خبری که روز ۲۵ خرداد در یکی از خبرگزاری‌های دولتی ایران منتشر شد و بر اساس آن قرار است سازمان هنری-رسانه‌ای اوج امسال ۱۰ فیلم سینمایی تولید کند و تعدادی از آن‌ها را به جشنواره فیلم فجر چهل‌ویکم برساند، حتی اگر حرکتی تبلیغاتی باشد، نشانه تلاش دوباره این سازمان وابسته به سپاه پاسداران برای افزایش حضورش در سینمای ایران است.

سازمان اوج در ابتدای دهه ۱۳۹۰ تاسیس شد و همزمان با مذاکرات برجام در دولت حسن روحانی با نصب گسترده بیلبوردهایی علیه آمریکا و مذاکره‌کنندگان هسته‌ای خبرساز شد. این بیلبوردها را «خانه طراحان انقلاب اسلامی» طراحی کرده بود که کمی بعد مشخص شد وابسته به نهادی تازه‌تاسیس به نام سازمان هنری-رسانه‌ای اوج است. اما شهرت این سازمان با تولید فیلم‌های سینمایی آغاز شد و نامش از همان ابتدا با موفقیت در جشنواره فیلم فجر گره خورد.

فیلم «ایستاده در غبار» اولین ساخته سینمایی محمدحسین مهدویان که روایتی شبه‌مستند از زندگی احمد متوسلیان از فرماندهان سپاه پاسداران در دوران جنگ با عراق ارائه می‌داد، اولین تولید عرضه‌شده سازمان اوج بود که جایزه بهترین فیلم سی‌وچهارمین جشنواره فجر را به دست آورد و به‌دلیل شیوه ساخت و پرداختش حتی مورد توجه منتقدان سینما قرار گرفت. اوج همان سال فیلم اپیزودیک «هیهات» را هم تولید کرده بود که برای بخش مسابقه جشنواره انتخاب نشد.

اما آنچه این سازمان ظاهرا فرهنگی را بیشتر در معرض دید قرار داد، تهیه فیلم «بادیگارد» ساخته ابراهیم حاتمی‌کیا بود. این فیلم هم در همان جشنواره فجر سی‌وچهارم رونمایی و در شش رشته نامزد دریافت جایزه شد. پرویز پرستویی برای بازی در این فیلم چهارمین سیمرغ بلورین کارنامه‌اش را دریافت کرد. فیلم حاتمی‌کیا که داستان بادیگاردی به نام حاج حیدر را روایت می‌کرد، اشاره‌های مستقیمی به دولت روحانی، مذاکرات با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و تغییر «روحیه انقلابی» در مسئولان سیاسی داشت.

فاش‌گویی درباره وابستگی به سپاه

از همان سال ۹۴ زمزمه‌هایی درباره وابستگی سازمان اوج به سپاه پاسداران شنیده می‌شد، اما حداقل دو سال طول کشید تا این وابستگی علنی شود. این بار هم پای ابراهیم حاتمی‌کیا در میان بود. او فیلم «به وقت شام» را با سرمایه‌گذاری اوج و به تهیه‌کنندگی محمد خزاعی به جشنواره فجر سال ۹۶ رساند؛ اثری درباره حضور نظامی ایران در سوریه به بهانه مبارزه با داعش. این فیلم در جشنواره جایزه بهترین کارگردانی را برای حاتمی‌کیا به همراه داشت. اما واکنش منفی منتقدان سینما به آن که حتی در برنامه‌های تلویزیونی ویژه جشنواره بازتاب داشت، باعث شد این کارگردان هنگام دریافت جایزه روی صحنه اختتامیه به‌شدت از دو شبکه تلویزیونی انتقاد کند و با داد و فریاد بگوید «شکایت» دارد.

چند روز بعد از پایان جشنواره فجر، در  مراسمی به نام اهدای جوایز سینمایی ققنوس بود که احسان محمدحسنی، مدیرعامل سازمان اوج، در واکنش به همه حاشیه‌های «به وقت شام» و دلایل تولیدش به شکل علنی گفت: «افتخار می کنم پول تولیدات خودمان را از سپاه می گیریم، نه از سفارتخانه‌های حامی داعش.» به این ترتیب، او هم وابستگی این سازمان و تولیداتش به سپاه را علنی کرد و هم طعنه‌ای به اصغر فرهادی و فیلم «فروشنده» زد که یکی از سرمایه‌گذارانش موسسه فیلم دوحه بود. در آن زمان خواهر امیر قطر رئیس اجرایی این موسسه بود و در جشنواره فیلم کن حمایت مالی آن از فیلم فرهادی مشخص شده بود.

نکته قابل تامل دیگر آن که در جشنواره فجر سی‌وششم، «به وقت شام» حاتمی‌کیا جایزه بهترین کارگردانی را به شکل مشترک با فیلم «تنگه ابوقریب» ساخته بهرام توکلی گرفت. این فیلم هم به تهیه‌کنندگی سعید ملکان، دیگر محصول سازمان اوج بود و جایزه بهترین فیلم را هم به دست آورد. در همین دوره از جشنواره فیلم «امپراتور جهنم» هم رونمایی شد که تهیه‌کننده‌اش محمد خزاعی بود و با سرمایه سازمان اوج کامل شده بود. «سوءتفاهم» به کارگردانی احمدرضا معتمدی چهارمین فیلم تولید‌شده در این سازمان تازه‌تاسیس بود که در جشنواره فجر آن سال پذیرفته شد.

حضور پررنگ این سازمان در دو دوره جشنواره فجر و اکران محصولاتش با تبلیغات بسیار باعث شد که حتی رسانه‌های داخل ایران هم به دامنه فعالیت اوج و روی خوش نشان دادن دولت حسن روحانی به تولیدات آن در جشنواره فجر واکنش نشان دهند.

سرمایه‌گذاری در تلویزیون و شبکه نمایش خانگی

سال ۹۶ نقطه عطفی برای سازمان هنری-رسانه‌ای اوج بود. همزمان با تولید چهار فیلم سینمایی، مسئولان این نهاد دست روی یک پدیده محبوب سرگرمی‌ساز هم گذاشتند و بر روی فصل پنجم سریال «پایتخت» سرمایه‌گذاری کردند. به این ترتیب شخصیت‌های این سریال کمدی عامه‌پسند در فصل پنجم گذرشان به سوریه افتاد و وارد نبرد با داعش شدند. «پایتخت ۵» در سال ۹۶ تولید شد و در تعطیلات نوروز ۹۷ روی آنتن شبکه یک رفت.

سازمان اوج از سال ۹۴ و همزمان با ورود به سینما، تولید سریال برای صداوسیما را آغاز کرده بود. اما هیچکدام مخاطب چندانی نداشتند و به همین دلیل سراغ پدیده تثبیت‌شده‌ای مثل «پایتخت» رفتند. بعد از تولید دو سریال دیگر در سال ۹۷ برای تلویزیون، اوج در سال ۹۹ با سرمایه‌گذاری روی سریال «آقازاده» برای نخستین بار وارد تولید در شبکه نمایش خانگی شد. این مجموعه به کارگردانی بهرنگ توفیقی و تهیه‌کنندگی حامد عنقا داستانی مهیج-سیاسی داشت و اتفاق‌هایی که برای یکی از شخصیت‌های منفی‌اش رخ می‌داد، آشکارا یادآور ماجرای محمدعلی نجفی، شهردار پیشین تهران و از چهره‌های نزدیک به اصلاح طلبان، بود که به جرم قتل همسر دومش محکوم شد.

حضور چهره‌های مشهوری مانند امیر آقایی، نیکی کریمی، امین تارخ و امین حیایی باعث انتقاد از آن‌ها در رسانه‌های اجتماعی شد. آن‌ها متهم شدند برای دریافت دستمزدهای کلان حاضر به همکاری با اثری تبلیغاتی شده‌اند که با سرمایه سپاه پاسداران تولید شده بود. هرچند «آقازاده» به ادعای سازندگانش در شبکه نمایش خانگی با استقبال روبه‌رو شد، اما اوج بعد از پخش این سریال، تا امروز مجموعه دیگری برای شبکه نمایش خانگی تولید نکرده است.

این سازمان  در سال‌های پایانی دهه ۱۳۹۰ فیلم‌های دیگری مانند «۲۳ نفر»، «روز بلوا»، «منصور» و «مصلحت» را تولید کرد و برای سومین بار سرمایه لازم برای فیلمی از ابراهیم حاتمی‌کیا را هم تامین کرد که حاصلش فیلم «خروج» بود. اما هیچ‌یک از این آثار به اندازه فیلم‌های تولیدشده اوج در سال ۹۶ مورد توجه قرار نگرفتند. نقطه مشترک همه این فیلم‌ها آن بود که با ایدئولوژی مورد پسند حکومت همراهی داشتند یا حاوی مسائل سیاسی خاصی بودند که در راستای عقاید فرماندهان سپاه بود.

به‌عنوان مثال، فیلم «منصور» ظاهرا درباره بخشی از زندگی منصور ستاری، فرمانده سابق نیروی هوایی ارتش، بود. اما به این بهانه، تصویری منفی از دولت میرحسین موسوی و برخی وزرایش در دوران جنگ ارائه می‌داد و آن‌ها را متهم به کارشکنی در مسیر قهرمان فیلم تصویر می‌کرد.

اوج‌گیری در دولت سیزدهم

با روی کار آمدن دولت ابراهیم رئیسی به نظر می‌رسد دوره جدید فعالیت‌های سازمان اوج آغاز خواهد شد. احسان محمدحسنی، مدیرعامل این سازمان، یکی از گزینه‌های ریاست سازمان سینمایی بود اما در نهایت محمد خزاعی به این سمت منصوب شد. خزاعی دو فیلم «امپراتور جهنم» و «به وقت شام» را با سرمایه اوج تهیه کرده بود و باید به این نکته توجه کرد که در چنین تولیداتی، تهیه‌کننده به‌عنوان نماینده نهاد سرمایه‌گذار حضور دارد و معتمد آن‌ها است.

در چنین شرایطی که رئیس فعلی سازمان سینمایی از طریق سازمان اوج بودجه بی‌حساب و کتاب سپاه پاسداران را در اختیار داشته است تا دو فیلم سفارشی ایدئولوژیک بسازد، غیرطبیعی نیست که با تسهیل صدور مجوز ساخت و حتی دادوستدهای خاص، اوج در سه سال پیش رو نقشی پررنگ‌تر از همیشه در تولید و اکران فیلم داشته باشد.

سازمان اوج بعد از چند سال کمرنگ شدن حضورش در سینمای ایران، در سال ۱۴۰۱ با کمک و همدستی شخص اول مدیریت سینمای کشور می‌تواند رکورد قبلی حضورش در جشنواره فجر را ارتقا دهد. این سازمان سال گذشته فقط یک فیلم متقاضی برای جشنواره فجر داشت که پذیرفته نشد. با توجه به سابقه همکاری میان مدیریت اوج و سازمان سینمایی، دور از ذهن نیست که برای جبران اتفاق سال گذشته، جشنواره فجر چهل‌ویکم بیش از آن که ویترین تولیدهای سالانه سینمای ایران باشد، به ویترینی برای محصولات سینمایی سپاه پاسداران به‌عنوان پرقدرت‌ترین نهاد نظامی-امنیتی-اقتصادی حال حاضر ایران تبدیل شود.