خبرگزاری رویترز به‌نقل از چند مقام ایرانی نوشت که جمهوری اسلامی ایران همجنان به «پیگیری مسیر دیپلماسی» در مذاکرات هسته‌ای ادامه می‌دهد، اما «هیچ عجله ندارد»، زیرا «با توافق یا بدون توافق به حیات خود ادامه خواهد داد» و برنامه هسته‌ای آن روز‌به‌روز در حال پیشرفت است.
مذاکرات غیرمستقیم در قطر بین تهران و واشنگتن برای احیای توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ روز چهارشنبه، هشتم تیر ماه، بدون هیچ‌گونه پیشرفتی خاتمه یافت. ایران «عزم» ایالات متحده برای رسیدن به توافق را زیر سوال برد و واشنگتن از تهران خواست تا خواسته‌های اضافی و فرابرجامی را را کنار بگذارد.
اما خبرگزاری رویترز روز جمعه، دهم تیرماه، به‌نقل از دو مقام و یک سیاستمدار ایرانی، که نامشان اعلام نشده، نوشت که «دشواری مذاکرات ایران را دلسرد نکرده» و دولت ابراهیم رئیسی «آماده پیگیری مسیر دیپلماسی» است.
رسیدن به توافق در مذاکرات احیای برجام، منجر به لغو تحریم‌هایی می‌شود که اقتصاد ایران را به‌شدت تحت فشار قرار داده‌اند و در نهایت صادرات نفت این کشور را که درحال حاضر به کمتر از یک‌میلیون بشکه رسیده است، به میزانی که پیش از اعمال دوباره تحریم‌ها بود، یعنی ۲.۸میلیون بشکه در روز بازگرداند.
درنهایت تهران در مذاکرات خواهان یک توافق «خوب» است؛ اما حاکمان تندرو ایران که به‌دلیل بالا رفتن قیمت نفت پس از حمله روسیه به اوکراین جسارت بیشتری پیدا کرده‌اند، شرط می‌بندند که پیشرفت سریع توانایی‌های هسته‌ای تهران می‌تواند واشنگتن را برای دادن امتیاز به جمهوری اسلامی ایران در مذاکرات، تحت فشار قرار دهد.
یکی از مقام‌های ایرانی که با رویترز صحبت کرده است، گفت: «ما هیچ عجله‌ای نداریم. با توافق یا بدون توافق، جمهوری اسلامی به حیات خود ادامه خواهد داد. برنامه هسته‌ای ما روز‌به‌روز در حال پیشرفت است. زمان به نفع ماست…. اما ما توافقی می‌خواهیم که منافع ملی ما را به‌طور صددرصدی تامین کند.»
اتحاد عربی-اسرائیلی نوظهور در خاورمیانه، محرک ایران برای ادامه مذاکرات هسته‌ای
مقام‌ها و سیاستمداران ایرانی به خبرگزاری رویترز گفته‌اند که جایگزین نامطلوب احیای برجام برای ایران، می‌تواند درگرفتن جنگی در منطقه باشد که تغییرات جغرافیایی- سیاسی (ژئوپلیتیک) در آن ممکن است به یک اتحاد به رهبری ایالات متحده در مقابل تهران تبدیل شود.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
نگرانی‌های فزاینده درمورد گرم‌شدن روابط بین اسرائیل و دشمنان پیشین عرب آن آن کشور، ازجمله توافق‌های عادی‌سازی روابط بین اسرائیل و برخی کشورهای عربی موسوم‌به پیمان ابراهیم، تهران را وادار کرده است که توپ بازی در زمین دیپلماتیک را حفظ کند.
یک مقام ارشد ایرانی که به نوشته رویترز به تصمیم‌گیرندگان ارشد جمهوری اسلامی ایران نزدیک است، به این خبرگزاری گفت: «منطقه درحال تغییر است، اتحادها درحال تغییرند. اسرائیل درحال عادی‌سازی روابط با کشورهای عربی است و آمریکایی‌ها از همه این تحولات حمایت می‌کنند…. این‌ها تهدیدهایی جدی است که باید خنثی شود، دشمنان ما از خدا می‌خواهند که مذاکرات هسته‌ای پایان یابد، اما این اتفاق نخواهد افتاد.»
جمهوری اسلامی ایران با هدف زنده نگه‌داشتن مذاکرات، حدود دو هفته قبل از سفر جو بایدن، رئیس جمهوری آمریکا، به اسرائیل و عربستان سعودی، با برگزاری گفت‌وگوهایی در دوحه، پایتخت قطر، برای یافتن راه حلی دیپلماتیک برای بن‌بست مذاکرات احیای برجام موافقت کرد.
یک مقام دیگر ایرانی به خبرگزاری رویترز گفت: «پیام نشست دوحه به کشورهای حوزه خلیج فارس ساده بود: برخلاف آن‌چه اسرائیل ادعا می‌کند، ایران به دیپلماسی به‌عنوان راه حلی برای همه مسائل، از هسته‌ای گرفته تا منطقه‌ای و فراتر از آن، معتقد است.»
پس از بی‌نتیجه پایان‌یافتن مذاکرات دوحه، دیپلمات‌ها گفتند که این گفت‌وگوها بیشتر «مذاکره با هدف مذاکره» بود.
ائتلاف برای دفاع هوایی مشترک منطقه‌ای
علی واعظ، تحلیلگر ارشد امور ایران در گروه بین‌المللی بحران، گفت: «اعلام شکست هزینه واقعی دارد. و این هزینه ناگزیر با هر تلاش (شکست‌خورده) دیپلماتیک افزایش می‌یابد، زیرا چشم‌انداز یک توافق محدود می‌شود و خواست یک جایگزین مخاطره‌آمیز و تقابلی افزایش پیدا می‌کند.»
بنی گانتز، وزیر دفاع اسرائیل، به‌تازگی اعلام کرد که اسرائیل درحال ایجاد یک ائتلاف برای دفاع هوایی منطقه‌ای تحت حمایت ایالات متحده است و افزود که این سازوکار پیش‌تر تلاش‌های ایران برای حملاتی را خنثی کرده است.
اسرائیل در سال‌های اخیر با نزدیک‌تر شدن به کشورهای عربی همسو با ایالات متحده که نگران این‌اند ایران به یک دشمن فرادستی جدید منطقه‌ای درمقابل منافع آن‌ها تبدیل شود، پیشنهاد همکاری دفاعی داده است.
واشنگتن امیدوار است که همکاری بیشتر، اسرائیل را بیشتر در منطقه ادغام کند. همچنین ممکن است این همکاری درپی پیمان ابراهیم با امارات متحده عربی و بحرین در سال ۲۰۲۰ میلادی، مقدمه‌ای برای عادی‌سازی روابط کشورهای دیگر، مانند عربستان سعودی، با اسرائیل شود.
اسرائیل که تصور عمومی بر این است تنها سلاح‌های هسته‌ای خاورمیانه را در اختیار دارد، جمهوری اسلامی ایران را نوعی تهدید وجودی برای این کشور یهودی می‌بیند. مقام‌های اسرائیلی تهدید کرده‌اند که اگر دیپلماسی موفق به مهار جاه‌طلبی‌های هسته‌ای تهران نشود، به تاسیسات هسته‌ای ایران حمله خواهد کرد.
صنم وکیل، تحلیلگر اندیشکده چتم‌هاوس بریتانیا، به خبرگزاری رویترز گفت که ایران به‌نوبه خود به‌دنبال تضعیف هرگونه اتحاد منطقه‌ای ضد تهران خواهد بود و در صورت توسعه این اتحاد، «به‌دنبال راه‌های فرصت‌طلبانه برای نفوذ در آن و تفرقه‌انداختن میان کشورهای منطقه خواهد بود».
تحریم‌های سپاه پاسداران انقلاب اسلامی
یک مقام ایرانی و یک مقام اروپایی به خبرگزاری رویترز گفتند که درخواست جمهوری اسلامی ایران برای حذف نام سپاه پاسداران از فهرست سازمان‌های تروریستی خارجی ایالات متحده آمریکا که پیش‌تر عامل اختلاف و متوقف‌شدن مذاکرات شده بود، اکنون از روی میز برداشته شده، اما هنوز دو موضوع، که یکی از آن‌ها به تحریم‌ها مرتبط است، حل نشده‌اند.
یک مقام امنیتی تندرو جمهوری اسلامی ایران به‌شرط فاش‌نشدن نامش، به رویترز گفت: «ما ازطریق واسطه‌ها به آمریکایی‌ها پیام دادیم که لغو تحریم‌های قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا برای دستیابی به توافق ضروری است.»
قرارگاه خاتم‌الانبیا در واقع بازوی اقتصادی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و شامل شبکه وسیعی از کسب‌وکارها در حوزه‌های مختلف، از نفت و گاز تا ساختمان‌سازی و ساخت‌وسازهای زیربنایی مختلف است.
اما طرف آمریکایی در این زمینه اظهار نظری نکرده است. سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در پاسخ به سوالی در این زمینه، گفت: «ما در فضای عمومی و علنی مذاکره نمی‌کنیم و قرار نیست به گمانه‌زنی‌ها درباره مواضع ایران پاسخ دهیم.»
علی واعظ درباره خواست احتمالی لغو تحریم‌های قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا به‌عنوان پیش‌شرط توافق، گفت که چنین خواسته‌هایی واضح‌ترین نشانه ناتوانی یا تمایل‌نداشتن تهران به درک محدودیت‌های سیاسی ایالات متحده است. او افزود: «تقاضای تهران برای رفع تحریم‌های سپاه پاسداران با همان مانعی روبه‌روست که خروج سپاه از فهرست تروریستی با آن مواجه شد.»
علاوه‌بر این، ایران ضمانت‌هایی می‌خواهد مبنی‌بر این‌که هیچ رئیس‌جمهوری آمریکا دیگر از توافق خارج نمی‌شود و اقدامی مشابه آن‌چه دونالد ترامپ انجام داد، تکرار نخواهد شد. که ترامپ انجام داد. این درحالی است که جو بایدن نمی‌تواند چنین قول و تضمینی بدهد، زیرا توافق هسته‌ای نه یک «معاهده الزام‌آور قانونی»، که یک «تفاهم سیاسی غیرالزام‌آور» محسوب می‌شود.
