بوریس جانسون، نخست وزیر بریتانیا، درخواست تعلیق پارلمان را به ملکه الیزابت دوم داده است. نمایندگان مجلس عوام و عیان در تعطیلات تابستانی سالیانه خود هستند و بر طبق برنامهی قبلی میبایست از سوم ماه سپتامبر درهای پارلمان به روی آنها باز شود تا نمایندگان به سر کار خود، که قانون گذاری و رسیدگی به امور مهم کشور است، بازگردند.
نخست وزیر در نامهای از ملکه درخواست کرده است که تعطیلات تابستانی نمایندگان پارلمان را تا ۱۴ اکتبر سال جاری تمدید کند تا به این ترتیب از مخالفتهای احتمالی نمایندگان با طرح خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا جلوگیری کند. بوریس جانسون از ابتدای کارش در دفتر نخست وزیری، بارها اعلام کرده است که برگزیت در بریتانیا به هر شکل که ممکن باشد تا پایان ماه اکتبر اتفاق خواهد افتاد. بنابراین نمایندگان در فاصلهی آن دو هفته به سختی قادر خواهند بود که به اجماع علیه دولت برسند و در نتیجه جلوی برگزیت بدون توافق بوریس جانسون را سد کنند.
منتقدین جانسون معتقدند او و کابینهاش به دنبال خروج بدون توافق از اتحادیه اروپا هستند. موضوع خروج بدون توافق، همان مسالهای است که بسیاری را نگران میکند. از جمله رهبران احزاب مخالف دولت که بر این باورند، اقتصاد و وضعیت اجتماعی و سیاسی بریتانیا پس از این خروج بدون توافق، با مشکلات جدی مواجه خواهد شد.
طی روزهای گذشته جرمی کوربین رهبر حزب کارگر، از تمام نمایندگان پارلمان که مخالف برنامههای بوریس جانسون هستند، درخواست همکاری نزدیک برای تشکیل دولت موقت، به رهبری خودش را داده است. بههمین منظور دیروز بیش از ۱۱۶ نماینده در جلسهای اعلامیهای را منتشر کردند مبنی بر اینکه اگر پارلمان توسط دولت به تعطیلی کشیده شود، آنها خودشان مجلس عوام دیگری را تشکیل بدهند.
امروز تمام حدس و گمانها برای برنامههای بوریس جانسون شکل حقیقی به خود گرفت. او در اقدامی غیر منتظره درخواست تعطیلی نهاد مهم دموکراسی در بریتانیا را صادر کرد.
شایان ذکر است که بریتانیا از معدود کشورهایی است که تاریخ طولانی در خصوص نهاد پارلمان و مجلس قانونگذاری دارد. در این کشور از کاخ وستمینستر بهعنوان نهاد «دموکراسی» یاد میشود. حتی زمانی که اشخاصی سعی در حمله به ساختمان آن را داشتند، نخست وزیر وقت اعلام کرد ما حتی یک روز هم درهای این ساختمان را نخواهیم بست و کسانی که به این ساختمان و نمایندگان حمله کردند، قصد داشتند دموکراسی ما را نشانه بگیرند.
اما اینبار درهای ساختمان وستمینستر قرار است که به دستور بالاترین مقام اجرایی این کشور، بوریس جانسون، به روی نمایندگان مردم، بسته بماند.
به عقیدهی برخی، ملکه الیزابت دوم از آنجاییکه در نظام مشروطه بریتانیا نقش تشریفاتی در سیستم ادارهی این کشور دارد نمیتواند در امور کشورداری بریتانیا موضعگیری کند و به احتمال زیاد چارهای نخواهد داشت مگر اینکه با این درخواست موافقت کند.
در مقابل برخی دیگر بر این باور هستند، به دلیل اینکه تصمیم در این خصوص منجر به تعطیلی پارلمان خواهد شد موافقت با این درخواست به نوعی موضعگیری آشکار شخص او در روند ادارهی کشور خواهد بود، بنابراین در این موقعیت ملکه نباید هیچ موضعگیری خاصی انجام دهد.
تاکنون اخباری مبنی بر قبول یا رد این درخواست از طرف ملکه صادر نشده است. هر چند که قرار است «شورای اختصاصی» به ریاست ملکه الیزابت دوم در محل اقامت تابستانی او در کاخ بالمورال به زودی تشکیل شود.
در کشور بریتانیا نهاد دولت و وزیران کابینه جدا از سیستم قانونگذاری یعنی پارلمان آن نیستند. نخست وزیر و کابینهاش از اعضای مجلس عوام هستند، بنابراین مانند بسیاری از کشورها که نهاد قوه مجریه کاملا مجزا از نهاد قوه مقننه است، اداره نمیشود.
بههمین دلیل هم امروز ممکن است شاهد بسته شدن پارلمان این کشور به دست نخست وزیر بریتانیا باشیم. اما اگر این چنین شود، باورهای بسیاری در مورد وجود دموکراسی در بریتانیا با چالش جدی مواجه خواهد شد. چرا که در کشوری که ادعای مردم محوری، دموکراسی پویا و فعال وجود دارد، تصور اینکه دولت برای پیشبرد اهداف خود بتواند، نمایندگان مردم را حذف کند و بهصورت یک طرفه در مهمترین امور مردم به تنهایی تصمیمگیری کند بسیار تاسف بار خواهد بود.
شاید این فرصتی شود تا اینبار نمایندگان پارلمان بریتانیا، با به روز کردن قوانین این کشور از تعطیل شدن نهاد دموکراسی در آینده، جلوگیری کنند.