پس از گذشت ۱۳ ماه رنج و بحران فاجعهبار اقتصادی و علیرغم اصرار بر اصلاحات بهمنظور دریافت کمکهای خارجی موردنیاز مردم، سرانجام سیاستمداران لبنانی بر سر تشکیل دولت جدید به توافق رسیدند. روز جمعه گذشته، شهروندان لبنان با آرامش اما شور و شوقی اندک، از تشکیل دولت جدید به ریاست نجیب میقاتی، شخصیتی که در گذشته دو بار نخستوزیر بوده است، استقبال کردند. لبنانیها که از وضعیت کنونی بهشدت ناامیدند، امیدوارند که تشکیل دولت جدید به فقر و هرجومرجی که پس از انفجار بندرگاه بیروت این کشور را به ویرانی سوق داد، پایان دهد.
البته از تشکیل دولت جدید لبنان در سطح بینالمللی نیز استقبال شده است. جوزپ بورل، مسئول روابط خارجی اتحادیه اروپا، این اقدام را «کلید حل بحرانهای اقتصادی، مالی و اجتماعی کنونی و آغاز اصلاحاتی که اجرای آنها از مدتها پیش انتظار میرفت و آماده شدن برای برگزاری انتخابات سال ۲۰۲۲» خوانده است. امانوئل مکرون، رئیسجمهوری فرانسه، نیز برای میقاتی در ماموریتش برای خدمت به مردم لبنان آرزوی موفقیت کرده است. در بیانیه رئیسجمهور فرانسه تاکید شده است: «سیاستمداران لبنانی باید به تعهدات لازم برای اصلاحات عمل کنند تا زمینه ارسال کمکهای جامعه جهانی به لبنان فراهم شود.»
در همین حال، ند پرایس، سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا هم اعلام کرد که ایالات متحده از توافق رهبران لبنان برای تشکیل دولت جدید استقبال میکند. وی همزمان آمادگی کشورش را برای «حمایت از این دولت که ماموریتی دشوار در پیش دارد»، اعلام کرد. اتحادیه عرب و بسیاری از کشورهای عربی و منطقه نیز از دولت جدید لبنان که پس از ۱۳ ماه بنبست سیاسی تشکیل شده است، استقبال کردند.
هرچند با برداشتن این گام مهم، روحیه خوشبینی بر لبنان حاکم شده و نرخ لیره لبنانی در برابر دلار بلافاصله پس از اعلام تشکیل دولت به ریاست نجیب میقاتی افزایش یافته است، مردم هنوز در مورد توانایی دولت جدید برای غلبه بر چالشهای بزرگ پیش رو نگراناند.
تا دو سال پیش، لبنان کشوری با درامد متوسط بود که با توجه به وضعیت سیاسی، دانشگاههای خوب و سیستم بانکی ایمن خود شهرت یافته بود و تنها یک چهارم جمعیت آن در فقر زندگی میکردند اما از آن پس، تحولات شتابان و ویرانگری آغاز شد و تابستان امسال (۲۰۲۱)، یونیسف اعلام کرد که حدود ۷۷ درصد از خانوادههای لبنانی غذا ندارند، حدود ۲.۵ میلیون نفر، بیش از یک سوم جمعیت کشور، به آب سالم و تمیز دسترسی ندارند و از هر سه کودک لبنانی، یک نفر گرسنه به رختخواب میرود.
پول لبنان تنها ظرف دو سال گذشته، بیش از ۹۰ درصد ارزش خود در برابر دلار را از دست داد و همه پساندازها به پایان رسید. کمبود سوخت به حدی شدید است که اکثر شهروندان لبنان در طول ۲۴ ساعت تنها چند ساعت محدود به برق و آب دسترسی دارند. صف خودروها که در پمپبنزینها منتظرند، کیلومترها در امتداد جادهها کشیده شده است و تقریبا همه روزه ماجراهایی از دعوا و درگیری و حتی تیراندازی به دلیل افزایش ناامیدی مردم به گوش میرسد. بیمارستانها برای استفاده از تجهیزات پزشکی در بخشهای مراقبتهای ویژه با مشکل مواجهاند. بستگان بیماران برای یافتن داروهای ضروری و عمومی ناگزیرند به داروخانههای بسیاری مراجعه کنند. با توجه به گرمای تابستان و از کار افتادن یخچالها و سردخانهها به دلیل کمبود شدید برق، مسمومیت غذایی در بسیاری از رستورانها به روندی عادی تبدیل شده است.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
البته یکی از مهمترین چالشهای پیش روی دولت جدید، جلوگیری از فروپاشی اقتصادی در لبنان است؛ بحرانی که بانک جهانی آن را بدترین بحران از سال ۱۸۵۰ تاکنون توصیف کرده است. به همین دلیل تحلیلگران میگویند ممکن است مذاکرات با صندوق بینالمللی پول برای دریافت کمکهای مالی در اولویت برنامههای کاری دولت جدید قرار داشته باشد. فهرست طولانی چالشها تثبیت پول ملی، مبارزه با تورم شدید و کمبود مواد اولیه را شامل میشود.
گزارشی که بخش ارزیابی بحران دانشگاه آمریکایی بیروت منتشر کرد، نشان میدهد که هزینه غذا در لبنان در دو سال گذشته ۷۰۰ درصد افزایش یافته است. بنا بر اعلام سازمان ملل متحد، در حال حاضر حدود ۷۸ درصد مردم لبنان زیر خط فقر زندگی میکنند. در حالی که این رقم در گذشته کمتر از ۳۰ درصد بوده است. علاوه بر آن، لیره لبنان بیش از ۹۰ درصد از ارزش خود در برابر دلار را در بازار سیاه از دست داده و تورم افزایش یافته است و بانکها روند پرداخت پول پسانداز مردم را به حالت تعلیق در آوردهاند.
دولت جدید لبنان باید به مشکلات و کمبودها در بخش دارو، سوخت و برق که سلامتی عمومی را به خطر میاندازد و بیمارستانها، مشاغل و صنایع را فلج میکند، بهطور جدی رسیدگی کند. با آنکه شماری از ۲۴ وزیر کابینه دولت میقاتی را افراد تکنوکرات و کارشناسان تشکیل میدهند، تحلیلگران در مورد توانایی دولت جدید برای پاسخگویی به همه چالشها تردید دارند. از سوی دیگر، ممیزی حسابهای بانک مرکزی لبنان به روند مذاکرات با صندوق بینالمللی پول و میزان خسارتهایی که این بانک نشان میدهد، بستگی دارد.
نجیب میقاتی، نخستوزیر جدید لبنان، متعهد شده است که انتخابات مجلس در مه ۲۰۲۲ را هم بهموقع برگزار کند. با توجه به اینکه اعتراضهای فراگیر سال ۲۰۱۹ با هدف اصلاحات، طبقه سیاسی لبنان را بهشدت تکان داد، برخی از فعالان انتخابات پیشرو را فرصتی برای رهایی از شر سیاستمداران کهنسال و جایگزینی آنها با کارشناسان جوانی که از مردم نمایندگی کنند، میدانند. در همین حال، شماری از ناظران بر این باورند که دولت میقاتی ممکن است برای جلب حمایت و آرای احزاب فرقهگرا و سنتی، تلاشهای خود را بر اصلاحاتی که توان اجرای آنها را داشته باشد، متمرکز کند.
به هرحال، لبنانیها در طول دو سال گذشته همه گزینهها را امتحان کردند و برخی از این گزینهها آنقدر مخاطرهآمیز بود که اگر برخی از افراد باتدبیر بهموقع دخالت نمیکردند، این کشور به فروپاشی کامل کشانده میشد. بنابراین این حق دولت نجیب میقاتی و در واقع حق ملت لبنان است که به دولت جدید فرصت دهد تا بتواند تواناییهایی خود در رویارویی با چالشهای دشوار پیش رو را ثابت و از سقوط کامل لبنان جلوگیری کند.