بریتانیا، اتحادیه اروپا و ایالات متحده توافق کرده‌اند که بانک‌های روسیه را از دسترسی به سیستم بانکی و تراکنشی سوئیفت محروم کنند. 

بوریس جانسون گفت که سیستم بانکی سوئیفت برای تحت فشار گذاشتن اقتصاد روسیه «فوق‌العاده مهم» است.

سوئیفت چیست؟

سوئیفت به معنای «جامعه جهانی ارتباطات مالی میان-بانکی از طریق تلکس» است. این سیستم که در سال ۱۹۷۳ برقرار شد بخش بسیار مهمی در شبکه آسان‌سازی جریان‌ها و تراکنش‌های مالی در سراسر جهان است. 

سیستم ایمن پیام‌رسانی آن به حدود ۱۱ هزار موسسه مالی امکان می‌دهد به یکدیگر پیام بدهند و مجوز پرداخت صادر کنند. پیش از پرداخت هر وجه از یک بانک به بانک دیگر پیام سوئیفت میانشان ردوبدل می‌شود. همه روزه حدود ۴۰ میلیون تراکنش بانکی با استفاده از سیستم سوئيفت انجام می‌شود. 

این سیستم که مرکز آن در بلژیک است با عضویت ۲۰۰۰ بانک به‌صورت یک تعاونی عمل می‌کند. بانک‌های مرکزی ازجمله بانک مرکزی انگلستان وظیفه نظارت بر اداره این تعاونی را بر عهده دارند.

سوئیفت یک سازمان بی‌طرف است که نمی‌تواند تحریم‌های خود را اعمال کند. هرگونه تصمیم به قطع دسترسی بانک‌های روسیه به این سیستم باید با توافق دولت‌ها اتخاذ شود.

آیا ممنوعیت استفاده از سیستم سوئیفت به روسیه لطمه می‌زند؟

بوریس جانسون این نظریه را مطرح کرد که اخراج روسیه از سوئیفت، آقای پوتین را به‌دلیل جلوگیری از تراکنش‌های مالی روسیه به دیگر نقاط و از دیگر نقاط به روسیه به زحمت خواهد انداخت.

بن والاس، وزیر دفاع بریتانیا در گفت‌وگو با برنامه «تودی» رادیو ۴ بی‌بی‌سی گفت: «برای مثال، وقتی به روسیه برای گاز [صادراتی‌اش] پول پرداخت می‌کنید، [این وجه] احتمالا از سیستم سوئیفت عبور می‌کند.»

او افزود: «ما می‌خواهیم این سیستم را [به روی روسیه] ببندیم. دیگر کشورها این را نمی‌خواهند. ما تنها چند گزینه داریم. ما تمام روز کار خواهیم کرد تا آن را انجام دهیم (به روی روسیه ببندیم).»

آیا راهی برای دور زدن محرومیت از سوئیفت وجود دارد؟

اخیرا رئیس بانک «وی تی بی»، یک بانک عمده روسیه گفت می‌توان از کانال‌های دیگری ازجمله تلفن، برنامه‌های پیام‌رسان یا ایمیل برای تراکنش‌های مالی استفاده کرد.

کشور چین سیستم پرداخت خودش موسوم به «سیپس» را دارد که امیدوار است جایگزین سوئیفت شود.

گزینه‌های دیگری نیز چون پول‌های دیجیتالی وجود دارد که به بانک‌های روسیه امکان می‌دهد همچنان بتوانند راه پرداخت‌های مالی را در کشورهایی که آن را تحریم نکرده‌اند، بگشایند.

چرا این ممنوعیت پیش‌ازاین عملی نشده بود‌؟

محروم کردن بانک‌های روسیه از سیستم سوئیفت مستلزم توافق بین‌المللی بود که در مورد اجرای آن نظرهای مختلفی وجود داشت.

آلمان بر اعمال این محرومیت اصرار داشت، اما برونو لومر، وزیر دارایی فرانسه می‌گفت این اقدام باید تنها با عنوان آخرین گزینه در نظر گرفته شود.

تصور می‌شود، جو بایدن، رئیس‌جمهوری ایالات متحده در این مورد مردد بود. مقام‌های واشینگتن معتقدند که کشورهای اروپایی که با روسیه معامله می‌کنند نیز ممکن است درنتیجه محرومیت بانک‌های روسیه از سیستم سوئیفت لطمه ببینند.

روسیه صادرکننده عمده نفت، گاز و اقلام مهم دیگری به اروپا است. مسدود کردن پرداخت‌های بانکی می‌تواند روند این صادرات را مختل کند و قیمت‌ها را بازهم بالاتر ببرد.

اما توافق بر سر چنین اقدامی پیش‌تر نیز صورت گرفته است. در سال ۲۰۱۲، اتحادیه اروپا شرکت‌های ایرانی و افرادی را که با برنامه هسته‌ای این کشور ارتباط داشتند و تحریم شده بودند را از دسترسی به سیستم سوئیفت محروم کرد.

بن والاس، وزیر دفاع بریتانیا گفت: «مثل بسیاری چیزهای دیگر، این‌ها سازمان‌های بین‌المللی هستند و اگر همه کشورها نخواهند که آن‌ها از سیستم سوئیفت اخراج شوند،  [کار] دشوار می‌شود.»