حضور خیابانی مردم معترض به مرگ مهسا امینی در شامگاه روز دوشنبه ۲۸ شهریور، بازار ارز را در ساعات آغازین روز سه‌شنبه ملتهب کرد. طبق بررسی خبرنگار ایندیپندنت فارسی، نوسان قیمت ارز و روند صعودی آن در صرافی‌های حوالی میدان فردوسی دقیقه‌ به‌ دقیقه بود.

دلار آمریکا از اولین دقایق شروع به کار بازار، بی‌وقفه و با شیبی ملایم افزایش یافت تا بازار ارز، برخلاف تصور عمومی که سفر ابراهیم رئیسی به نیویورک موجب کاهش قیمت ارز می‌‌شود، مسیری معکوس در پیش بگیرد. حوالی ظهر روز سه‌شنبه ۲۹ شهریور، قیمت دلار آمریکا از مرز ۳۱ هزار و ۷۰۰ تومان عبور کرد و یورو نیز همانند دلار در شیبی مشابه، به ۳۱ هزار و ۸۵۰ تومان رسید.

فروشندگان ارز در میدان فردوسی بر این باور بودند شاید تا پایان روز سه‌شنبه و آغاز احتمالی اعتراض‌های خیابانی، یورو و دلار به ۳۲ هزار تومان نیز برسند. این موضوع سبب شده است برخی دستفروشان پیشاپیش قیمت خرید را به‌نسبت دیگر همکارانشان افزایش دهند تا بتوانند به‌اصطلاح فعالان بازار ارز را جمع کنند.

البته، این موضوع میزان خریدوفروش را در بازار ارز افزایش نداده است، چرا که به نظر می‌رسد همه بر این باورند این ارقام هر لحظه امکان تغییر ناگهانی دارد. آنچه بازار ارز ایران را پیش‌بینی‌ناپذیر کرده همزمانی چند مسئله تاثیرگذار بر بازار است. از سویی، ادامه اعتراض مردم می‌تواند، همانند آبان ۹۸، با امنیتی شدن فضا، روند طبیعی دادوستد را متوقف کند و از سوی دیگر، بخش مهمی از بازار امیدوار است سفر رئیسی به نیویورک فرصتی برای احیای مذاکرات برجام پیش آورد، اتفاقی که فروشندگان ارز معتقدند اگر رخ دهد، باعث کاهش معنادار قیمت و افزایش فروشندگان خُرد شود.

اما سفر ابراهیم رئیسی برای شرکت در هفتادوهفتمین مجمع سازمان ملل متحد بار التهابی نیز در پی داشته است، چرا که همزمانی این سفر با موج اعتراض جهانی به مرگ مهسا امینی، دختر جوان ایرانی، به نظر می‌رسد نه تنها امکان هرگونه فرصت توافق را دورتر از همیشه می‌کند، بلکه بعید نیست با تداوم اعتراض‌ها و اقدام حاکمیت به سرکوب معترضان، موج تازه‌ای از تحریم نیز در راه باشد.

هفته گذشته با آغاز روند صعودی قیمت ارز، کارشناسان اقتصادی مرز ۳۰ هزار تومان را مرز روانی قیمت دانسته بودند و معتقد بودند با عبور دلار از سقف ۳۰ هزار تومان، موجی از خریداران به سمت بازار می‌آیند تا به امید سرعت گرفتن شیب افزایشی قیمت دلار، به سود بیشتر دست پیدا کنند، اتفاقی که هنوز با وجود عبور دلار از مرز ۳۱ هزار تومان رخ نداده که به گفته کارشناسان، دلیل آن امید به احیای برجام است.

اما رئیس کانون صرافان بر این باور است بخشی از افزایش قیمت‌ها به‌دلیل سفرهای تابستانی و حضور زائران در راهپیمایی اربعین بوده است و با آغاز پاییز، قیمت ارز شیب کاهشی را آغاز خواهد کرد، سخنی که فروشندگان ارز رد می‌کنند و به‌رغم پذیرش این عوامل در افزایش قیمت دلار، آن را عامل مهم نوسان قیمت نمی‌دانند و معتقدند مسئله اصلی در تعیین روند آتی قیمت ارز مسئله قطعی شدن یا نشدن توافق برجام است، توافقی که شاید آخرین کورسوی امیدواری آن سفر رئیس دولت سیزدهم به نیویورک باشد.

اثر این موضوع چنان است که لحظه آغاز شیب افزایشی اخیر قیمت ارز سخنان آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا، بود که گفت: «ایران با آخرین پاسخ خود به پیشنهاد توافق هسته‌ای، یک گام به عقب برداشته و با این حساب، توافق در کوتاه‌مدت بعید است.»

همچنین اگر به صحبت کاربران در گروه‌های تلگرامی خریدوفروش ارز دقت کنیم، متوجه می‌شویم پیش از آغاز اعتراض‌های خیابانی، آنچه روز گذشته اثر اولیه را بر بازار ارز گذاشت، سخنان کاترین کولونا، وزیر خارجه فرانسه، بود که هشدار داد «ایران پیشنهاد بهتری برای احیای توافق هسته‌ای با قدرت‌های جهانی نخواهد گرفت».

این مسئله وقتی در کنار سخنان دبیرکل کانون صرافان قرار می‌گیرد، تاثیر هرگونه خبر در حوزه مذاکرات را بر بازار نشان می‌دهد. کامران سلطانی‌زاده گفت: «برخی از کارشناسان معتقد هستند که در شرایط فعلی، ارزش ذاتی دلار بیشتر از قیمت آن است و نرخ آن به محدوده‌های بالاتر هم می‌رسد؛ اما دولت قیمت‌ها را مهار کرده و اگر اخبار منفی‌ احیا نشدن برجام منتشر شود، فنر دلار در خواهد رفت.»

مسئله مدیریت دولت بر قیمت نیز از جمله مواردی‌ است که تردید فعالان بازار را افزایش داده است. بر اساس تجربیات گذشته، اگر مذاکرات به سمت شکست مطلق پیش برود، احتمال ارزپاشی دولت در بازار به قصد کنترل قیمت وجود خواهد داشت، تجربه‌ای که در دولت‌های قبل نیز شاهد آن بودیم. اما باور فعالان بازار مبنی بر اینکه در بحران اقتصادی کنونی، دولت رئیسی امکان تزریق ارز به بازار را نخواهد داشت، از مواردی ا‌ست که می‌تواند این پروژه را با شکست مواجه کند.

با حذف ارز ترجیحی و سیاست انقباض اقتصادی و دستورالعمل‌های جدید بانکی برای گرفتن مالیات از مردم، به نظر می‌رسد دولت با بحران شدید بودجه روبرو است، موضوعی که سبب می‌شود دولت امکان مدیریت بلندمدت بازار از طریق ارزپاشی را نداشته باشد.

نکته‌ای که در سخنان دبیرکل کانون صرافان نیز به آن اشاره شده، این است که بخشی از تشنج پیشروی بازار نتیجه هجوم احتمالی خریدارانی ا‌ست که تحت‌تأثیر شرایط موجودند.

هجوم نقدینگی به بازار ارز همان مسئله‌ای است که کارشناسان اقتصادی معتقدند در صورت رخ‌ دادن آن، دولت رئیسی توان تاب‌آوری در برابر آن را ندارد و به‌ احتمال زیاد، قیمت ارز با جهشی ناگهانی حتی تا سقف ۴۰ تا ۵۰ هزار تومان حرکت می‌کند.

روزهای پیش رو برای فعالان بازار ارز روزهای پرالتهابی ا‌ست، چرا که با آغاز مجدد شیب صعودی قیمت‌ها و در حالی‌ که کشور در معرض انواع اخبار منفی و تحولات نامطلوب و نامطمئن قرار دارد، هرگونه کنش تازه یا خبر جدید می‌تواند تاثیری معنادار بر بازار بگذارد.