اوایل این هفته، هیئتی ترکمنستانی که در راس آن ویپا حاجی‌اف، معاون وزارت خارجه آن کشور، قرار داشت، به هرات در غرب افغانستان سفر کرد. هدف از سفر این هیئت بررسی وضعیت مسیر انتقال خط لوله گاز «تاپی» بود که گاز ترکمنستان را از مسیر افغانستان به پاکستان و هند انتقال می‌دهد. حاجی‌اف در هرات با مقام‌های محلی طالبان و اتاق تجارت این شهر گفت‌وگو کرد و پس از آن به کابل رفت تا با رهبران طالبان ملاقات و مذاکره کند.

وزارت خارجه طالبان اعلام کرده است که عملیات ساخت پروژه تاپی در افغانستان به‌زودی آغاز خواهد شد. وب‌سایت وزارت خارجه طالبان در خبری که از دیدار معاون وزیر خارجه ترکمنستان با عباس استانکزی، معاون وزارت خارجه طالبان، منتشر کرد، نوشت که ترکمنستان از ماه سپتامبر کار عملی پروژه را آغاز می‌کند و حاجی‌اف در این دیدار بر لزوم آغاز عملیات پروژه تاپی، مشترکا در افغانستان و ترکمنستان، تاکید کرده است.

بنا بر اعلام وزارت خارجه طالبان، شروع کار پروژه تاپی به ۱۶ موافقت‌نامه نیاز دارد که از این میان، ۹ موافقت‌نامه در زمان حکومت قبلی امضا شده و امضای هفت موافقت‌نامه دیگر در جریان است. موافقت‌نامه‌های به امضا رسیده عبارتند از: موافقت‌نامه‌های بین‌دولتی، چارچوب ساخت خط لوله گاز، خریدوفروش گاز، برنامه عملیاتی، سهام‌داران، خدمات مشاوره‌ای، سرمایه‌گذاری و موافقت‌نامه امنیتی‌‌؛ اما توافق‌ها درباره حق ترانزیت، انتقال گاز، چارچوب سیستم خط لوله تاپی، خدمات خرید زمین‌های مردم، حقوق زمین و توافق چندجانبه هنوز به امضا نرسیده‌اند و به‌زودی امضا خواهند شد.

مقام‌های وزارت خارجه طالبان همچنین گفته‌اند که دولت ترکمنستان پذیرفته است سهم مالی افغانستان در پروژه مشترک تاپی را به‌صورت وام به این کشور بپردازد و بعدا آن را از حق ترانزیت گاز کم کند. امارت طالبان در حال حاضر نمی‌تواند سهم افغانستان در این پروژه را که بیش از ۵۰۰ میلیون دلار تخمین زده می‌شود، بپردازد و برای سرعت بخشیدن به آغاز کار پروژه، دولت ترکمنستان در نظر دارد سهم افغانستان را به‌صورت وام به این کشور پرداخت کند.

تامین امنیت پروژه تاپی یکی از دغدغه‌های دیگر کشورهای دخیل در این پروژه است. فقدان امنیت در افغانستان این پروژه حیاتی را سال‌ها عقب انداخته بود و هرچند گروه طالبان مدعی است که با حضور آنان امنیت در سراسر افغانستان تامین شده، هنوز هم ناامنی یک مهم دغدغه برای فعالیت این پروژه است.

امارت طالبان اعلام کرده است که برای تامین امنیت پروژه تاپی یک لشکر ویژه ۳۰ هزار نفری تشکیل خواهد داد. مقام‌های وزارت داخله (کشور) طالبان به رسانه‌ها گفته‌اند که این لشکر ویژه برای تامین امنیت پروژه تاپی آموزش خواهد دید و هرچند در حال حاضر در افغانستان، هیچ‌ تهدیدی برای پروژه تاپی وجود ندارد، آن‌ها برای اطمینان‌خاطر کشورهای دخیل در این پروژه این نیرو را ایجاد خواهند کرد.

پروژه تاپی حیاتی‌ترین پروژه برای افغانستان و حکومت طالبان است. در نبود کمک‌های جهانی به افغانستان که شرایط اقتصادی حکومت طالبان را بسیار دشوار کرده است، درآمد سالانه ۵۰۰ میلیون دلاری می‌تواند گره‌های زیادی را از کار طالبان بگشاید. با این حال به نظر نمی‌رسد کشورهای دخیل در طرح پروژه تاپی بخواهند بی‌‌گدار به آب بزنند. تعویق آغاز کار پروژه تاپی تا ماه سپتامبر در حالی که تقریبا همه تدابیر برای آغاز آن فراهم است، حاصل همین دغدغه و احتمال ناامن شدن افغانستان است.

جبهه مقاومت ملی به‌احتمال زیاد در فصل بهار جبهه‌های تازه‌ای علیه طالبان باز کند. چهره‌های سیاسی قدرتمند سابق هم گفته‌اند که برای نجات افغانستان از دست طالبان دوباره به سنگرهای جنگ بازخواهند گشت. در چنین وضعیتی، ترکمنستان نمی‌خواهد خطر اجرای پروژه در میان بحران ناامنی را به جان بخرد.

از سوی دیگر، هنوز هیچ کشوری حکومت طالبان را به رسمیت نشناخته است. این گروه نه‌تنها پیشنهادهای جامعه جهانی درباره تغییر رویکرد خود را نپذیرفته است بلکه برعکس، روزبه‌روز بر اعمال خلاف موازین حقوق بشری خود می‌افزاید. قتل و شکنجه مردم، بازداشت‌های خودسرانه و محروم کردن زنان از حقوقشان مسائلی‌اند که جامعه جهانی را در تصمیم برای به رسمیت نشناختن این گروه راسخ‌تر می‌کنند.

در چنین شرایطی، آغاز یک پروژه بین‌المللی که کشورهای مختلف روی آن سرمایه‌گذاری کرده‌اند، با دولتی که هنوز هیچ‌ مشروعیتی ندارد، اشتباه سیاسی بزرگی است که ترکمنستان مرتکب نخواهد شد و علی‌رغم ادعاهای طالبان، دورنمای آغاز کار پروژه تاپی چندان روشن به نظر نمی‌رسد.