محمد الحلبوسی، رئیس مجلس عراق، روز چهارشنبه ۲۸ سپتامبر (۶ مهر) از سمت خود استعفا میدهد. دستورکار این هفته مجلس که منتشر شده است، نشان میدهد که قرار است در مورد استعفای حلبوسی رایگیری شود.
اقدام حلبوسی در پی حدود یک سال بنبست سیاسی است که در پی انتخابات سال گذشته در عراق بروز کرد و تا امروز ادامه یافته است. در هفتههای گذشته شاهد خشونت خیابانی و کشته شدن معترضان نیز بودهایم.
دستورکار مجلس که دفتر رسانهای آن منتشر کرده است، نشان میدهد که قانونگذاران قرار است در مورد استعفای حلبوسی رایگیری کنند. با این حال، این احتمال نیز مطرح است که نمایندگان مجلس با رد استعفای حلبوسی، به نوعی به او رای اعتماد دهند.
حلبوسی ۴۱ ساله، از جوانترین چهرههای سیاسی عراق است. او رهبر حزبی به نام «تقدم» است که اصلیترین نماینده عربهای سنی عراق محسوب میشود. این حزب در انتخابات اکتبر سال گذشته میلادی به نتایج بسیار خوبی دست یافت. حلبوسی سپس همراه با مسعود بارزانی، رهبر حزب دموکرات کردستان عراق، و مقتدی صدر، روحانی شیعه، وارد ائتلافی سهگانه شد. اما تلاش آنان برای تشکیل «دولت اکثریت ملی» که احزاب و شبهنظامیهای شیعه نزدیک به حکومت ایران را کنار بزند، نافرجام ماند. احزاب طرفدار تهران که در قالب «چارچوب هماهنگی» گرد آمده بودند، حتی پس از یافتن برخی متحدان کرد و سنی، بسیار کمتر از طرف مقابل کرسی داشتند، اما توانستند با شگردهای پارلمانی جلو انتخاب نخستوزیر و تعیین دولت جدید را بگیرند. در مقابل، نمایندگان طرفدار صدر دستهجمعی استعفا دادند و طبق قانون، جای آنها را نمایندگان شکستخورده متعلق به «چارچوب هماهنگی» گرفتند. احزاب حلبوسی و بارزانی نیز به دنبال یافتن متحدان تازهای بودهاند.
جلسه روز چهارشنبه، نخستین جلسه قوه مقننه پس از چند هفته استراحت خواهد بود. دلیل استعفای حلبوسی هنوز مشخص نیست، و اینکه آیا واقعا میخواهد کنار رود، یا میخواهد با این اقدام، به گونهای رای اعتماد بگیرد.
مشعان الجبوری، سیاستمدار سنی و فرماندار سابق نینوا، از چهرههایی است که به گزینه دوم باور دارد. الجبوری به رسانهها گفته است که نتیجه این رای، اعلام تداوم اعتماد به حلبوسی خواهد بود. حلبوسی در ماه ژانویه در شرایطی انتخاب شده بود که نمایندگان صدری در مجلس بودند، و حالا باید دید با ترکیب جدید مجلس نیز میتواند رای اعتماد بگیرد، یا خیر. در آن هنگام، احزاب نزدیک به ایران کوشیده بودند جلو انتخاب او به ریاست مجلس را بگیرند.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
فرهاد علاءالدین، تحلیلگر و مدیر «شورای مشورتی عراق»، نیز نظری مشابه دارد و میگوید: «حلبوسی دست به حرکتی هوشمندانه در شطرنح سیاسی عراق زده است.» به گفته علاءالدین، قصد حلبوسی محکم کردن جایگاه سیاسی خود است.
در سوی دیگر سیاست عراق، «چارچوب هماهنگی» به دنبال تشکیل ائتلافی رسمی با برخی چهرههای کرد (احتمالا از «اتحادیه میهنی کردستان») و سنی، و تلاش برای تشکیل دولت است. بار پیش که «چارچوب» قصد داشت محمد شیاع السودانی را به نخستوزیری برساند، شاهد تظاهراتهای جریان صدر و چندین روز بحران سیاسی و کشتههای بسیار در تحرکات خیابانی بودیم. این بار نیز هرگونه حرکت به سوی تشکیل دولت، میتواند به واکنش صدریها منجر شود. خواست صدر انحلال مجلس و برگزاری انتخابات مجدد است.
به گزارش روزنامه «نشنال» ابوظبی، «چارچوب هماهنگی» قرار بود روز یکشنبه، ۲۵ سپتامبر، این ائتلاف جدید را اعلام کند، اما این کار مدتی به تاخیر افتاد.
در عین حال، سالگرد جنبش اکتبر ۲۰۱۹ عراق نیز در راه است و پیشبینی میشود که روز اول اکتبر، تظاهرات بزرگی به این مناسبت در بغداد برگزار شود. سه سال پیش در اکتبر ۲۰۱۹، حرکت گسترده مردم عراق علیه فساد دولتی و نظام قومی-مذهبی و کنترل جامعه از سوی شبهنظامیهای نزدیک به جمهوری اسلامی ایران، منجر به صدها کشته و هزاران زخمی شد.
نیروهای امنیتی عراق اینک برای تظاهرات سالگرد اول اکتبر آماده میشوند و جو نزدیک میدان تحریر به شدت امنیتی است.
علی ابو یازن، معترض عراقی که اکنون در بغداد راننده تاکسی است، به روزنامه «نیو عرب» گفت: «تظاهرات ماه اکتبر بهتر از پیش خواهد بود. این بار میلیونها عراقی در تظاهراتهای صلحآمیز که روز شنبه از میدان تحریر آغاز میشوند، مشارکت خواهند کرد. این تظاهرات، رهبری ندارد. ما صدها شهید دادیم و بیش از صد زخمی و آنقدر طولانی در خیابان ماندیم. اما نخبگان حاکم بر عراق از ۲۰۱۹ تاکنون به خواستههای ما عمل نکردهاند.»
جنبش سال ۲۰۱۹ که به «انقلاب اکتبر» معروف شد، بیشتر متشکل از جوانان بود. بسیاری تحصن کردند و تا اوایل سال ۲۰۲۰ در میدان تحریر و سایر میدانهای کشور بست نشستند تا در نهایت عادل عبدالمهدی، نخستوزیر وقت، استعفا داد.