در پاییز سال ۱۳۹۹، بالغ‌ بر ۷۳۰۰ دختربچه بین ۱۰ تا ۱۴ سال ازدواج کردند و آمار ثبت‌شده از طلاق‌های همین بازه سنی و زمانی نشان می‌دهد که ۱۹۲ ازدواج به طلاق ختم شده است. بر اساس گزارش مرکز آمار ایران، در پاییز سال گذشته، بیش از ۳۶ هزار مورد ازدواج دختران بین ۱۵ تا ۱۹ سال به ثبت رسیده و آمار پسرانی که در همین گروه سنی ازدواج کردند از مرز ۵۰۰۰ نفر عبور کرده است.

مسئولان جمهوری اسلامی بارها اعلام کرده‌اند که همه‌گیری کرونا باعث افزایش آمار ازدواج شده است. یکی از آن‌ها اعظم کریمی، مدیرکل برنامه‌ریزی وزارت ورزش و جوانان است، که ۲۸ تیرماه در سمیناری گفت: «آمار ازدواج در سال ۹۹ بیش از چهار درصد افزایش پیدا کرده است.» او همچنین مدعی شد که حذف تشریفات باعث بالا رفتن آمار ازدواج شده است.

پیش‌تر نیز رئیس کانون سردفتران ازدواج و طلاق اعلام کرده بود همه‌گیری کرونا «از تجملات زوجین و مراسم‌های پرخرج و غیرضروری کاسته و سبب افزایش ازدواج شده است».

در یک‌ سال گذشته، دیگر مسئولان کشور و برخی نمایندگان مجلس نیز بارها این ادعا را تکرار کردند، اما هیچ‌یک از آن‌ها آماری از سن‌و‌سال افرادی که ازدواج آن‌ها ثبت شده است، ارائه نداده‌اند.

در مقابل آنان، فعالان حقوق کودک بارها گفته‌اند که همه‌گیری کرونا و محروم شدن حدود پنج میلیون دانش‌آموز از آموزش آنلاین در کنار مشکلات اقتصادی و گسترش فقر باعث شد بسیاری از خانواده‌ها فرزندان خود را به خانه بخت بفرستند.

سال گذشته، محمدمهدی تندگویان، معاون وزیر ورزش و جوانان، اعلام کرد که تمایل برای دریافت وام ۳۰ میلیون تومانی ازدواج، افزایش چهار برابری کودک‌همسری را در پی داشته است. اعظم کریمی نیز که مدعی افزایش آمار ازدواج شده است، در خردادماه اعلام کرده بود که ۳۳ درصد جوانان تمایلی به ازدواج ندارند.

آنچه مسئولان جمهوری اسلامی با افتخار به‌عنوان بالا رفتن آمار ازدواج از آن یاد می‌کنند، بر اساس اطلاعاتی که مرکز آمار ایران منتشر کرده است، چیزی نیست جز افزایش آمار ازدواج کودکان.

گزارشی که مرکز آمار ایران به‌تازگی منتشر کرده است، نشان می‌دهد که در پاییز سال گذشته، ۷۳۱۷ دختر ۱۰ تا ۱۴ ساله به خانه بخت رفته‌اند و در همین بازه زمانی و سنی نیز ۳۶ هزار و ۹۵۲ دختر ۱۵ تا ۱۹ ساله ازدواج کرده‌اند.

باوجود اینکه بسیاری از مردم تصور می‌کنند کودک‌همسری فقط از دخترها قربانی می‌گیرد، آمارها نشان می‌دهد که پسران نیز قربانی ازدواج در کودکی می‌شوند، با این تفاوت که تعداد آنان از دخترها کمتر است. در پاییز سال ۹۹ نیز بالغ‌ بر ۵۰۰۰ پسر ۱۵ تا ۱۹ ساله ازدواج کرده‌اند.

اطلاعاتی که مرکز آمار ایران منتشر کرده‌ است فقط آن دسته از ازدواج‌هایی را دربرمی‌گیرد که ثبت شده‌اند و این در حالی است که در بسیاری از مناطق محروم و حاشیه‌نشین ازدواج کودکان با اجازه والدین و بدون ثبت رسمی انجام می‌شود و دختران با صیغه محرمیت به خانه شوهر می‌روند.

کودک‌بیوگی

یکی از مهم‌ترین پیامدهای ازدواج کودکان، افزایش پدیده کودک بیوگی است. کودکان در سن‌و‌سالی که باید وقت خود را صرف یادگیری و بازی کنند، محکوم به ازدواج اجباری می‌شوند و چون مهارت‌های زندگی مشترک را نیاموخته‌اند، اغلب اوقات ازدواج آن‌ها با شکست روبه‌رو می‌شود. برخی از آنان شرایط را می‌پذیرند و ادامه می‌دهند و برخی دیگر طلاق می‌گیرند.

گزارش مرکز آمار نیز نشان می‌دهد در پاییز سال ۹۹ بیش از ۱۹۰ طلاق در بازه سنی بین ۱۰ تا ۱۴ سال ثبت شده است. همچنین ۳۵۹۰ طلاق برای دختران ۱۵ تا ۱۹ ساله اتفاق افتاده است. آمار پسران طلاق‌گرفته نیز در همین گروه سنی از مرز ۱۷۰ نفر عبور کرده است.

بارداری و زایمان زودهنگام

یکی از پیامدهای جدی کودک‌همسری، بارداری‌ و زایمان زودهنگام است که سلامتی جسمی دختران را به خطر می‌اندازد. همین چند وقت پیش بود که اعلام شد یک دختر ۱۳ ساله در سراوان به‌دلیل زایمان زودهنگام جان خود را از دست داد.
متخصصان بارها هشدار داده‌اند که بارداری و زایمان زودهنگام خطرهای جدی برای سلامت فرد دارد، اما جمهوری اسلامی با حمایت از ازدواج کودکان، آنان را تشویق به فرزندآوری می‌کند تا جمعیت افزایش پیدا کند.

گزارش مرکز آمار نشان می‌دهد در پاییز سال ۹۹، بیش از ۳۶۰ کودک به دنیا آمدند که مادران آن‌ها کمتر از ۱۵ سال داشتند و در همین بازه زمانی، یک پسر زیر ۱۵ سال نیز پدر شده است. همچنین، بالغ‌ بر ۱۶ هزار کودک متولد شدند که مادران یا پدران آن‌ها بین ۱۵ تا ۱۹ سال سن داشتند.

به گزارش خبرگزاری ایسنا و به نقل از مرکز آمار ایران، در ۹ ماهه نخست سال ۹۹، تعداد ۲۳ هزار و ۷۹۷ ازدواج برای دختران ۱۰ تا ۱۴ سال، یک ازدواج دختربچه کمتر از ۱۰ سال و ۱۴ ازدواج برای پسران کمتر از ۱۵ سال به ثبت رسیده است. همچنین در همین بازه زمانی، ۵۲۲ مورد ازدواج دختران ۱۰ تا ۱۴ سال نیز به طلاق ختم شده است.

ازدواج کودکان در قوانین جمهوری اسلامی

ماده اول پیمان‌نامه جهانی حقوق کودک هر فرد زیر ۱۸ سال را کودک می‌داند. جمهوری اسلامی نیز در سال ۱۳۷۲ این معاهده جهانی را امضا کرد و متعهد به اجرای آن شد. با این‌ حال، مفهوم و سن کودکی در ایران قاعده مشخصی ندارد؛ به‌عنوان‌مثال، افراد برای باز کردن حساب بانکی و گرفتن گواهینامه رانندگی باید ۱۸ سال تمام داشته باشند، اما معیار قانونی برای ازدواج بلوغ جنسی است.

ماده ۱۰۴۱ قانون مدنی دختران بالای ۱۳ سال و پسران بالای ۱۵ سال را مجاز به ازدواج می‌داند. حتی ازدواج پیش از این سن‌و‌سال هم با اجازه ولی، تاییدیه پزشکی قانونی و حکم دادگاه امکان‌پذیر است.

در سال ۹۸ برخی از نمایندگان، فراکسیون زنان مجلس با همراهی فعالان حقوق کودک تلاش کردند قانون ازدواج کودکان را اصلاح کنند اما این اقدام با مخالفت نمایندگان مجلس روبه‌رو شد و رسانه‌های وابسته به حاکمیت از جمله روزنامه کیهان، مخالفان ازدواج کودکان را متهم کردند به اینکه «به دنبال پیاده کردن سیاست‌های غرب در ایران هستند».

آسیب‌هایی مثل خشونت، خیانت، طلاق، افسردگی، آمار بالای سقط‌ جنین، انزوای اجتماعی، ترک تحصیل، فرار از خانه و اعتیاد از پیامدهای ازدواج اجباری کودکان است.