شکست عملیات وزارت اطلاعات ایران برای ربایش خلبان هوانیروز ارتش ایران در ترکیه

تلاش وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی ایران برای ربایش سرگرد مهرداد آبدارباشی، خلبان سابق هوانیروز ارتش ایران

روز چهارشنبه ۲۱ مهر ۱۴۰۰ (۱۳ اکتبر ۲۰۲۱) رسانه‌های رسمی ترکیه از بازداشت هشت نفر از عوامل وزارت اطلاعات رژیم جمهوری اسلامی ایران (شامل دو شهروند ایران و شش شهروند ترکیه) طی یک عملیات مشترک پلیس و سازمان اطلاعات آن کشور (میت) در شهر وان، واقع در شرق ترکیه، خبر دادند. به نقل از مقامات امنیتی ترکیه، رسانه‌ها اعلام کردند که آن افراد در حین تلاش برای ربایش یک افسر سابق ارتش ایران، در تاریخ دوم مهرماه ۱۴۰۰ (۲۴ سپتامبر ۲۰۲۱) دستگیر شدند.

دو روز پس از آن واقعه، سرگرد مهرداد آبدارباشی، خلبان سابق هلیکوپتر تهاجمی اِی اِچ-۱جِی کبرا (AH-1J Cobra)  هوانیروز (هواپیمایی نیروی زمینی) ارتش ایران در مصاحبه با رسانه‌های فارسی زبان خارج از ایران، جزئیات بیشتری از تلاش ناموفق  وزارت اطلاعات رژیم جمهوری اسلامی ایران برای ربایش خود پرده برداشت. بر اساس گفته‌های این افسر سابق نیروی زمینی ارتش ایران، تعداد افرادی که در عملیات ربایش او دخیل بوده و به‌دست پلیس ترکیه و میت  بازداشت شدند، ۱۵ نفر، شامل ۳ ایرانی بوده‌اند.

این نخستین بار نیست که وزارت اطلاعات رژیم جمهوری اسلامی ایران به ترور یا ربایش مخالفان خود، از جمله افسران سابق ارتش و پلیس ایران که به ترکیه پناهنده شده‌اند،  دست زده است.  او اشاره کرد که در بسیاری از موارد،  وزارت اطلاعات ایران با استفاده از تبهکاران محلی صاحب‌نفوذ در میان مقامات دولتی کشور ترکیه‌، موفق به ترور و حذف مخالفان خود، از جمله سعید کریمیان (موسس و صاحب شبکه تلویزیونی جِم تی وی، در استانبول) در ۹ اردیبهشت ۱۳۹۷، یا مسعود مولوی وردنجانی (مسئول کانال خبری جعبه سیاه) در ۲۳ آبان ۱۳۹۸ در همان شهر شده‌اند.

پیش از بهبود روابط سیاسی آنکارا و تهران به دنبال کودتای ناموفق افسران مخالف دولت اسلام‌گرای ترکیه در تابستان سال ۱۳۹۵، وزارت اطلاعات رژیم جمهوری اسلامی ایران در ربایش یک خلبان دیگر، سرگرد احمدرضا خسروی از هواپیمایی نیروی انتظامی، در شهر وان ترکیه عاجز مانده بود. حال، با تیره شدن دوباره روابط بین دو کشور، به نظر می‌رسد که سازمان اطلاعات و امنیت ترکیه و نیز پلیس آن کشور، بار دیگر به مقابله با ترور و ربایش مخالفان رژیم تهران و افسران سابق ارتش ایران، مانند مهرداد اردنجانی که به علت مخالفت با آن رژیم به ترکیه پناهنده شده است، برآمده است.

تلاش ناموفق برای ربایش سرگرد احمدرضا خسروی در سال ۱۳۹۴

پیش از بهبود روابط سیاسی تهران و آنکارا به دنبال کودتای ناموفق گروهی از نظامیان طرفدار مصطفی کمال آتاتورک و مخالف اسلام‌گرایی علیه دولت ترکیه به رهبری رجب طیب اردوغان، وزارت اطلاعات ایران تلاش کرده بود یک خلبان سابق هواپیمایی نیروی انتظامی ایران (هواناجا) را در شهر وان ترکیه برباید و به ایران منتقل کند. 

 در آن سال دو شهروند ایرانی پس از دریافت پول از وزارت اطلاعات رژیم جمهوری اسلامی ایران، با سفر به شهر وان در شرق ترکیه کوشیدند سرگرد احمدرضا خسروی، خلبان سابق هلیکوپتر بل ۲۰۶ جت رنجر (Bell 206 JetRanger) هواناجا را بربایند و در صورت مقاومت، او را ترور کنند. آن تلاش به دست سرویس اطلاعات و امنیت ترکیه (میت) کشف، و توسط پلیس ترکیه خنثی شد و در نهایت به دستگیری دو عامل اطلاعاتی و یک شهروند زن ایرانی که وظیفه جاسوسی از آن خلبان سابق را بر عهده داشت، منتهی شد. در فروردین ماه سال ۱۳۹۵، هر یک از آن‌ها به شش سال زندان محکوم شدند. 

احمدرضا خسروی در اسفند سال ۱۳۹۳،  پس از ۱۹ سال خدمت در هواپیمایی نیروی انتظامی، به ترکیه گریخته بود در شهر وان ساکن بود. پس از آن، حفاظت اطلاعات نیروی انتظامی ایران نخست کوشید تا از طریق ممنوع‌الخروج کردن همسر و پسر ۱۱ ساله وی، او را مجبور به بازگشت به ایران کند. سپس، در پی ناموفق ماندن طرح ربایش یا ترور او در شهر وان، خبری کذب مبنی بر ترور موفقیت‌آمیز او در میان همکاران سابقش منتشر کرد تا با ایجاد رعب و وحشت در میان آن‌ها، از پناهنده شدن‌شان به ترکیه جلوگیری شود.

احمدرضا خسروی در رابطه با شکست عملیات ربایش سرگرد مهرداد آبدارباشی، به نگارنده گفت: «عوامل رژیم ایران دوباره در خاک ترکیه دستگیر شدند  و عملیات آ‌ن‌ها برای ربودن خلبان پناهنده به خاک ترکیه با ناکامی و آبروریزی مواجه شد؛ ‌ یادواره ناکامی آن‌ها در ربودن من در شهر وان ترکیه.»

شکست عملیات ربایش سرگرد مهرداد آبدارباشی

چنان که در مقدمه ذکر شد، در تاریخ دوم مهر ۱۴۰۰، پلیس ترکیه و سازمان میت، موفق به دستگیری شماری از عوامل وزارت اطلاعات رژیم جمهوری اسلامی ایران در حین تلاش برای ربایش مهرداد آبدارباشی شدند. این افراد با همکاری یک دانشجوی دختر ایرانی که به بهانه فراگیری «فارکس» از مهرداد آبدارخانی به او نزدیک شده و اطلاعات مهمی از فعالیت‌های روزانه او جمع‌آوری کرده و در اختیار وزارت اطلاعات قرار داده بود، قصد داشتند او را از محل سکونتش در شهر وان بربایند و به ایران منتقل کنند.

Read More

This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)

عوامل وزارت اطلاعات بنا بود با ریختن ماده بیهوش‌کننده در لیوان چای، او را بیهوش کنند و به بهانه انتقال به بیمارستان، او را سوار بر یک تاکسی کنند و با همکاری شماری از شهروندان ترکیه که توسط یکی از افسران اطلاعاتی رژیم جمهوری اسلامی ایران استخدام شده بودند، به ایران انتقال دهند. اما پلیس ترکیه که از طریق میت از این توطئه خبردار شده بود، با کمین در آپارتمان محل سکونت مهرداد آبدارباشی و نیز در مجاورت ساختمان، موفق به دستگیری هشت نفر از عوامل شرکت کننده در این عملیات می‌شود.

سرگرد خلبان ابراهیم آبدارباشی پس از ۱۸ سال خدمت در هوانیروز ارتش و پس از موافقت نشدن با استعفای وی، به دلیل مسائل معیشتی، در سال ۱۳۹۷ خورشیدی مجبور به ترک ایران شد و پس از ورود به ترکیه و اعلام پناهندگی، در شهر وان واقع در شرق آن کشور در نزدیکی مرزهای ایران، ساکن شد. او در ابتدای سکونتش در آن شهر، توانست با تاسیس یک رستوران منبع درآمدی برای خود ایجاد کند. شیوع ویروس کرونا سبب تعطیلی رستوران او شد و در نهایت، او را مجبور به کسب درآمد از طریق آموزش «فارکس» کرد.

گفته می‌شود که یک شهروند ترکیه و فعال در امور مترجمی برای پناهندگان ایرانی در ترکیه، موفق به شناسایی ابراهیم آبدارباشی در شهر وان شده و پس از مطلع ساختن وزارت اطلاعات رژیم جمهوری اسلامی ایران از حضور وی در شهر وان، مامور می‌شود تا به ربایش او کمک کند. در جریان نخستین تلاش وزارت اطلاعات رژیم جمهوری اسلامی ایران برای ربایش مهرداد آبدارباشی، آن شهروند ترکیه و همسر ایرانی او تلاش کرده‌اند که با کشاندن او به یک روستا در نزدیکی مرز ایران، او را بربایند و به ایران منتقل کنند، اما پس از کشف آن توطئه توسط سازمان اطلاعات ترکیه و هشدار به آن خانواده، آنان از این کار صرف نظر می‌کنند. پس از شکست آن طرح، وزارت اطلاعات از طریق یک دانشجوی دختر ایرانی ساکن ترکیه به مهرداد آبدارخانی نزدیک می‌شود تا او را برباید و به ایران منتقل کند، اما این دومین تلاش نیز شکست می‌خورد.

چرا ربایش مهرداد آبدارباشی برای وزارت اطلاعات ایران اهمیت داشت؟

سال‌ها است که پرسنل ارتش ایران، منجمله خلبانان، از مشکلات شدید معیشتی رنج می‌برند. افسران در صورت اثبات نکردن سرسپردگی خود به ولایت فقیه و نمایش ندادن اعتقادات عمیق به اصول اسلامی در جلب رضایت سازمان عقیدتی و سیاسی ارتش و حفاظت اطلاعات، نمی‌توانند به سرعت ارتقا درجه یابند و به پست‌های مهم منصوب شوند.

حقوق بسیار پایین پرسنل نیروهای چهارگانه ارتش، شرایطی ایجاد کرده است که موجب می‌شود اکثر آنان در زیر خط فقر زندگی کنند. با توجه به موقعیت پادگان یا پایگاه محل خدمتشان و بر اساس تخصص، بسیاری از پرسنل برای تامین مایحتاج خود به پیشه کردن شغل دوم روی می‌آورند. از رانندگی برای شرکت اسنپ تا تدریس زبان انگلیسی در مدارس، از شغل‌های دوم رایج خلبانان ارتش است. درحالی که همتایان آن‌ها در نیروی هوافضای سپاه و نیز هوانیروز سپاه پاسداران، در کنار دریافت حقوق ماهیانه بیشتر، همواره امکان پیشه کردن شغل‌های دوم در شرکتهای متعلق به نیروهای سه‌گانه سپاه پاسداران، از جمله شرکت خدمات هلیکوپتری نوید، شرکت یاس، و یگان هوایی جمعیت هلال احمر را دارند.

خفقان حاکم بر ارتش به دلیل محدودیت‌های امنیتی ایجاد شده از سوی حفاظت اطلاعات، اعتراض پرسنل به مشکلات معیشتی‌شان را برای آن‌ها و خانواده‌هاشان پرهزینه کرده است. از خطر بازداشت و زندان تا ارتقا‌ء درجه نیافتن و حتی  محرومیت از ساده‌ترین مزایای شغلی چون  خانه‌های سازمانی،  باعث شده است تا بسیاری از افسران و درجه‌داران از اعتراض به شرایط معیشتی خودداری کنند. 

بسیاری از پرسنل ارتش پس از ۱۵ الی ۲۱ سال خدمت، قادر به بازخرید کردن خود هستند و پس از ترک ارتش، می‌توانند در بازار کار فعالیت خود را ادامه دهند. اما پزشکان و خلبانان از این امر مستثنی هستند و سقف خدمتی در نظر گرفته شده برای آنان ۳۰ سال است و خروج آنان از طریق بازخرید نیز بدون پرداخت هزینه‌های سرسام‌آور آموزشی‌شان، ممکن نیست. به همین دلیل است که در سال‌های اخیر برخی از خلبانان ارتش، خروج مخفیانه از ایران و پناهندگی در ترکیه را به عنوان تنها راه  خروجشان از ارتش (پیش از ۳۰ سال خدمت) در نظر گرفته‌اند.

سازمان حفاظت اطلاعات ارتش و وزارت اطلاعات رژیم جمهوری اسلامی ایران، از تکرار فرار پرسنل و به‌خصوص خلبانان ارتش به خارج از ایران به دلیل مشکلات اقتصادی، وحشت دارند و می‌خواستند با ربودن و انتقال مهرداد آبدارباشی به ایران، صدها نفر از خلبانان ارتش را که ممکن است برای فائق آمدن بر مشکلات معیشتی خود چنین مسیری را برای خروج از ارتش برگزینند، بترساند. 

وزارت اطلاعات رژیم جمهوری اسلامی ایران بیش از صد هزار دلار برای استخدام دوازده شهروند ترکیه به منظور ربایش مهرداد هزینه کرده است. در آن راستا، دو نفر از مهم‌ترین عوامل این ارگان امنیتی  در خاک ترکیه که در سال‌های گذشته به جاسوسی از مخالفان رژیم در ترکیه مشغول بودند، وظیفه برنامه‌ریزی و فراهم کردن امکانات انجام این عملیات را در خاک ترکیه بر عهده گرفتند. با بازداشت شدن آن افراد توسط سازمان اطلاعات و امنیت ترکیه، آنان اطلاعات مهمی از عملیات‌های برون‌مرزی وزارت اطلاعات رژیم جمهوری اسلامی ایران در خاک ترکیه را در بازجویی‌هایشان افشا خواهند کرد.

شکست کودتای گروهی از نظامیان ملی‌گرا و مخالف اسلامی‌سازی نیروهای مسلح ترکیه در تابستان سال ۱۳۹۵، از یک سو تیرگی روابط دولت ترکیه به رهبری رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری اسلامگرای آن، را با دولت ایالات متحده آمریکا در پی داشت، و از سوی دیگر، بهبود روابط با رژیم جمهوری اسلامی ایران را که به حمایت از دولت ترکیه در جریان کودتا برآمده بود. در نتیجه، شماری از مخالفان رژیم جمهوری اسلامی ایران در ترکیه ترور شدند و گروهی دیگر ربوده و به ایران منتقل شدند. گروهی دیگر نیز که شامل معترضان شرکت کننده در اعتراضات سراسری دیماه ۱۳۹۷ و آبان  ۱۳۹۸ بودند، پس از بازداشت توسط پلیس ترکیه، به نیروهای امنیتی رژیم جمهوری اسلامی ایران تحویل داده شدند. حال با تیره شدن روابط تهران و آنکارا به دلیل تنش‌های بین ایران و جمهوری آذربایجان، بار دیگر شاهد ممانعت ارگان‌های اطلاعاتی و امنیتی ترکیه از ربایش و ترور مخالفان رژیم جمهوری اسلامی ایران در آن کشور هستیم؛ روندی که در صورت بهبود دوباره روابط دو کشور، ممکن است دوباره تغییر کند.

دیدگاه و نظرات ابراز شده در این مقاله لزوماً سیاست یا موضع ایندیپندنت فارسی را منعکس نمی کند.

بیشتر از دیدگاه