حنیف اتمر در توجیه این طرح «حرکت ملی صلح و عدالت»، گفت از تمامی دولت‌های حامی صلح و ثبات در افغانستان و سازمان ملل متحد می‌خواهد که طالبان را به مذاکره وادار کنند تا اوضاع افغانستان از این وخیم‌تر نشود.

در یک ‌سال سلطه طالبان بر افغانستان، رهبران سیاسی و مقام‌های دولت پیشین، چندین سازمان سیاسی و نظامی برای برقراری صلح و ثبات در افغانستان ایجاد کردند. مارشال عبدالرشید دوستم، محمد محقق، عطامحمد نور، یونس قانونی، عبدالرب رسول سیاف و شماری دیگر، «شورای عالی مقاومت برای نجات افغانستان» را تاسیس کردند، حنیف اتمر و معصوم ستانکزی «حرکت ملی صلح و عدالت» را ایجاد کردند، و سرور دانش، معاون دوم دولت پیشین افغانستان، «حزب عدالت و آزادی» را بنیان گذاشت.

مارشال دوستم و سرور دانش، به صراحت گفتند که برقراری ثبات و عدالت در افغانستان، نیازمند ایجاد نظام فدرالی است، چون بقیه ساختارها، از جمله نظام ریاستی و متمرکز، در افغانستان نتیجه مثبت نداده است.

حنیف اتمر در پاسخ به دوستم و دانش گفت، در سال ۲۰۰۲، در نشستی که برای تنظیم قانون اساسی برگزار شد، شرکت‌کنندگان در آن نشست طرح نظام فدرالی را رد کردند و در نتیجه، نظام ریاستی تاسیس شد. بر اساس ادعای اتمر، نظام فدرالی، همان ملوک‌الطوایفی است که به تجزیه افغانستان می‌انجامد. او گفت، هرگز اجازه نمی‌دهد که در افغانستان نظام فدرالی برقرار شود، یا تجزیه کشور رخ دهد.

حنیف اتمر بر ایجاد «نظام واحد» در افغانستان تاکید کرد و گفت که هدفش، برقراری نظام ریاستی است. او در توجیه رد نظام فدرالی و تایید نظام ریاستی، گفت: «زمانی که من وزیر معارف بودم، می‌گفتم هر مکتب (مدرسه)، باید از طرف یک شورای محلی اداره شود و شورای مذکور صلاحیت نظارت داشته باشد. این همان نظام ریاستی است که به ادارات محلی صلاحیت می‌دهد.»

اتمر تصریح کرد که در نظام ریاستی مورد نظر او، صلاحیت زیادی به ادارات محلی داده می‎شود و این نظام، در پایتخت متمرکز نخواهد بود.

از سوی دیگر، حنیف اتمر تاکید کرد که جنگ، راه‌حل پایان بحران افغانستان نیست و طالبان باید به خواست مردم برای برپایی نظام مردم‌سالار تن دهند. اتمر در زمان تصدی کرسی مشاورت شورای امنیت دولت اشرف غنی، به تجهیز داعش خراسان از بودجه دولت وقت افغانستان متهم شد. او همچنین متهم بود که با استفاده از بمبگذاران انتحاری، اعتراضات مدنی هزاره‌ها و تاجیک‌های افغانستان را سرکوب کرده است. اتمر در مصاحبه‌اش، این سخنان را «اتهامات و تبلیغات دستگاه‌های خارجی علیه مردم افغانستان» دانست، و گفت که هیچ‌گونه شواهدی در این زمینه وجود ندارد.