روزنامه آمریکایی واشینگتن‌پست در گزارشی که روز دوشنبه، ۱۳ دی‌ماه، درباره «قاچاق سوخت ایران» منتشر کرد، از قول پنج دریانورد هندی که خود در به‌طور مستقیم شاهد «نقل و انتقال‌های مخفی شبانه» محموله‌های گازوئیل و دیگر فرآورده‌های نفتی ایران در آب‌های بین‌المللی خلیج فارس بوده‌اند، چگونگی اجرای این عملیات‌های غیرقانونی را تشریح کرده است.

به گفته آن‌ها، «نقل و انتقال‌های مخفیانه برای دور ماندن از چشم نیروهای گارد ساحلی منطقه، معمولا شبانه انجام می‌شود. نفتکش‌ها در خلیج فارس درست خارج از محدوده آب‌های سرزمینی امارات متحده عربی و در آب‌های بین‌المللی بین ایران و امارات لنگر می‌اندازند و سپس قایق‌های کوچک حامل گازوئیل قاچاق ایرانی، بارهای خود را یک‌به‌یک به این کشتی‌های درحال انتظار منتقل می‌کنند».

یکی از دریانوردان گفت که خطوط دریایی بین تنگه هرمز و دبی و بنادر عربستان سعودی مملو از قایق‌های کوچک حامل گازوئیل قاچاق برای انتقال به کشتی‌های بزرگ‌تر است. دیگری به واشینگتن‌پست گفته است که قایق‌های ماهی‌گیری برای انتقال بار خود به نفتکش، یک‌به‌یک به‌سمت آن می‌روند و به همین دلیل، نقل‌ و انتقال چهار تا پنج روز طول می‌کشد.

آن‌ها اشاره کرده‌اند که نفتکش‌ها برای آن‌که ردیابی نشوند، «سامانه شناسایی خودکار» (AIS) خود را خاموش می‌کنند. آن‌ها اگر گارد ساحلی امارات را ببینند، عملیات را متوقف و فرار می‌کنند.

به گفته یکی از این دریانوردان و سه کارشناس امور امنیت و انرژی، در کنار این روش انتقال، درمورد بعضی نفتکش‌هایی که از ایران حرکت می‌کنند و گازوئیل این کشور را به مقصد بازارهای بین‌المللی حمل می‌کنند، مبدأ محموله طوری جعل می‌شود که به‌نظر برسد از عراق یا امارات متحده عربی آمده‌ است. گاهی اوقات هم گازوئیل به‌طور موقت در بندر شارجه امارات متحده عربی ذخیره و در آن‌جا اسناد به‌شکلی جعل می‌شود که به‌نظر برسد سوخت مثلا از عراق آمده است.

دریانوردانی که با این رسانه گفت‌وگو کرده‌اند، همه برای مدتی در استخدام شرکت‌های کشتی‌رانی درگیر در قاچاق سوخت ایران بوده‌اند. یکی از آن‌ها با یک دهه تجربه دریانوردی گفت که افشای آن‌چه در خلیج فارس دیده می‌تواند خطرناک باشد و افزود: «دریانوردان نمی‌خواهند در مورد این چیزها صحبت کنند. آن‌ها می ترسند.»

پس از خروج دونالد ترامپ، رئیس جمهوری پیشین آمریکا، از توافق هسته‌ای با ایران در سال ۱۳۹۷ و اعمال دوباره تحریم‌های ایالات متحده بر صادرات نفت ایران، این عملیات‌های غیرقانونی انتقال سوخت، شدت و رونق بیشتری گرفت.

به نوشته واشینگتن‌پست، این درحالی است که به‌دلیل «حاشیه سود» بالا، حتی قبل از خروج ایالات متحده از توافق هسته‌ای نیز این تجارت بسیار پرمنفعت بود. حاشیه سود، نسبتی است که سودآوری هر دلار از فروش را نشان می‌دهد و با تقسیم کردن مقدار سود پس از کسر مالیات بر فروش خالص، محاسبه می‌شود.

به‌دلیل هزینه‌های تولید بسیار پایین و یارانه‌های سنگین دولتی برای سوخت و همچنین پایین بودن ارزش پول ملی، ایران یکی از پایین‌ترین قیمت‌های سوخت جهان را دارد و قاچاق آن به کشورهای دیگر، بسیار سودآور است.

اندی بومن، مدیر منطقه‌ای خاورمیانه و جنوب آسیا در موسسه خیریه «عملیات برای دریانوردان» (Mission to Seafarers) به واشینگتن‌پست گفت: «آب‌های میان عجمان [در امارات متحده عربی] و ایران، به‌ویژه در شب، شاهد حرکت کشتی‌هایی است که در زمان‌های غیرعادی حرکت می‌کنند و به بندر نمی‌آیند، اما با کشتی‌های دیگری که لنگر انداخته‌اند، ارتباط برقرار می‌کنند یا بار خود را تخلیه و به‌ آن‌ها تحویل می‌دهند.» 

سمیر مدنی، یکی از بنیانگذاران «تانکر ترکرز»، شرکتی که نفتکش‌ها را در سراسر جهان ردگیری می‌کند،هم به واشینگتن‌پست گفت که محموله‌های فراورده‌های پالایش‌شده، مانند گازوئیل، از آن‌جا به کشورهایی مانند یمن و سومالی منتقل می‌شود.

به گفته تحلیلگران متخصص در حوزه انرژی و امنیت منطقه‌ای، قاچاق سوخت را عواملی مرتبط با حکومت ایران، به‌ویژه سپاه پاسداران و شرکت‌های کشتی‌رانی خصوصی مستقر در کشورهای خلیج فارس، انجام می‌دهند. آن‌ها همچنین اشاره کرده‌اند که سپاه پاسداران درمواردی به‌دنبال جلوگیری از کار کسانی بوده است که بدون اجازه این گروه، سعی کرده‌اند در بخشی از این فعالیت دخیل شوند.

درحالی که مقام‌های جمهوری اسلامی ایران همواره مدعی مقابله با قاچاق گازوئیل بوده‌اند، وزارت خزانه‌داری آمریکا سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را به کسب درآمد از قاچاق نفت و فرآورده‌های نفتی متهم کرده است.

آندریاس کریگ، از مدرسان ارشد دانشکده مطالعات امنیتی در کینگز کالج لندن، با اشاره به کنترل بسیار شدید نیروی دریایی سپاه پاسداران بر مرزهای دریایی و تاسیسات بندری ایران، به واشینگتن‌پست گفت: «سپاه پاسداران یک نهاد بسیار فاسد است و اگر به مقادیر سوختی که سالانه از ایران قاچاق می‌شود نگاه کنیم، صحبت میلیون‌ها بشکه است.»

 

حمله به نفتکش «آسفالت پرنسس»

واشینگتن‌پست در بخش دیگری از گزارش خود به حمله نیروهای سپاه پاسداران به نفتکش «آسفالت پرنسس» در مردادماه سال جاری پرداخته است.    

دیپک ورمای ۳۲ ساله که در زمان حمله، مهندس دوم آن کشتی بود، به واشینگتن‌پست گفت که شش مرد مسلح با یونیفورم نظامی به «آسفالت پرنسس» یورش برده و خود را از عضو نیروهای مسلح ایران معرفی کرده بودند. به گفته او، آن‌ها با تهدید خدمه کشتی، درمورد محموله آن پرسیده بودند که آیا گازوئیل است یا خیر.

این در حالی بود که طبق گفته مهندس دوم کشتی، چند ساعت پیش از حمله، یک قایق کوچک از ایران به‌سمت نفتکش آن‌ها رفته و محموله گازوئیل خود را به مخزن ذخیره آن منتقل کرده و سوخت خود را برای ارسال به خارج، به آن کشتی‌ فروخته بود.     

ورما با اشاره به «ترسناک» بودن وضعیت، افزود که مهاجمان به ۱۲ خدمه (هندی و سریلانکایی) نفتکش دستور دادند که کشتی را به ایران برسانند، اما خدمه با ادعای این‌که موتور مشکل دارد و ممکن است آتش بگیرد، این کار را انجام ندادند؛ به گفته او، مهاجمان در ساعت‌های اولیه صبح روز بعد، «به دلایلی که هنوز نامشخص است»، ناگهان کشتی ترک کردند.

کمی بعد از آغاز این حمله، سازمان عملیات تجاری دریایی بریتانیا (UKMTO) در هشداری، آن را یک کشتی‌ربایی بالقوه اعلام کرد و ناظران به‌سرعت نیروهای ایرانی و به‌ویژه سپاه پاسداران را مظنون اصلی ماجرا دانستند. 

به گفته کریگ، زمانی که شرکت‌های کشتیرانی بدون اجازه سپاه پاسداران دست به قاچاق فرآورده‌های نفتی می‌زنند، آن‌ها کشتی‌ را توقیف می‌کنند یا می‌دزدند.

او افزود: «وقتی سپاه پاسداران یک کشتی‌ را توقیف می‌کند، این نشان می‌دهد که عملیات آن کشتی‌ بدون تایید رده‌های بالاتر انجام شده، کسانی‌که آن‌ها هم می‌خواهند از این کار پول به‌دست آورند… این کار ازلحاظ شهرت بین‌المللی هم برایشان خوب است، زیرا ادعاهایی وجود دارد که ایرانی‌ها فعالانه به قاچاقچیان برای دور زدن تحریم‌ها کمک می‌کنند.»

ورما و سه دریانورد دیگر، به واشینگتن‌پست گفته‌اند که «پرایم تانکرز»، شرکت مستقر در دبی که مالک «آسفالت پرنسس» است، با استفاده از دست‌کم سه نفتکش، در حمل‌ونقل گازوئیل ایران مشارکت دارد. سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در سال ۲۰۱۹ نیز نفتکش «ام‌تی ریاح»، یکی دیگر از کشتی‌های ناوگان پرایم تانکرز را به اتهام قاچاق توقیف کرده بود.

اسناد محموله‌های «آسفالت پرنسس» که واشینگتن‌پست به‌دست آورده، نشان می‌دهد این کشتی در طول سال ۲۰۲۱ فرآورده‌های نفتی دیگری نیز که تحت تحریم‌های ایالات متحده قرار دارند، از ایران به عمان و چین حمل کرده است.

به گزارش.

براساس این گزارش، نفتکش‌های دخیل در عملیات قاچاق، معمولا مبالغ هنگفتی (به گفته دریانوردانی که با واشینگتن‌پست گفت‌وگو کرده‌اند، از ۱۰هزار تا ۵۰هزار دلار) همراه خود دارند، تا درصورت لزوم، به نیروهای سپاه پاسداران یا دزدان دریایی پرداخت کنند. 

به گفته یکی از دریانوردان، وقتی نیروهای سپاه پاسداران به یک کشتی حمله می‌کنند، «تنها راه برای ترغیب ایرانی‌ها به ترک کشتی این است که ناخدا به آن‌ها پول نقد بدهد. پول نقد می‌تواند دریانوردان را از شکنجه نجات دهد، چون آن‌ها (افراد سپاه پاسداران) هرگز مانند انسان رفتار نمی‌کنند و همیشه شروع به زدن خدمه می‌کنند.»