رئیس‌جمهوری ترکیه در گیرودار مواجهه با تورم فزاینده، افزایش نارضایتی عمومی و انتقادهای بدبینانه شرکای بین‌المللی این کشور، برای مشکلات مقصر عجیب و جدیدی پیدا کرده‌ است: سگ‌ها که موجب شده‌اند این کشور دوقطبی به سرچشمه بحث‌های داغ و شکاف سیاسی تبدیل شود.

رئیس‌جمهوری رجب طیب اردوغان در سخنرانی روز کریسمس، از مسئولان شهرهای سراسر ترکیه خواست سگ‌های خیابانی محبوب را جمع‌آوری کنند؛ سگ‌هایی که اغلب آزادند در میدان‌ها و خیابان‌های عمومی پرسه بزنند. او از به اصطلاح «ترک‌های سفید» (نام مختصری برای طبقه نخبه سکولار و اروپامحور این کشور) خواست مراقب حیوانات خانگی‌ خود باشند.

او در این سخنرانی گفت: «ترک‌های سفید مسئولیت حیوانات خود را بپذیرند. این سگ‌ها سگ‌های ثروتمندان‌اند.»

او این سخنان را پس از روز ۲۲ دسامبر (اول دی ماه) مطرح کرد که یک جفت سگ پیت‌بول به دختر چهارساله‌ای در جنوب شهر غازی‌انتپ حمله و او را به‌شدت مجروح کردند. ویدیوی این واقعه ضبط شده بود.

این دو سگ ولگرد نبودند اما کاربران مدعی شدند صاحبشان که وضعیت اجتماعی و اقتصادی او معلوم نشده، آن‌ها را رها کرده است. بر خلاف شهرهای بزرگ و مناطق مجاور دریای اژه، غازی‌انتپ بیش از آنکه مقر ترک‌های سفید باشد، سنگر هواداران محافظه‌کار اردوغان شناخته می‌شود.

اردوغان در توییتر نوشت: «به نظرم جمع‌آوری حیوانات ولگرد از خیابان‌ها و انتقال آ‌ن‌ها به محیطی امن و تمیز خدمت مهمی است. از شهرداری‌های تمام شهرها می‌‌خواهم برای اطمینان از امنیت شهروندان و محافظت از جان آنان فورا گام‌ بردارند».

ترک‌ها در رسانه‌های اجتماعی به دفاع از این سگ‌های مورد انتقاد و افشاگری در مورد وضعیت پناهگاه‌‌های حیوانات در این کشور پرداختند. در چند روز گذشته «حیوانات خیابانی» فراگیرترین هشتگ رسانه‌های اجتماعی ترکیه بوده است.

کاربری در توییتر نوشت «این حیوانات نمی‌توانند حرف بزنند. دزدی نمی‌کنند. فقط غذا و محبت می‌خواهند. حقشان نیست این‌طور با آن‌ها رفتار شود.»

جنجال بر سر سگ‌های خیابانی در دسته‌بندی‌های سیاسی این کشور ریشه دارد.

هواداران مسلمان و مومن اردوغان بر اساس برخی آموزه‌های اسلامی که تقریبا در قرآن ریشه ندارد، این حیوانات را نجس می‌دانند. مخالفان سکولار این رئیس‌جمهوری نیز اکثرا طرفدار سگ‌هایند.

پناهگاه‌ها در کل وضعیت وخیمی دارند و برای حیوانات حکم اردوگاه مرگ را دارند.
مینه وورال، کنشگر حقوق حیوانات

در ماه اکتبر، اکرم امام‌اوغلو، شهردار استانبول و از مخالفان بزرگ اردوغان، سگ خیابانی به نام بوجی را که در ترامواها و مترو و کشتی‌ها پرسه می‌زد و عابران و مسافران دوستش داشتند، به ستاره‌‌ رسانه‌ها تبدیل کرد.

روزی در ماه نوامبر، حساب‌های کاربری مرتبط با کنشگران طرفدار اردوغان در رسانه‌های اجتماعی شروع به انتشار عکس‌هایی کردند که ظاهرا مدفوع سگ در یک تراموا در استانبول را نشان می‌داد و بوجی را به این کثیف‌کاری متهم کردند. اما در کمال حیرت، فیلم دوربین امنیتی قطار منتشر شد که نشان می‌داد مردی در حال قرار دادن مدفوع منتسب به بوجی کف قطار است؛ حرکتی که احتمالا حربه‌ای سیاسی برای بی‌آبرو کردن امام‌اوغلو بود.

عرصه سیاست ترکیه به دو گروه هواداران و مخالفان اردوغان تقسیم شده است. بر اساس تازه‌ترین نظرسنجی‌ها، این رهبر ترکیه که مدتی طولانی است روی کار است، حزب عدالت و توسعه او و متحد راست افراطی این حزب احتمالا در انتخابات سال ۲۰۲۳ از اکرم امام‌اوغلو یا منصور یاواش، شهردار آنکارا، و اتحاد احتمالی آن‌ها با احزاب مخالف شکست خواهند خورد.

ترکیه همچنین با شدیدترین بحران اقتصادی خود در دو دهه گذشته مواجه است؛ به طوری که ارزش پول آن به پایین‌ترین حد سقوط کرده، تورم بیش از ۲۵ درصد شده و پس‌انداز ترک‌ها ته کشیده است. برخی رئیس‌جمهوری را متهم کرده‌اند که سگ‌ها را دستاویز قرار داده است تا سایر مشکلات را از کانون توجه خارج کند.

به هر حال به نظر می‌رسد ترک‌ها با هر گرایش سیاسی و فرهنگی، به گربه‌ها و حتی سگ‌های خیابانی بسیار علاقه دارند.

آن‌ها برای گربه‌های خیابانی کنار خیابان‌ «لانه‌های» پرزرق‌وبرق درست می‌کنند و با دورریز قصابی‌ها به سگ‌های خیابانی غذا می‌دهند. روی گوش اکثر سگ‌ها برچسب‌هایی وجود دارد که نشان می‌دهد دامپزشکان داوطلب آن‌ها را واکسینه کرده‌اند.

در محله کادیکوی شهر استانبول مجسمه یادبود سگ خیابانی محبوبی به نام «تارکین» (دارچین) وجود دارد. در برخی از شهرها و شهرک‌های سواحل دریای اژه که یکی از زلزله‌خیز‌ترین مناطق جهان‌اند، سگ‌های خیابانی در آستانه زلزله و لرزش زمین با واق زدن‌های دیوانه‌وار و حرکات عجیب نقش باارزش سامانه‌های هشدار زودهنگام را ایفا می‌کنند.

حتی رسانه‌های هوادار دولت ترکیه نیز مدام گزارش‌هایی احساساتی در مورد کمک شهروندان عادی به سگ‌های خیابانی یا رفتار دوستانه و کمک آن‌ها به انسان‌ها را منتشر می‌کنند. همین ماه پیش بود که روزنامه ینی‌شفق، از هواداران دوآتشه اردوغان، داستان کمک مردی به یک توله‌سگ خیابانی را منتشر کرد. ماشینی به این توله سگ زده بود و او این توله سگ و مادر پریشانش را به دامپزشکی محله رسانده بود.

اما اردوغان که در گذشته داشتن سگ را نشانه‌ای از هویت فرهنگی قلمداد می‌کرد، اکنون آشکارا گرایشی سگ‌ستیز در پیش گرفته است و رسانه‌های طرفدار دولت نیز به پیروی از او، جمع‌آوری حیوانات خیابانی را خواستار شده‌اند.

رئیس‌جمهوری از حمایت آن دسته از ترک‌های متدین که از اوضاع فرهنگی و امتیازهای اقتصادی پاسداران قدیمی نظام سکولار این کشور ناراضی‌اند، هم بهره‌مند شده است.

پس از آنکه وزارت محیط زیست ترکیه روز دوشنبه ۶ دی ( ۲۷ دسامبر) به ۸۱ شهرداری این کشور دستور داد سگ‌های خیابانی را جمع‌آوری و در پناهگاه‌ها مستقر کنند، بسیاری نگران‌اند که مبادا حکم مرگ باشد و همبستگی دوستداران حیوانات را در پی داشت. برخی از پناهگاه‌های جانوران وضعیت مطلوبی دارند ولی معروف است که در اکثر آن‌ها بدرفتاری با جانواران رواج دارد.

مینه وورال، کنشگر دفاع از حقوق حیوانات و متخصص دامپزشکی ساکن استانبول که به دلیل حمایت‌های پرشور از گربه‌ها و سگ‌های خیابانی به پرستار حیوانات معروف است، در مصاحبه با ایندیپندنت گفت: «پناهگاه‌های حیوانات ترکیه در کل وضعیت وخیمی دارند و برای حیوانات حکم اردوگاه مرگ را دارند.»

یوسف سایمان در تهیه این گزارش کمک کرده است.