نمایندگان استان‌های مرزنشین هنوز شغل جایگزینی برای کولبران ایجاد نکرده‌اند. سید‌هادی بهادری، نماینده پیشین مردم ارومیه در مجلس شورای اسلامی درباره وضعیت نابسامان کولبران در شهرهای مرزی گفت: «دولت باید برای شهروندان شهرهای مرزی شغل ایجاد کند تا کولبری نکنند. در شان یک انسان و مملکت نیست که افراد وسایل را روی کمر خود بگذارند و جابجا کنند.» او در گفتگو با خبرگزاری رکنا با اشاره به این‌که کولبری را نباید به‌عنوان شغل شناخت، تاکید کرد:‌ «برخی می‌خواهند که کولبری را به رسمیت بشناسند، اما من معتقدم کولبری باید جمع شود. در هیچ کجای دنیا چنین شغلی وجود ندارد و با این کار مورد تمسخر بسیاری قرار گرفته‌ایم.»

آمار نشان می‌دهد که در استان‌های مرزی و به‌ویژه کردنشین ایران، حجم بیکاری بیشتر از سایر مناطق است و به‌دنبال آن شاخص‌های اقتصادی و اجتماعی نیز وضعیت چندان مناسبی ندارند. کولبران بیشتر در استان‌های آذربایجان غربی، کردستان، کرمانشاه و ایلام مشغول به‌کار‌ند و به‌دلیل بیکاری و در قبال دستمزد ناچیز اقدام به عبور غیرقانونی از مرز و حمل و ورود کالای خارجی می‌کنند. درآمد هر کولبر ماهانه به‌طور متوسط ۳ میلیون تومان گزارش شده‌ و این در حالی است که با بستن مرزها به دلیل مخالفت با قاچاق کالا، بدون این که برای این افراد شغل ایجاد شود، آنان با مخاطرات بیشتری نسبت به قبل مواجه‌اند.

درآمد حاصل از کولبری، موقت، پرنوسان و پایین‌تر از حداقل درآمدی است که تامین‌کننده نیازهای خانوار کولبر باشد. بهادری به تلاش برخی از نمایندگان برای بیمه کولبران نیز اشاره کرد و با نادرست دانستن این اقدام گفت: «اگر عده‌ای از روی ناچاری مجبور به انجام این کار شده‌اند باید برای آن یک ساختار تعیین کرد و به آن‌ها شغل مناسبی پیشنهاد شود نه این که چنین کاری را به رسمیت شناخت.» پیشنهاد این نماینده سابق مجلس، استفاده از ظرفیت‌های تعاونی مرزنشینان است: «در تمام شهرهای مرزی، تعاونی مرزنشینان وجود دارد. باید از این ظرفیت استفاده کرد و به کولبران برای مشاغل مختلف آموزش داد، به‌عنوان مثال آن‌ها می‌توانند تجارت‌های رسمی و بازرگانی سبک انجام دهند.»

او همچنین با انتقاد از این که مرزها بسته شده است و کولبران بدون شغل و بیکار رها شده‌اند، گفت:‌ «حدود دو هفته است که مرز ارومیه باز شده است و تا قبل از آن بسته بود. در حال حاضر کولبران برای کار خود مشکلی ندارند، چون مرزها باز است، اما در مجموع نباید اجازه چنین فعالیتی که برای سلامت افراد خطرناک است، داده شود. دولت می‌تواند برای این افراد سهمیه در نظر بگیرد و به آنها ماشین بدهد تا این کولبران با ماشین تردد و حمل‌و‌نقل کنند.»

 بر اساس آمارهای غیررسمی در سال ۱۳۹۹، تعداد کولبران در استان‌های مرزی کشور به ۴۰ هزار نفر می‌رسد. بازه سنی این کارگران مرزی بین ۱۳ تا ۶۰ سال عنوان شده است و شامل مرد و زن می‌شود. کولبران بسیاری در مرزها با مرگ دست و پنجه نرم می‌کنند و نه تنها دشواری تردد در راه‌های صعب‌العبور بلکه تیراندازی ماموران نیز جان آنها را تهدید می‌کند. بر اساس گزارش شبکه حقوق بشر کردستان، در سال گذشته میلادی بر اثر شلیک نیروهای امنیتی در مناطق کردنشین، ۵۲ کولبر کشته و ۱۴۷ نفر هم زخمی شدند.

۲۶ آبان ۱۴۰۰ نیز وب‌سایت هه‌نگاو از خودکشی یک نوجوان ۱۵ ساله کولبر خبر داد. بر اساس این گزارش، پس از آن‌که نیروهای مرزی قاطرهای قرضی یک نوجوان کولبر پاوه‌ای را به رگبار بستند، او در بالکن خانه پدری‌اش خود را حلق‌آویز کرد. تاکنون وعده‌های زیادی از سوی مسئولان دولت‌های مختلف برای رسیدگی به وضعیت کولبران داده شده است، اما هیچ کدام به جز مقابله با کولبران، رنگ واقعیت به خودش ندیده است.