گروه بین‌اللملی بحران، در گزارش تازه‌ای که روز پنجشنبه ۱۹ خرداد، منتشر شد نوشت پس از حدود ۱۰ ماه سلطه طالبان بر افغانستان، آینده این کشور همچنان عمیقا نامشخص است و طالبان هنوز نتوانسته‌اند تصمیم بگیرند که چه مسیری را برای دولت خود ترسیم کنند.

گریم اسمیت، کارشناس ارشد گروه بین‌المللی بحران، اخیرا به افغانستان سفر کرده و در دو هفته اقامت در کابل، با شماری از اعضای بلندپایه طالبان، مسئولان نهادهای مددرسان و مسئولان سازمان‌های دولتی گفت‌وگو کرده است.

گریم اسمیت در گزارش خود نوشت که طالبان اکنون که بر کابل و سایر شهرها مسلط شده‌اند، در حالی که وسایل نقلیه گران‌‎قیمت و تفنگ‌های تهاجمی ساخت ایالات متحده در دست دارند، در نبود تهدید هوایی نیروهای خارجی، نفس راحتی می‌کشند. گریم اسمیت افزود که اعضای طالبان، اکنون به جای زندگی در کوه و پنهان شدن از حمله‌های هوایی، جدیدترین گوشی‌های آیفون را در دست دارند و به جای کوهستان، از فضای امن شهرها لذت می‌برند.

یک مقام طالبان در حالی که در کنار گلزارهای داخل محوطه وزارتخانه قدم می‌زد، به گریم اسمیت گفت: «اینجا بهتر از کوهستان است، اما ما تصور نمی‌کردیم که دولت به این بزرگی باشد. فکر می‌کردیم چند هزار نفر هستند، اما به اینجا که رسیدیم، متوجه شدیم که صدها هزار نفر هستند.»

با این حال، این کارشناس گروه بین‌المللی بحران نوشت که کابل نسبت به سال‌های قبل، امن‌تر به نظر می‌رسد و در دو هفته اقامت در آن شهر، مانند سال‌‎های گذشته، صدای پرواز هلیکوپترهای نظامی و انفجار را نشنیده است.

او در ادامه افزود با وجود سکوت حاکم بر کابل، کشتار همچنان ادامه دارد. اندکی پس از آنکه گریم اسمیت کابل را ترک کرد، حمله‌های مرگباری در کابل انجام شدند که یکی از آن‌ها، حمله به خانقاه صوفی‌ها و دیگری حمله به مرکز عبادی هزاره‌ها بود که نزدیک به ۱۰۰ کشته برجا گذاشت. حمله‌ها به مراکز عبادی هزاره‌ها را که در ماه آوریل انجام شدند، گروه دولت اسلامی موسوم به داعش خراسان برعهده گرفت، اما حمله به مراکز عبادی صوفی‌ها را در قندوز و کابل، هیچ گروهی بر عهده نگرفت.

کارشناس ارشد گروه بین‌المللی بحران، بدون اشاره به فجایعی که در یک ماه گذشته، در پنجشیر، اندراب و تخار اتفاق افتادند، به گزارش‌هایی از شمال در مورد حمله نیروهای ضد طالبان به افراد این گروه اشاره کرد و نوشت که طالبان گفتند این گزارش‌ها اغراق‌آمیزند.

در این گزارش آمده است که فروپاشی دولت پیشین در نتیجه تهاجم نظامی طالبان، موجب نارضایتی گسترده در میان مردم شده است و برخی از نظامیان دولت پیشین، وعده حمله‌های بیشتری را به طالبان داده‌اند.

گریم اسمیت با اشاره به تشدید فقر و بیکاری در افغانستان گفت اوضاع کابل، به‌عنوان پایتخت افغانستان، تفاوتی با روستاها ندارد و مردمان این شهر به‌دلیل از بین رفتن فرصت‌های شغلی، بیشتر از قبل فقیر شده‌اند.

اسمیت قواعد سختگیرانه طالبان برای زنان افغانستان را به‌شدت محدودکننده و مانعی در برابر فعالیت آنان در جامعه دانست و نوشت که این قواعد ممکن است در مناطقی مانند جنوب افغانستان که خاستگاه طالبان است، مناقشه‌برانگیز نباشد اما در بسیاری از مناطق دیگر افغانستان، به‌ویژه در شهرها، «ظالمانه» توصیف می‎‌‌‌‌شود و با واکنش‌های زیادی مواجه شده‌اند.

در گزارش آمده است که قواعد سختگیرانه طالبان علیه زنان و رسانه‌ها، نشان می‌دهد که حکومت جدید این گروه، تفاوتی با حاکمیت نخست آنان در ۱۹۹۰ بر افغانستان ندارد.

کارشناس گروه بین‌المللی بحران همچنین با اشاره به انحصاری بودن دولت طالبان نوشت: «بیشتر بخش‌های دولت جدید متعلق به افرادی در رده‌های بالای جنبش طالبان است که عمدتا از قوم پشتون‌اند.»

گزارش تصریح کرد که روش دولت‌داری طالبان کاملا گیج‌کننده و مبهم است. مقام‌های ارشد این گروه، هر کدام ادعا می‌کنند که به‌زودی خبرهای خوب در مورد بازگشایی مدارس دخترانه به مردم ابلاغ خواهد شد، اما هیچ یک از آن‌ها نمی‌دانند که این خبر خوب چه وقت و از جانب چه کسی ابلاغ خواهد شد. حتی سراج‌الدین حقانی، وزیر داخله (وزیر کشور) طالبان که قدرتمندترین چهره نظامی در میان این گروه دانسته می‌شود، نیز نمی‌داند که این خبر خوب چه وقت و با چه شرایطی به مردم ابلاغ خواهد شد. در گزارش کارشناس گروه بین‌المللی بحران، در توضیح ناتوانی طالبان از ایجاد یک روش مشخص برای دولت‌داری آمده است: «سردرگمی در مورد نحوه اداره دولت، پس از بازدید از چند دفتر وزارتخانه کاملا قابل درک است.»

در این گزارش، همچنین اوضاع اقتصادی افغانستان ویران و نگران‌کننده توصیف شده و نویسنده گزارش افزود: «به هر طرف که می چرخیدیم، مشخص بود که کشور در تنگنای اقتصادی وخیمی است. از کنار فروشگاه‌های آشنا با کرکره‌های فلزی پایین رد شدم. در حالی که افغانستان در آستانه قحطی قرار گرفته است و تعداد مردم گرسنه‌ای که آنجا زندگی می‌کنند بیش از هر جای دیگری در جهان است، ده‌ها میلیون نفر در بلاتکلیفی به سر می‌برند.»

در این گزارش پیش‌بینی شده است که طالبان از میان انتخاب‌هایی که دارند، ممکن است راه انزوا را انتخاب کنند، چون اعمال قواعد سختگیرانه بر زندگی مردم، به‌ویژه زنان و دختران، باعث شده است تعامل میان این گروه و دولت‌های جهان دچار مشکل شود. در صورتی که طالبان به عملکرد ضدحقوق بشری خود علیه زنان، اقوام و مذاهب و رسانه‌ها ادامه دهند، ممکن است به انزوای دائمی بروند و اوضاع اقتصادی افغانستان وخیم‌تر از قبل شود.