بازار ملک در ترکیه بار دیگر داغ شده است. بر اساس داده‌هایی که سازمان آمار ترکیه اخیرا منتشر کرده، در ماه سپتامبر، فروش آپارتمان به افراد خارجی در این کشور در مقایسه با ماه مشابه سال گذشته حدود ۴۳ درصد افزایش یافته و به شش هزار و ۶۳۰ واحد رسیده است. این عدد در تاریخ ترکیه، رکورد جدیدی است! پیش از این، بیشترین آمار فروش آپارتمان در سال ۲۰۱۸ بوده که به عدد شش هزار و ۲۷۶ واحد رسیده بود.
البته این هجوم خارجی‌ها چندان بی‌تاثیر هم نبوده و قیمت ملک در ترکیه به‌شدت رشد کرده است. تورم ملک در فصل اول سال ۲۰۲۱ در ترکیه به عدد ۳۰.۶ درصد رسید و با توجه به روند تورمی ملک در ماه‌های اخیر، بعید نیست تورم ملک در ترکیه از این میزان نیز فراتر رود و پیش‌بینی می‌شود آمارها باز هم تغییر کند.
رکوردشکنی‌های منفی در بازار مسکن ایران
در حالی که بازار مسکن ترکیه بسیار داغ شده و خرید مسکن به رکوردی تاریخی رسیده است، تعداد معاملات مسکن در شهر تهران در مهر ۱۴۰۰ با کاهش ۳۶.۸ درصدی به عدد پنج هزار و ۴۷۱ واحد مسکونی رسیده است. این عدد حتی نسبت به ماه گذشته نیز نزدیک به ۳۰ درصد کاهش داشت و می‌توان گفت که بازار مسکن تهران به شدت راکد است. از نظر قیمتی نیز بهای مسکن در مهر ۱۴۰۰ نسبت به ماه قبل از آن تغییر چندانی نداشته و میانگین قیمت مسکن در شهر تهران متری ۳۱ میلیون و ۶۳۱ هزار تومان بوده که در مقایسه با ماه گذشته، دو دهم درصد کاهش داشته و نسبت به سال گذشته، ۱۸.۴ درصدی رشد کرده است. در واقع با توجه به ثبات قیمت ارز در یک سال گذشته، قیمت مسکن به دلار نیز حدود ۱۸.۵ درصد رشد داشته است.
رکوردشکنی ایرانی‌های در بازار مسکن ترکیه
بر اساس داده‌های سازمان آمار ترکیه، در سپتامبر ۲۰۲۰ و همچنین در سپتامبر ۲۰۲۱، در میان اتباع خارجی، شهروندان ایرانی بیشترین خریداران منزل مسکونی در ترکیه بوده‌اند. در سپتامبر ۲۰۲۱، ایرانی‌ها در مجموع یک هزار و ۳۲۳ باب خانه مسکونی در ترکیه خریداری کرده‌اند. اتباع عراق با خرید ۹۹۰ باب خانه و شهروندان روسیه نیز با خرید ۵۴۰ باب خانه در رده‌های دوم و سوم این فهرست‌اند. در ماه سپتامبر، سهم خارجی‌ها در بازار مسکن ترکیه به ۴.۵ درصد رسید.
حجم معاملات در ترکیه یک چهارم حجم معاملات تهران!
در زمانی که در ترکیه، فروش یک هزار و ۳۲۳ خانه در تنها یک ماه ثبت شده، حجم معاملات مسکن در تهران در ماه مهر، به عدد پنج هزار و ۴۷۱ واحد رسیده است. در واقع حجم معاملات در ترکیه یک‌چهارم حجم معاملات در تهران است. با کمی بررسی شاید بتوان نشان داد که بخش مهمی از فروش دارایی در شهر تهران به قصد خرید ملک در ترکیه انجام شده است. در شرایطی که افراد با خرید ملک در ترکیه از مزایای گسترده کشور ترکیه بهره‌مند خواهند شد چرا فردی باید ایران را انتخاب کند؟
خروج ارز از ایران به نزدیک ۱۰ میلیارد دلار رسیده است
مجتبی یوسفی، عضو هیئت‌رئیسه مجلس شورای اسلامی ایران، از «خروج هفت میلیارد دلار ارز از ایران برای خرید ملک در ترکیه» بین سال‌های ۱۳۹۷ تا ۱۳۹۹ خبر داده است. به گفته او، شهروندان ایرانی با این اقدام، «ترکیه را ورشکستگی نجات دادند».
با توجه به رکوردشکنی‌ها در خرید ملک در ترکیه در سال ۱۴۰۰، بعید نیست خروج ارز از ایران برای خرید ملک در ترکیه به نزدیک ۱۰ میلیارد دلار رسیده باشد. در واقع ایرانی‌ها طی چهار سال، تقریبا به‌اندازه کل درآمد ارزی ناشی از فروش نفت در سال ۱۳۹۹ از ایران ارز خارج کرده‌اند.
چرا سرمایه‌گذاران مخصوصا ایرانی‌ها به ترکیه هجوم بردند؟
برای هجوم سرمایه‌های سرگردان به سمت ترکیه می‌توان دلایل متعددی ذکر کرد اما در اینجا به سه دلیل اصلی اشاره می‌شود:
۱- کاهش ارزش پول ترکیه و تورم جهانی ملک
در سال‌های اخیر، ارزش پول ملی ترکیه به‌شدت کاهش یافته است. در حالی که پنج سال پیش ارزش هر دلار آمریکا ۳.۲۵ لیر ترکیه بود، در حال حاضر هر دلار آمریکا ۹.۵ لیر است و ارزش دلار در ترکیه طی پنج سال، نزدیک ۲۰۰ درصد رشد کرده است. البته در مقایسه با ایران، وضعیت ترکیه به‌مراتب بهتر است؛ اما برای یک کشور باثبات مثل ترکیه، رشد ۲۰۰ درصدی قیمت دلار که معادل کاهش حدودا ۷۰ درصدی ارزش پول ملی آن است، سرمایه‌گذاران خارجی را به این کشور جذب می‌کند.
از طرفی، در حالی که در بسیاری از کشورهای اروپایی قیمت خانه سر به فلک کشیده، قیمت یک مترمربع واحد مسکونی در استانبول در فصل اول سال ۲۰۲۱ به ۷۸۲ دلار رسیده است. با وجود آنکه تصور می‌شود قیمت ملک در تهران باید ارزان‌تر باشد، اما اعداد چیز دیگری می‌گویند. قیمت یک مترمربع واحد مسکونی در تهران حدود یک هزار و ۱۰۰ دلار و قیمت یک مترمربع واحد مسکونی در ترکیه حدود ۷۸۰ دلار است؛ این یعنی قیمت مسکن در تهران حدود ۴۰ درصد گران‌تر از استانبول است.
۲- پایان همه‌گیری کرونا
همه‌گیری کرونا صنعت گردشگری ترکیه را با بحران بزرگی روبه‌رو کرد. با توجه به بسته بودن مرزهای بسیاری از کشورهای جهان، صنعت گردشگری ترکیه در سال ۲۰۲۰ تقریبا به حالت نیمه‌تعطیل درآمد. ترکیه در هفت ماه ابتدایی سال ۲۰۲۱، میزبان ۱۰.۸۸ میلیون گردشگر خارجی بود که این عدد نسبت به سال گذشته یعنی ۲۰۲۰ از رشدی ۸۵.۴۴ درصدی خبر می‌دهد. با وجود این، گردشگران ترکیه نسبت به سال ۲۰۱۹، نزدیک ۷۸ درصد کم شده‌اند. با توجه به کاهش ارزش پول ملی و افق رو به پایان همه‌گیری کرونا، به نظر می‌رسد وضعیت گردشگری در ترکیه بسیار رشد کند.
۳- موقعیت جذاب ترکیه
ترکیه برای خریداران ملک شرایط و تسهیلات زیادی فراهم کرده است. افراد می‌توانند با خرید خانه به مبلغ ۲۵۰ هزار دلار آمریکا اقامت ترکیه را برای خود و فرزندان زیر ۱۸ ساله‌شان دریافت کنند و بعد از مدتی پاسپورت ترکیه را بگیرند. این موضوع برای ایرانیانی که در انتقال پول و البته سفر به کشورهای مختلف جهان با مشکلات زیادی مواجه‌اند، فرصت مناسبی است.
چرا سرمایه‌ها از ایران فرار می‌کنند؟
اهالی کسب‌وکار معتقدند که سرمایه بسیار ترسو است. در وضعیتی که جمهوری اسلامی ایران زیر شدیدترین تحریم‌های اقتصادی است، نرخ دلار سرکوب می‌شود، گذرنامه آن کشور در نظام بین‌المللی اهمیت چندانی ندارد، دولت به آزادی‌های اقتصادی توجهی ندارد و شروع کسب‌وکار در آن بسیار پیچیده و البته آزادی‌های سیاسی و اجتماعی نیز تا حد زیادی محدود شده است، خروج سرمایه طبیعی است. در واقع سرمایه عمدتا در جایی آرامش می‌گیرد که امن باشد و صاحب مال خطر کمتری را متحمل می‌شود. از این رو تا زمانی که امنیت اقتصادی، اجتماعی، سیاسی ایجاد نشود، بعید است بتوان سرمایه را در ایران نگاه داشت.
