روزنامه وال استریت ژورنال به نقل از یک مقام ارشد غربی گزارش داد دور جدید مذاکرات وین برای احیای برجام، درحالی روز پنجشنبه، ۱۳ مردادماه، آغاز می‌شود که جمهوری اسلامی ایران درخواست خود برای حذف سپاه پاسداران از فهرست گروه‌های تروریستی آمریکا را کنار گذاشته، اما همچنان برای رسیدن به توافق، خواستار تضمین‌های قوی‌تر آمریکا برای خارج‌نشدن از برجام و همچنین پایان‌دادن به تحقیقات آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درباره ذرات اورانیوم یافت‌شده در آن کشور است.

هرچند پس از ماه‌ها توقف مذاکرات احیای برجام، انتظارها برای رسیدن به توافق در این گفت‌وگو چندان بالا نیست، جمهوری اسلامی ایران، ایالات متحده و اتحادیه اروپا روز چهارشنبه، ۱۲ مردادماه، از فرستادن دوباره مذاکره‌کنندگان خود به وین برای آخرین تلاش ممکن در این زمینه، خبر دادند. 

روزنامه وال‌استریت ژورنال روز چهارشنبه در گزارشی از قول یک مقام ارشد غربی نوشت: «آخرین دور مذاکرات وین که از روز پنجشنبه آغاز می‌شود، فرصتی برای توافق برسر نکات نهایی یک معامله برای احیای برجام است.» 

به گفته او، طرف‌ها باید تا آخر این هفته توافق احتمالی را نهایی کنند و در صورت به اجماع‌ رسیدن مذاکره‌کنندگان، از وزرای خارجه کشورها خواسته می‌شود تا برای تایید آن به وین بیایند.

در طول ۱۶ماه مذاکره برای احیای برجام، جمهوری اسلامی ایران از مذاکره مستقیم با آمریکا خودداری کرده است و گفت‌وگوها با میانجی‌گری مقام‌های اتحادیه اروپا انجام می‌شود. 

جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا که ریاست مذاکرات را نیز برعهده دارد، هفته گذشته اعلام کرد که متن پیش‌نویس نهایی را به ایران و ایالات متحده ارائه کرده است و آن‌ها باید به‌سرعت درمورد پذیرش یا رد آن تصمیم‌گیری کنند. به گفته‌ او، دیگر جایی برای تغییر و سازش بیشتر در متن توافق وجود ندارد.

رابرت مالی، نماینده ویژه ایالات متحده در امور ایران، روز چهارشنبه، در آستانه سفرش به وین برای شرکت در مذاکرات برپایه متن پیشنهادی بورل، در توییتی، از بررسی انتظارها[ی دو طرف] خبر داد و نوشت: «ایالات متحده از تلاش‌های اتحادیه اروپا استقبال می‌کند و برای تلاشی با حسن نیت برای دستیابی به توافق آماده است. به زودی مشخص خواهد شد که ایران هم برای همین کار آماده است یا خیر.»

ناصر کنعانی، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران، نیز روز چهارشنبه ضمن تاکید دوباره بر عزم و اراده جمهوری اسلامی برای «دستیابی به یک توافق پایدار که ضامن حقوق و پاسدار منافع ملت ایران باشد»، ابراز امیدواری کرد طرف‌های مقابل هم با اخذ تصمیم‌های لازم و تمرکز جدی بر حل مسائل باقی‌مانده، شرایط را برای پیشبرد موثر گفت‌وگوها فراهم کنند. 

مجید تخت‌روانچی، سفیر پیشین ایران در سازمان ملل متحد که به‌تازگی جای خود را به سعید ایروانی داده است، نیز عصر چهارشنبه در دهمین نشست بین‌المللی بازنگری در پیمان منع گسترش تسلیحات اتمی که در مقر سازمان ملل متحد در نیویورک برگزار شد، در این زمینه، گفت: «از آوریل ۲۰۲۱، ایران با حسن‌نیت مشغول مذاکره با طرف‌های دیگر برای ازسرگیری اجرای کامل توافق است. حصول این هدف به تاخیر افتاده زیرا دولت آمریکا هنوز تصمیم نگرفته است تا بهره‌مندی ایران از منافع اقتصادی وعده‌داده‌شده طبق توافق را تضمین کند.»

این دیپلمات ارشد جمهوری اسلامی ایران افزود: «وقتی آمریکا تصمیم درست بگیرد، در مقابل، ایران اقدامات جبرانی خود را متوقف خواهد کرد و اجرای کامل تدابیر هسته‌ای منطبق با توافق ۲۰۱۵ را ازسر خواهد گرفت.»

براساس برجام، توافق هسته‌ای با ایران که سال ۲۰۱۵ امضا شد، اکثر تحریم‌های بین‌المللی علیه جمهوری اسلامی ایران در ازای اعمال محدودیت‌های شدید اما موقتی در برنامه هسته‌ای این کشور، لغو شد. دولت دونالد ترامپ، رئیس جمهوری پیشین ایالات متحده، در سال ۲۰۱۸ از توافق اولیه خارج شد و دوباره تحریم‌های گسترده‌ای علیه تهران اعمال کرد. جمهوری اسلامی ایران نیز در واکنش به این اقدام آمریکا، به‌صورت گام‌به‌گام از اجرای تعهدهای برجامی خود سرباز زده و فعالیت‌های هسته‌ای‌اش را به‌قدری گسترش داده است که در حال حاضر تقریبا هیچ‌یک از محدودیت‌های توافق‌شده در برجام را رعایت نمی‌کند.

شرکت‌کنندگان در مذاکرات احیای برجام، ازجمله فرانسه، بریتانیا، آلمان، روسیه و چین، در ماه مارس گذشته، پیش‌نویس توافقی را تقریبا نهایی کرده بودند که در آن، گام‌هایی برای ایالات متحده و جمهوری اسلامی ایران در راستای بازگشت به پایبندی به توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ مشخص شده بود؛ اما مذاکرات از آن زمان برسر چند اختلاف کلیدی، ازجمله درخواست جمهوری اسلامی ایران برای خارج‌کردن نام سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از فهرست سازمان‌های تروریستی آمریکا، متوقف و احتمال نهایی‌شدن توافق روزبه‌روز مبهم‌تر شد. این توقف درحالی بود که جو بایدن، رئیس جمهوری آمریکا، به‌طور علنی اعلام کرد خواسته ایران درباره رفع تحریم‌ها علیه سپاه پاسداران را برآورده نخواهد کرد.

وال‌استریت ژورنال در گزارش اخیر خود به‌نقل از افراد مطلع از روند این مذاکرات، نوشت: «ایران در حال حاضر موافقت کرده است که درخواست خود برای حذف نام سپاه پاسداران از فهرست تروریستی ایالات متحده را کنار بگذارد؛ اما همچنان خواستار تضمین‌های قوی‌تری است برای این‌که واشنگتن دوباره از توافق خارج نمی‌شود، یا بار دیگر تحریم‌ها علیه تهران را اعمال نخواهد کرد.»

براساس این گزارش، دیپلمات‌های غربی می‌گویند اما مهم‌ترین خواسته جمهوری اسلامی درحال حاضر، علاوه‌بر تضمین‌های آمریکا، پایان‌دادن به تحقیقات آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درباره ذرات اورانیوم یافت‌شده در ایران است. این درحالی است که ایالات متحده و متحدان اروپایی‌اش به‌طور مکرر با برآورده‌شدن این شرط مخالفت کرده و گفته‌اند این تحقیقات تنها زمانی پایان می‌یابد که آژانس با پاسخ‌های ایران درباره منشا ذرات اورانیوم و این‌که برای چه چیزی استفاده شده است، قانع شده باشد.

جمهوری اسلامی ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در ماه فوریه سال جاری برسر چارچوبی برای تلاش به‌منظور پایان‌دادن به این تحقیقات براساس یک جدول زمانی برای پاسخگویی تهران به سوالات آژانس توافق کرده بودند، اما ایران نتوانست به آن عمل کند.

وال‌استریت ژورنال علاوه‌بر این، در گزارش خود، با اشاره به سخنان اخیر ریچارد مور، رئیس سازمان اطلاعات بریتانیا، مبنی‌بر تردیدش درباره این موضوع که علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، واقعا خواهان دست‌یابی به یک توافق هسته‌ای باشد و تردیدهای مشابه در این زمینه در میان دیگر مقام‌های سه کشور اروپایی عضو توافق برجام، یعنی بریتانیا، فرانسه و آلمان، نوشت: «درحالی‌که سه کشور این هفته کارشناسان خود را به مذاکرات وین اعزام می‌کنند، مذاکره‌کنندگان ارشد خود را به آن‌جا نمی‌فرستند.»

یکی از مقام‌های ارشد تروئیکای اروپایی به این رسانه گفت: «توقع من بسیار پایین است. شک دارم که ایران از این فرصت استفاده کند؛ این خطر وجود دارد که [اقدامش] بیشتر در راستای تلاش برای بازی کردن و درهم‌وبرهم‌‌کردن مسئولیت‌ها باشد.»

او افزود: «ایران باید درخواست‌های خارج از برجام و غیرواقع‌بینانه‌ای مانند توقف تحقیقات آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را کنار بگذارد.»