در سفر بایدن به خاورمیانه چه خواهد گذشت؟

وزیر دفاع اسرائیل: رئیس‌جمهوری آمریکا را در جریان اتحاد نظامی منطقه‌ علیه ایران قرار می‌دهیم

Nicholas Kamm / AFP

در آستانه سفر رئیس جمهوری ایالات متحده به منطقه خاورمیانه، بنی گانتز، وزیر دفاع اسرائیل، در یک سخنرانی گفت که جو بایدن را از پیشرفت‌های به دست‌آمده در جهت ایجاد یک اتحاد نظامی منطقه‌ای علیه ایران مطلع خواهد کرد.

به گزارش تایمز اسرائیل، گانتز پیش‌تر نیز از تلاش‌های آمریکا برای ایجاد یک پیمان دفاع هوایی منطقه‌ای بین اسرائیل و متحدان عربش در منطقه در برابر تهدید‌های پهپادی و موشکی ایران صحبت کرده بود. طبق گزارش‌ها، کشورهای عضو این اتحاد امارات متحده عربی، مصر، اردن، بحرین، عربستان سعودی و قطر خواهند بود.

وزیر دفاع اسرائیل همچنین افزود: «تشکیلات دفاعی اسرائیل وظیفه دارد در سال‌های آینده این همکاری‌ها را به عنوان ابزار اصلی مهار تجاوز ایران در منطقه توسعه دهد.»

این پیمان که گانتز آن را «دفاع هوایی خاورمیانه» (MEAD) نامیده، در واقع اتصال سامانه‌های پدافند هوایی برای مقابله با استفاده روزافزون ایران از پهپادها و موشک‌ها در خاورمیانه است.

در همین حال، ان‌بی‌سی نیوز هم گزارش داد که جو بایدن در جریان سفر به خاورمیانه، احتمالا با درخواست‌‌هایی برای اقدام شدیدتر علیه ایران روبه‌رو می‌شود.

چند تن از مقام‌‌های سابق آمریکا و برخی از مقام‌های کنونی سایر کشورها می‌گویند که رئیس‌جمهوری ایالات متحده در دیدار با رهبران خاورمیانه در این هفته، با درخواست‌هایی از سوی اسرائیل و کشورهای عربی برای اتخاذ موضع سخت‌تر در برابر ایران مواجه خواهد شد.

دولت بایدن برای احیای توافق برجام به منظور جلوگیری از دستیابی ایران به تسلیحات هسته‌ای بیش از یک سال تلاش کرد، اما مذاکرات تهران و قدرت‌های جهانی در مارس ۲۰۲۲ به بن‌بست رسید و تلاش‌های اخیر برای از سرگیری آن هم ناکام ماند. از این رو، در جریان این سفر انتظار می‌رود که اسرائیل و دیگر کشورهای عربی بایدن را تحت فشار بگذارند تا استراتژی واشنگتن در صورت شکست کامل تلاش‌های دیپلماتیک را توضیح دهد.

راهبرد منسجم در مقابل تهدید ایران

یک مقام ارشد اسرائیلی گفت که ایالات متحده باید در مورد چگونگی بازدارندگی ایران، صرف‌نظر از اینکه آیا توافق هسته‌ای به نتیجه می‌رسد یا نه «یک راهبرد منسجم» ترسیم کند.

این مقام اسرائیلی که نخواست نامش فاش شود، گفت: «درباره تهدید ایران برای ثبات منطقه اجماع گسترده‌ای وجود دارد. همه ما تحت تاثیر نیروهای نیابتی ایران قرار داریم. این یک نگرانی بزرگ برای همه است و ما فکر می‌کنیم که باید علیه آن‌ها کاری کرد.»

اسرائیل و کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس که زمانی دشمنان سرسخت هم بودند، اکنون برای مقابله با ایران به طرز فزاینده‌ای منافع مشترک دارند و همگی بر لزوم توقف برنامه هسته‌ای تهران، توسعه زرادخانه موشکی و پهپادهای این کشور و حمایت آن از شبه‌نظامیان مسلح از لبنان تا یمن اشاره می‌کنند.

بایدن که روز چهارشنبه در سفر چهارروزه به اسرائیل، کرانه باختری و عربستان سعودی خواهد رفت، در مقاله‌ای که در واشنگتن‌پست منتشر شد، وعده داد تا زمانی که تهران با بازگشت به برجام موافقت نکند، فشارها بر ایران را تشدید خواهد کرد. او نوشت: «دولت من به افزایش فشار دیپلماتیک و اقتصادی ادامه خواهد داد تا زمانی که ایران برای بازگشت به پایبندی به توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ آماده باشد.»

وزارت خزانه‌داری آمریکا هفته گذشته، مجموعه جدیدی از تحریم‌های اقتصادی علیه ایران را اعلام کرد که شبکه‌ای از شرکت‌های مستقر در چین و امارات متحده عربی را که به ایران در فروش نفت و محصولات پتروشیمی در شرق آسیا کمک کرده‌اند، هدف قرار می‌دهد.

بنا بر اعلام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، ایران مقدار قابل‌توجهی اورانیوم غنی‌شده با خلوص ۶۰ درصد ذخیره کرده است و اگر تصمیم بگیرد غنی‌سازی ۹۰ درصدی انجام دهد، می‌تواند ظرف چند روز بمب اتمی بسازد. این آژانس روز شنبه اعلام کرد که ایران اکنون در تاسیسات زیرزمینی خود از سانتریفیوژهای پیشرفته استفاده می‌کند که به این کشور اجازه می‌دهد راحت‌تر به سطوح بالاتر غنی‌سازی اورانیوم دست یابد.

در چنین شرایطی، اسرائیل درباره اینکه رویکرد فعلی تا چه حد می‌تواند برنامه هسته‌ای ایران را محدود کند، اظهار تردید می‌کند و این مسئله را که توافق با ایران به ناوگان در حال گسترش هواپیماهای بدون‌سرنشین و موشک‌های ایران نمی‌پردازد، مایه نگرانی می‌داند. مقام‌های اسرائیلی احتمالا در جریان سفر جو بایدن از او و تیم همراهش خواهند پرسید که در صورت سرعت گرفتن تلاش‌های ایران برای ساخت بمب اتمی، هواپیماهای بمب‌افکن یا مهمات دیگر، آیا آماده است اقدام‌های خاصی انجام دهد؟

تاکید بر همکاری اسرائیل و کشورهای عرب

از دیگر نکات سفر بایدن به منطقه این است که این دیدار در پس‌زمینه یک جنگ سایه خشونت‌آمیز بین ایران و اسرائیل انجام می‌شود؛ از جمله ترورها، حملات موشکی و حمله به کشتی‌های باری.

تهران که مدعی است برنامه هسته‌ایش صلح‌آمیز است، اسرائیل را به سازماندهی عملیات خرابکارانه علیه برنامه هسته‌ای خود، ترور دانشمندان هسته‌ای و یک سرهنگ سپاه پاسداران در ماه مه متهم و تهدید کرد که حمله به مقام‌ها، افسران نظامی یا تاسیسات هسته‌ای خود را تلافی کند. با این حال اسرائیل این رویدادها را نه تایید و نه رد می‌کند؛ اما نفتالی بنت، نخست‌وزیر سابق این کشور، اخیرا گفت که رژیم ایران «بیش از آنچه به نظر می‌رسد آسیب‌پذیر است». او اعلام کرد که اگر نیروهای نیابتی رژیم اسرائیل را هدف قرار دهند، اسرائیل آماده است مستقیم به ایران حمله کند.

به گفته کارشناسان، اگر روند فعلی تا سال آینده ادامه یابد و برنامه هسته‌ای ایران هم به طور پیوسته پیشرفت کند، احتمالا به برخورد مستقیم اسرائیل و ایران منتهی می‌شود.

Read More

This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)

مقام‌های کاخ سفید می گویند که جو بایدن در طول سفر خود قرار است بر همکاری بیشتر بین اسرائیل و کشورهای عرب برای تقویت دفاع هوایی علیه موشک‌ها و پهپادهای ایرانی تمرکز کند.

از زمان امضای «پیمان ابراهیم» در سال ۲۰۲۰ که روابط اسرائیل با امارات متحده عربی، بحرین و مراکش را عادی کرد، اسرائیل و دشمنان سابقش روابط امنیتی و تجاری خود را آغاز کردند. حالا به نظر می‌رسد عربستان سعودی نیز برای همکاری محتاطانه با اسرائیل آماده است.

یکی دیگر از اهداف بایدن در جریان سفر به عربستان سعودی این است که در نشست شورای همکاری خلیج فارس با حضور رهبران عربستان سعودی، کویت، عمان، امارات متحده عربی، بحرین، قطر، عراق، اردن و مصر شرکت کند.

با تهاجم روسیه به اوکراین که به افزایش قیمت نفت و تشدید تورم در سراسر جهان منجر شد، دولت بایدن از عربستان و امارات متحده عربی درخواست کرد تولید نفت را افزایش دهند؛ هرچند تحلیلگران انرژی می‌گویند حتی اگر این اتفاق بیفتد، بعید است که برای تغییر عرضه جهانی نفت و بهبود قیمت گاز برای مصرف‌کنندگان آمریکایی کافی باشد.

بایدن قرار است پس از دیدار با مقام‌های اسرائیل، با رهبران فلسطینی نیز در کرانه باختری دیدار کند؛ جایی که مقام‌ها می‌گویند او حمایت خود را از راه‌حل «دو کشوری» تکرار خواهد کرد.