بزرگترین رسوایی تاریخ؛ تقلبی که جهان شطرنج را تکان داد

پس از شکست مگنوس کارلسن، که اغلب بهترین شطرنج‌باز تاریخ توصیف می‌شود، از جوانی ۱۹ ساله، جنجال به پا شد

من در بازی‌های برنامه‌ریزی‌نشده در تارنمای چس دات‌کام (Chess.com) تقلب می‌کردم - Olaf Kraak AFP

برای مگنوس کارلسن باید ساده می‌بود؛ یا دست‌کم آنقدر که یک بازی شطرنج عالی می‌تواند [برایش] ساده باشد. هنگامی که اوایل این ماه در جام سینکفیلد، قهرمان شطرنج جهان مقابل هانس نیمان ۱۹ ساله از آمریکا نشست، از امتیاز بازی با مهره‌های سفید برخوردار بود، در جایگاه [کم‌نظیر شطرنج‌بازی با] ۵۳ بازی بدون شکست قرار داشت، و با کسی رودررو می‌‌شد که در حکم بازیکنی با کمترین امتیاز، وارد مسابقات شده بود.

افراد کمی شکست [او را] پیش‌بینی می‌کردند، اما این همان چیزی بود که رخ داد.

باخت کارلسن به نیمان در آن بازی غیرعادی بود، اما آنچه در پی آمد، حتی عجیب‌تر بود. روز بعد، ستاره شماره یک شطرنج جهان بدون هیچ توضیحی از مسابقات انصراف داد؛فقط یک بیانیه کوتاه و یک میم در توییتر پست شد.

او در توییتی نوشت: «از مسابقه انصراف داده‌ام. همیشه از بازی در باشگاه شطرنج سنت لوئیس (STLChessClub@) لذت برده‌ام و امیدوارم در آینده بازگردم»، همراه با ویدیویی از خوزه مورینو که در آن می‌گفت: «واقعا ترجیح می‌دهم چیزی نگویم. اگر حرف بزنم، به دردسر بزرگی خواهم افتاد.»  

کارلسن خودش به صراحت این را نگفت، اما از کناره‌گیری و ویدیوی مبهمش چنین برداشت می‌شد که سرپوشیده، به نیمان اتهام تقلب می‌زند.

نیمان اتهامات علیه خود را به شدت رد کرده است، اما دنیای شطرنج - که اکوسیستم بازیکنان و مربیان، محتواسازان یوتیوب، پخش‌کننده‌ها و طرفداران خاص خودش را دارد- از آن زمان دستخوش این ماجرا شده است.

لوی روزمن، استاد بین‌المللی و مجری یک کانال معروف یوتیوب با محوریت شطرنج، در ویدیویی گفت: «در اصل به نظر می‌‌آید که مگنوس کارلسن فکر می‌کند کاسه‌ای زیر نیم‌کاسه هانس نیمان است.» او آن را «احتمالا بزرگ‌ترین رسوایی شطرنج در تاریخ» توصیف کرد.

تقلب در شطرنج، قدمتی به اندازه خود بازی دارد. اما ظهور بازی آنلاین و همراه شدنش با اختراع موتورهای شطرنجی با هوش مصنوعی که از قابلیت محاسبه میلیون‌ها حرکت احتمالی در چند ثانیه برخوردار است، به انفجاری در تقلب در سال‌های اخیر انجامیده است. «چِس دات کام» (Chess.com)،‌ معروف‌ترین سکوی اینترنتی شطرنج، تقلب کردن را یک «راز کثیف و نه چندان مخفی شطرنج» می‌نامد، که «آفت تارنماهای شطرنج آنلاین شده است». این تارنما می‌گوید که روزانه حدود ۵۰۰ حساب کاربری را به دلیل تقلب، تعلیق می‌کند.

Read More

This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)

حالا ببینیم نیمان که رودررو با کارلسن بازی کرد، چگونه می‌توانست تقلب کرده باشد؟ اینجا است که همه چیز عجیب می‌شود. گزارشی، ظاهرا از اعماق تارنمای ردیت (Reddit)، که نظریه‌ای را مطرح می‌کند که بر اساس آن، گویا نیمان از مهره‌های ارتعاشی مقعدی برای دریافت فرمان‌های حرکت از یک کمک‌کننده بیرونی استفاده کرده است، از سوی اریک هنسن، استاد شطرنج، در یک پخش زنده، مطرح شد، جوری که گویی احتمالی جدی باشد. نظریه دیگری  چنین مطرح می‌کند که نیمان ممکن است از یک «لیزر کوچک» استفاده کرده باشد که «خطی فرابنفش روی صفحه می‌کشد که فقط با لنزهای خاصی [sic]  قابل مشاهده است.»

نیمان فرضیه خودش را داشت و در مصاحبه بعد از بازی خود چنین استدلال کرد که کارلسن «صرفا خیلی روحیه‌اش را از دست داده بود، زیرا داشت به احمقی مانند من می‌باخت. برای قهرمان جهانی باید شرم‌‌آور باشد که به من ببازد. من برایش ناراحتم.»

آن چه در پی آمد، چیزی شبیه یک درام جنایی واقعی بود. سابقه نیمان به طرزی جدی در اینترنت مورد بررسی قرار گرفت، بازی‌های گذشته‌اش برای [یافتن موارد احتمالی] رعایت نکردن قوانین و الگوها مورد بررسی قرار گرفت.

هیکارو ناکامورا، استاد بزرگ شطرنج، نفر دوم پیشین جهان و محتواساز معروف شطرنج در یوتیوب، بازی بین کارلسن و نیمان را بازپخش کرد تا حرکت‌هایی را بیابد که معقول به‌نظر نمی‌رسیدند. به عبارت دیگر، او به دنبال حرکاتی بود که فقط هوش مصنوعی می‌توانست آن‌ها را بی‌درنگ انجام دهد. او گفت: «در واقع خیلی تیزبینم.»

گرگ کینر، داور «فیده» (FIDE - فدراسیون بین‌المللی شطرنج)، و معاون مدیرعامل باشگاه شطرنج مارشال، در تحلیلی برای نیویورک تایمز نوشت که رده‌بندی الو (Elo) نیمان، که بر اساس سابقه بازی بازیکن است، از ماه ژانویه ۲۰۲۱ بیش از ۵۰۰ امتیاز افزایش یافته است، و آن را «افزایشی صعودی که بسیاری از مردم باور نمی‌کنند امکان‌پذیر باشد»، توضیح داد.

به عبارت دیگر، صعود خیره‌کننده نیمان دلیل اصلی شبهه بسیاری از مردم بود.

زمانی هم که نیمان در مصاحبه‌ای در توضیح بازی خود در برابر کارلسن و دفاع از خود در برابر اتهامات، اعتراف کرد که وقتی جوان‌تر بوده، در بازی‌های آنلاین تقلب می‌کرده است، این رسوایی بیشتر شدت گرفت.

او در مصاحبه‌ای با باشگاه شطرنج سنت لوئیس گفت: «من در بازی‌های برنامه‌ریزی‌نشده در تارنمای چس دات‌کام (Chess.com) تقلب می‌کردم.  [تقلبم] رو شد. اعتراف کردم. و این بزرگ‌ترین و تنها اشتباه زندگی من است. و کاملا شرمنده‌ام. این را به دنیا می‌گویم، زیرا خواهان معرفی نادرست نیستم و نمی‌خوام شایعه‌پردازی شود. من هرگز در بازی‌های حضوری پای میز تقلب نکرده‌ام. و غیر از زمانی که ۱۲ ساله بودم، هرگز در مسابقاتی که جایزه پولی داشت، تقلب نکرده‌ام.»

او افزود: «برای روشن‌تر شدن قضیه باید بگویم که ۱۶ ساله بودم و در شهر نیویورک در اوج همه‌گیری، تنها زندگی می‌کردم و برای گسترش دامنه پیشرفتم، حاضر بودم هر کاری بکنم. چیزی که دلم می‌خواهد مردم در مورد این موضوع بدانند، این است که از اشتباهی که کردم واقعا، واقعا متاسفم. می‌دانم که کارهایم پیامدهایی دارد و آن پیامدها گریبانگیرم شده است.»

نیمان در ادامه گفت، برای اثبات بیگناهی‌اش در برابر اتهامات مبنی بر اینکه ابزارهایی در بدنش کار می‌گذارد، برهنه بازی خواهد کرد.

او گفت: «اگر بخواهند کاملا برهنه شوم، این کار را خواهم کرد. برایم مهم نیست. چون می‌دانم که پاکم. برایم مهم نیست که از من بخواهید در جعبه‌ای بسته، با امکان صفر انتقال الکترونیکی، بازی کنم. من اینجایم تا برنده شوم و این هدف بی‌بروبرگرد من است.»

ایندیپندنت نتوانست برای توضیحات با نیمان تماس بگیرد.

دو روز پس از آن مصاحبه، تارنمای «چِس دات‌کام» بدون ذکر جزئیات بیشتری، طی بیانیه‌ای اعلام کرد که ورود نیمان را به این تارنما ممنوع کرده است.

«از مسابقه انصراف داده‌ام. همیشه از بازی در باشگاه شطرنج سنت لوئیس (@STLChessClub) لذت برده‌ام و امیدوارم در آینده بازگردم.»

با این حال، ماجرا ادامه داشت. نیمان و کارلسن در یک بازی دیگر که این بار به صورت آنلاین برگزار می‌شد، در مسابقه‌ای به نام «جام نسل‌ها» (Generation Cup) مقابل هم قرار گرفتند. کارلسن پس از یک حرکت، از بازی انصراف داد و دوربین خود را خاموش کرد.

مفسر گفت: «به نظرم این بیانیه بزرگ‌تر از توییت است.»

این هیاهو، حرفه کاری یک استاد ماهر و جوان شطرنج را حتی پیش از شکوفا شدن، تهدید به نابودی کرده است. با این حال، هنوز کسی نتوانسته است هیچ مدرک مستدلی مبنی بر تقلب او ارائه دهد.

پس از روزها گمانه‌زنی، کریس برد، داور اصلی جام سینکفیلد، جایی که رسوایی آغاز شد، گفت که هیچ مدرکی دال بر تقلب وجود ندارد.

به گزارش رویترز، برد در بیانیه‌ای گفت: «در پاسخ به شایعات اخیری که در دنیای شطرنج می‌چرخد، می‌توانم تایید کنم که در حال حاضر هیچ نشانه‌ای نداریم که بازیکنی در جام ۲۰۲۲ سینکفیلد ناعادلانه بازی کرده باشد».

نیویورک‌تایمز گزارش داد که او دعوت شده است به مسابقات بعدی باشگاه برگردد.

کینر، در تحلیل خود برای تایمز، همچنین به نظرات لوون آرونیان، شطرنج‌باز ماهر ارمنی، اشاره کرد که در همان مسابقه بازی کرده و در مصاحبه پس از بازی، از نیمان دفاع کرده بود.

او در این مصاحبه گفت: «خب، فکر می‌کنم اغلب این اتفاق می‌افتد که بازیکنان جوان خیلی خوب بازی می‌کنند. همه این اتهامات آن‌ها را نشانه می‌گیرد. همه همکاران من حسابی پارانویا دارند.»

پروفسور کن ریگان، که «چِس‌بیس»(ChessBase) او را «بزرگ‌ترین متخصص دنیا در تشخیص تقلب در شطرنج» توصیف می‌کند، حتی تحلیل عمیق‌تری انجام داد و تمام بازی‌های نیمان را در دو سال گذشته، به‌ صورت آنلاین و آفلاین، تجزیه و تحلیل کرد.

او در داوری خود که [در آن] نتیجه گرفت نیمان تقلب نکرده است، گفت: «نیمان خوب بازی کرد. اما نه خیلی خوب.»

این می‌توانست پایان مناقشه باشد، اما کارلسن دوباره این هفته در مصاحبه‌ای به این موضوع پرداخت.

وقتی از کارلسن پرسیدند که چرا از آخرین بازی خود با نیمان انصراف داد، او در پاسخ گفت: «متاسفانه نمی‌توانم مشخصا در این مورد صحبت کنم. اما می‌دانید، مردم می‌توانند خودشان نتیجه‌گیری کنند و بی‌تردید چنین کرده‌اند.»

او سپس اشاره کرد که ممکن است دیگر چندان رازدار نماند.

او گفت: «امیدوارم بعد از مسابقات کمی بیشتر حرف بزنم.»

© The Independent

بیشتر از ورزش