سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران، با واکنشی منفی به بیانیه پایانی نشست سران شورای همکاری خلیج فارس آن‌را پر از «اتهامات تکراری و بی‌اساس» خواند و گفت صدور بیانیه «نشان از ادامه نگرش غیرسازنده و ناصواب برخی کشورهای عضو این شورا در قبال ایران» است.
شورای کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس که در سال ۱۹۸۱ و بحبوحه جنگ ایران و عراق تشکیل شده متشکل از شش کشور عربستان سعودی، امارات متحده عربی، بحرین، عمان، قطر و کویت است. این شورا روز سه‌شنبه در قصر درعیه در ریاض، پایتخت عربستان سعودی، چهل و دومین نشست سران خود را برگزار کرد.
این اولین نشست شورا در این سطح در پی توافق العلای ژانویه ۲۰۲۱ بود که طی آن، عربستان سعودی، بحرین و امارات به نزاع خود با قطر که منجر به قطع روابط دیپلماتیک با این کشور در ژوئن ۲۰۱۷ شده بود پایان دادند.
نشست روز سه‌شنبه با صدور «بیانیه ریاض» خاتمه یافت که موضوع اصلی آن تاکید بر اتحاد شش کشور عضو است.
در بیانیه پایانی از «اهمیت هماهنگی برای رسیدن به سیاست خارجه متحد و موثر که پاسدار منافع مردمان خلیج [فارس] باشد» می‌خوانیم. سران شورای همکاری در ضمن بر لزوم «تنوع‌سازی» اقتصادهایشان که فعلا متکی به نفت و گاز است تاکید کردند. تغییرات اقلیمی و دنیاگیری ویروس کرونا هم از مواردی بودند که مورد اشاره قرار گرفتند.
بیانیه نهایی بر «اجرای رویکرد اقتصاد کربن چرخشی که عربستان سعودی در زمان ریاست خود بر گروه ۲۰ آغاز کرد» تاکید داشت.
امنیت منطقه‌ای را می‌توان موضوع اصلی نشست ریاض دانست که به ریاست شاهزاده محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی، برگزار می‌شد. آمال هسته‌ای ایران و چالش‌های موجود در عراق، یمن، لبنان، سودان و لیبی از جمله موارد مشخصی بودند که به آن‌ها اشاره شد.
شاهزاده بن سلمان گفت: «عربستان سعودی بر اهمیت برخورد جدی با مساله هسته‌ای ایران تاکید می‌کند. ما بر اهمیت ثبات عراق و اهمیت رسیدن به راه‌حل سیاسی در یمن تاکید داریم.»
شاهزاده بن سلمان در هفته گذشته در سفری به کشورهای حاشیه خلیج فارس از قطر نیز دیدار کرده بود.
در ماه‌های اخیر شاهد برخی دیدارهای دیپلماتیک بین ایران با عربستان سعودی و امارات بوده‌ایم که هدف‌شان کاهش تنش‌ها است.
خطیب‌زاده گفت: «تصور می‌رفت با مجموعه اقدامات و تحرکات دیپلماتیک اخیر بین جمهوری اسلامی و شورای همکاری شاهد نگرش جدیدی از سوی شورا نسبت به همکاری‌های منطقه‌ای باشیم.»
این سخنگوی وزارت خارجه گفت برخی کشورها «در پشت شورا پنهان شده و مواضع غیرسازنده خود را به این نام منتشر می‌نمایند.»
خطیب‌زاده ادامه جنگ در یمن، «افزایش نظامی‌گری خارجی» و روابط جدید کشورهای منطقه با اسرئیل را تهدیدکننده «امنیت و ثبات در منطقه» دانست و افزود که ایران «هیچگونه مداخله‌ای در برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز خود، برنامه دفاعی موشکی و امور مرتبط با سیاست‌های نظامی و دفاع بازدارنده خود را بر نمی‌تابد.»
سخنگوی وزارت خارجه در ضمن موضع ایران در مورد جزایر سه‌گانه خلیج فارس (ابوموسی و تنب‌های کوچگ و بزرگ) را «بدون تغییر و قطعی» دانست و گفت آن‌ها «جز لاینفک و ابدی خاک جمهوری اسلامی ایران» هستند.
خطیب‌زاده مدعی شد که دولت جدید ابراهیم رئیسی «بر اساس دیدگاه راهبردی و سیاست‌های اصولی خود همواره راهکار حل مشکلات منطقه را مبنای تعامل و همکاری با همسایگان دانسته و از ابتکارات ایجابی در زمینه توسعه مناسبات، مبتنی بر اصول و قواعد بین‌الملل استقبال می‌نماید.»
در پی نشست ریاض، فیصل بن فرحان، وزیر خارجه عربستان سعودی، گفت ریاض مذاکرات وین درباره برنامه هسته‌ای ایران را از نزدیک دنبال می‌کند و افزود: «موضع سرسختانه ایران در وین نگران‌کننده است. دولت‌های خلیج با بزرگترین تهدید از سوی برنامه هسته‌ای ایران روبرو هستند. ما توافق هسته‌ای دیرپا و جامع با ایران می‌خواهیم. ما می‌خواهیم رابطه‌ای معمولی با ایران داشته باشیم و این بسته به خود آن‌ها است.»
دکتر نایف حجرف، دبیر کل شورای همکاری که اقتصاددانی کویتی است، در پایان نشست ریاض خواهان همکاری شش کشور برای مقابله با چالش‌های منطقه شد و بر نقش مهم زنان و جوانان تاکید کرد.
دکتر حجرف در سخنان خود به حزب‌الله لبنان هم اشاره کرد و گفت عزم مشترک کشورهای شورا بر این است که نگذارند این گروه «به فعالیت‌های تروریستی خود ادامه دهد و پشتیبان شبه‌نظامیان تروریستی باشد که ثبات کشورهای عرب را به خطر می‌اندازند.»
