حادثه تروریستی پیشاور پاکستان از حضور دوباره داعش در پاکستان پرده برداشت؛ وقتی یک بمب‌گذار انتحاری عضو دولت اسلامی شاخه خراسان روز چهارم مارس خود را در میان نمازگزاران اهل تشیع مسجد کوشا کیسالدار در پیشاور منفجر کرد. در این حادثه، ۶۶ نمازگزار کشته شدند.

به گزارش آسوشیتدپرس، بقایای جسد تکه‌پاره شده تروریست انتحاری که داعش او را یکی از اهالی کابل معرفی کرد، هنوز روی دیوارهای مسجد کوشا در پیشاور باقی مانده است و اهالی این منطقه آن را از روی دیوارها پاک نکرده‌اند.

این حمله شهروندان پاکستان را به‌شدت نگران کرد، زیرا در یک دهه گذشته، آنان تا حد زیادی از چنین حملاتی مصون بوده‌اند. امیر رعنا، مدیر اجرایی موسسه مطالعات صلح پاکستان -یک موسسه مستقل که فعالیت‌های شبه نظامیان را نظارت و پیگیری می‌کند- می‌گوید که حملات شبه نظامیان از سال ۲۰۲۱ در پاکستان افزایش یافت و این روند در حال صعودی شدن است.

او می‌افزاید که ستیزه‌جویان تا اواخر مارس ۲۰۲۲، در پاکستان ۵۲ حمله ترتیب دادند که در مقایسه با ۳۵ حمله در مدت مشابه سال گذشته، مرگبارتر هم بوده‌اند. از ابتدای سال ۲۰۲۲ تاکنون در پاکستان، ۱۵۵ نفر در چنین حملاتی کشته شدند که این رقم در سال قبل از آن ۶۸ نفر بود. مدیر اجرایی موسسه مطالعات صلح پاکستان می‌گوید داعش فعالیت‌هایش را در پاکستان افزایش خواهد داد و به احتمال زیاد می‌خواهد روابط اسلام آباد و کابل را تیره‌تر کند. اما مقام‌ها در پاکستان هنوز تنها طالبان پاکستانی را خطری بالقوه برای این کشور می‌دانند.

داعش از سال ۲۰۱۴ حضور خود را در شرق افغانستان به خصوص استان ننگرهار تثبیت کرد. در سال ۲۰۱۹، نیروهای آمریکایی که کم‌کم از نفوذ روزافزون داعش در شرق افغانستان نگران شده بودند، یک رشته عملیات گسترده‌ ضد این گروه راه‌اندازی کردند؛ از جمله استفاده از بزرگ‌ترین بمب غیرهسته‌ای به نام مادر بمب‌ها.

طالبان نیز به دلایلی خاص با داعش درافتادند. هرچند تفسیر خشن هر دو گروه از اسلام به هم شبیه است، طالبان تفسیر دینی خود را با سنت‌های قبیله‌ای درآمیخته و در مورد اهل تشیع ملایم‌تر است؛ در حالی که ضدیت داعش با شیعیان تغییرناپذیر است. از سوی دیگر، داعش می‌خواهد در جهان یک نظام اسلامی تحت سلطه خلیفه این گروه وجود داشته باشد، در حالی که طالبان هم درباره امارت خود و امیرالمومنینش همین باور را دارد. در نتیجه داعش و طالبان در افغانستان به جان هم افتادند و این تنش به تضعیف داعش در افغانستان منجر شد و تعداد زیادی از نیروهای این گروه در این کشور یا کشته شدند یا از ترس طالبان به دولت افغانستان تسلیم شدند؛ اما با سقوط جمهوریت و باز شدن بی‌حساب در تمامی زندان‌های افغانستان، تعدادی از اعضای داعش نیز دوباره به میدان جنگ بازگشتند. با این حال کارشناسان باور دارند که داعش همچنان ضعیف است و نمی‌تواند آن‌چنان که در میانه سال‌های ۲۰۱۷ تا ۲۰۲۰ عمل می‌کرد، اقدام کند.

دکتر امیره جادون، استادیار مرکز مبارزه با تروریسم در آکادمی نظامی ایالات متحده در وست پوینت، هم معتقد است که شاخه خراسان دولت اسلامی دیگر مانند گذشته قدرتمند نیست: «این گروه از یک جریان قدرتمند شورشی به یک گروه تروریستی معمولی تبدیل شده است. اما گروهی که متفاوت‌تر و مهم‌تر عمل می‌کند.»

بر اساس گزارش ماه فوریه سازمان ملل متحد نیروهای داعش در حال حاضر حدود چهار هزار نفرند که هیچ جغرافیایی را تحت کنترل ندارند و بر هیچ جمعیتی از مردم غیرنظامی مسلط نیستند.

با این حال همه در مورد تضعیف داعش در منطقه هم‌عقیده نیستند. بیل روجیو، از اعضای بنیاد حفظ دموکراسی که فعالیت ستیزه‌جویان را رصد می‌کند، می‌گوید که سلطه طالبان برای سایر سازمان‌های تروریستی نیز مجال رشد فراهم کرده است. او می‌افزاید: «زمانی که در زندان‌های افغانستان باز شد، افراد داعش نیز مانند اعضای طالبان از زندان‌ها رها شدند و به همکاران خود در میدان‌های جنگ پیوستند.»

ژنرال فرانک مکنزی، فرمانده نیروهای آمریکایی در شرق میانه (سنتکام)، نیز در اواسط مارس گفته بود که داعش در حال گسترش است. به گفته او، «ما به‌دقت رشد داعش را زیر نظر داریم. داعش در ماه‌های گذشته توانست حملات عمده‌ای در کابل ترتیب دهد. پیش‌بینی من این است که حملات داعش در تابستان پیش رو افزایش یابد. بدون فشار ادامه‌دار ایالات متحده، تندروهای این گروه در افغانستان قدرت خود را تحکیم خواهند کرد.»

سازمان‌های اطلاعاتی ایالات متحده و چند کشور دیگر هشدار داده‌اند که پس از تسلط طالبان بر افغانستان، شمار تندروهای شاخه خراسان داعش در این کشور در مقایسه با سال گذشته دو برابر شده و اینک تعداد آن‌ها بیش از چهار هزار نفر است. با این حال داعش هنوز در مورد گسترش جغرافیای جنگ به سوی پاکستان علنا سخن نگفته است. این گروه بیشتر دوست دارد با حمایت از سازمان‌های تروریستی داخل پاکستان مانند لشکر جهنگوی که دشمن قسم‌خورده شیعیان در پاکستان است، حوزه مبارزه با اهل تشیع را گسترش دهد.

تحولات تازه در پاکستان این نگرانی را در میان مردم این کشور به وجود آورده است که در میانه بحران‌های سیاسی موجود، داعش هم فرصت را غنیمت بشمرد و حملات بیشتری را در پاکستان سازمان دهی کند؛ چیزی که حتی طالبان پاکستانی هم با آن موافق‌اند.