پیش از تجاوز نظامی روسیه به اوکراین گفته می‌شد که تا اعلام طرفین مبنی بر دستیابی به توافق هسته‌ای ۲۰ صفحه‌ای در وین که حاصل نهایی کار مذاکره‌کنندگان است، تنها یک قدم فاصله مانده است؛ اما کمتر از ۴۸ ساعت پس از اشغال بخش‌هایی از اوکراین با دستور ولادیمیر پوتین و پس از اعلام حمایت ضمنی ابراهیم رئیسی و ائمه جمعه و مقام‌های سیاسی جمهوری اسلامی ایران از این اقدام، علی باقری‌کنی تاکید کرد که توافق برجام در وین به اتخاذ «تصمیم‌های مشخصی از سوی کشورهای غربی» منوط است.
مذاکره‌کننده ارشد هسته‌ای ایران در حالی در مورد توافق با ابهام صحبت می‌کند که هفته گذشته وزیر امور خارجه و دفاع ایرلند به او گفته بود: «لحظه‌هایی وجود دارد که توافق امکان‌پذیر است و گاهی اوقات اگر اجازه دهید آن لحظات بگذرند، امکان توافق به دلایلی که از اختیار مذاکره‌کنندگان خارج است، از دست می‌رود.»
ایران در وین؛ یک قدم به جلو یا عقب
حسین امیرعبداللهیان که در نشست خبری پس از دیدار با وزیر امور خارجه عمان در مورد مذاکرات وین اماواگرهای تازه‌ای مطرح کرده بود، در گفت‌وگوی تلفنی با لیز تراس، همتای بریتانیایی خود، تسریع در روند توافق را در گرو تصمیم شجاعانه و واقع‌گرایانه طرف غربی برای تضمین و تامین منافع جمهوری اسلامی ایران دانست که به رفع عینی تحریم‌ها منجر می‌شود.
این شواهد نشان می‌دهند که احتمال دارد حمله نظامی روسیه به اوکراین در مرحله‌ای حساس و سرنوشت‌ساز، تحت‌تاثیر تشدید تنش و اختلاف میان غرب و مسکو قرار گرفته باشد. اروپا هم در مواجهه با بزرگ‌ترین بحران امنیتی پس از جنگ جهانی دوم در این قاره، شاید هر لحظه در شرایطی باشد که دیگر دیپلماسی با میانجیگری روسیه و چین را در حل اختلاف هسته‌ای با ایران نپذیرد و پایان موفقیت‌آمیز بیش از ۱۰ ماه مذاکره در وین با مخاطره جدی روبه‌رو شود که راه رسیدن به آن دیگر نه از دیوار چین می‌گذرد، نه از پشت میزهای کاخ ولادیمیر پوتین.
بازگشت علی باقری کنی برای مشورت در خصوص آخرین تحولات مربوط به مذاکرات احیای برجام که رسانه‌های جمهوری اسلامی آن را «تردد معمولی» دانسته‌اند، نامه نمایندگان مجلس به ابراهیم رئیسی و تعیین شش شرط برای پذیرش هر توافق تازه و پیام مذاکره‌کننده ارشد جمهوری اسلامی ایران در توییتر مبنی بر اینکه ایران هرقدر هم به خط پایان نزدیک باشد الزاما برای عبور از آن تضمینی وجود ندارد، هم نشان می‌دهند احتمالا انگیزه‌های ایران برای برداشتن گام پایانی در هفته پیش رو می‌تواند دستخوش تغییراتی شود که بخشی از آن زمین بازی و جنگ و ستیز روسیه با اتحادیه اروپا و آمریکا است.
هشدار اروپا به ایران
حالا نماینده شورای امنیت سازمان ملل در مذاکرات وین هشدار داده که وخیم شدن روابط متحد مهم ایران در مذاکرات با ایالات متحده امریکا و اروپا توافق آتی را با خطر مواجه کرده است.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
او توضیح می‌دهد: «توافق می‌تواند هم ایران را به بازارهای انرژی برگرداند و هم به کاهش قیمت نفت که در نتیجه شعله‌ور شدن آتش جنگ در اوکراین به ۱۰۵ دلار رسیده است، کمک کند؛ اما امکان دارد جنگ فعلی به دلایلی رهبران جمهوری اسلامی را قانع کند که به سازش نیاز ندارند. پیمان امنیتی آن‌ها با روسیه و چین که سران حکومت ایران را متعهد کرده است اقتصاد این کشور را به سمت شرق برگردانند، در حال حاضر می‌تواند مانعی برای توافق باشد. ایران باید تصمیم بگیرد که آیا تسلیم شرایط می‌شود یا اجازه نمی‌دهد توافق بار دیگر تضعیف شود.»
اینکه ایران روی طناب برنامه نظامی روسیه در اروپا راه برود و انتظارهای خود را از آنچه علی شمخانی «پیشرفت باورنکردنی در مذاکرات» و «پتانسیل رسیدن به توافق خوب» خوانده بود، فراتر ببرد، همان چیزی است که سیاستمداران اروپایی به احتمال رخ دادن آن اشاره می‌کنند.
از طرفی، دبیر شورای‌عالی امنیت ملی هم با تغییر در مواضع قبلی خود تصریح کرده که مرحله پایانی مذاکرات وین به تصمیم سیاسی کشورهای غربی وابسته است. او در توییتر نوشت: «دستیابی به توافق خوب به دلیل پیشرفت‌های قابل‌اعتنا در مذاکرات که عمدتا ناشی از ابتکارهای ایران بود، امکان‌پذیر است، اما مرحله پایانی مذاکرات وین بدون تصمیم‌گیری سیاسی غرب برای حل مسائل بسیار مهم باقی‌مانده که لازمه متوازن سازی توافق است، شکل نخواهد گرفت.»
روس‌ها پشت خط مذاکرات وین
در کنار همه این موارد، به نظر می‌آید روس‌ها هم که تصاویر مذاکره‌کننده ارشدشان با همتای آمریکایی‌اش سر میز مذاکرات وین بارها در رسانه‌های اجتماعی منتشر شد، حداقل در حال حاضر تمایل ندارند با احیای توافق هسته‌ای به بازارهای جهانی نفت و انرژی کمک کنند و ترجیح می‌دهند روشن شود سیاست فشار حداکثری تحریم‌های اتحادیه اروپا و آمریکا نه بر ایران و نه بر فردای روسیه تحریم شده کارساز نیست.
باید دید ابراهیم رئیسی که گسترش ناتو را تهدید جدی برای ثبات و امنیت کشورهای مستقل می‌داند، آیا همان‌طور که در مذاکره پشت میز بزرگ، زیر پرچم روسیه به افق کرملین نماز خواند، برای برداشتن گام آخر نیز ترجیح می‌دهد زیر همان پرچم بایستد و به همان افق اقتدا کند و به اروپا چه پیامی خواهد فرستاد.
از سویی اروپا و آمریکا که این مقطع تاریخی را نقطه اوج مذاکرات دانسته‌اند که مسئله در آن سر هفته‌ها نیست بلکه بر سر روز است، به پیام ایران چه واکنشی نشان می‌دهند؟ آیا همان‌طور که ژان ایو لودریان، وزیر امور خارجه فرانسه، مدعی شد، آمریکا، اروپا و متحدان دیگرش مانند اسرائیل و کشورهای عربی بحران جدی تازه‌ای را پذیرا می‌شوند یا در برابر ایران نرمش بیشتری نشان خواهند داد و ترجیح می‌دهند توافق به هر شکل ممکن حاصل شود.
