در چند هفته گذشته طالبان حدود ۳۰ شهرستان در گوشه‌وکنار افغانستان را به تصرف خود درآورده‌اند و در حال حاضر هم در ۸۰ شهرستان دیگر جنگ میان نیروهای دولتی افغانستان و گروه طالبان جریان دارد. بر اساس گزارش رسانه‌ها، در ۲۴ ساعت گذشته حدود ۱۰۰ طالب و ۹۰ سرباز امنیتی جان خود را از دست داده‌اند. این مسئله نگرانی افکارعمومی را بر انگیخته است و تعدادی از نمایندگان مجلس به حکومت پیشنهاد کرده‌اند که مردم را در مقابل طالبان مسلح و بسیج کنند تا نیروهای امنیتی بتوانند کنترل خود بر دیگر نقاط را بیشتر کنند.

دولت افغانستان هنوز به این پیشنهاد مجلس واکنشی نشان نداده است اما در بخش‌هایی از افغانستان، نیروهای مردمی عملا در جنگ با طالبان درگیرند. روز چهارشنبه گزارش‌هایی در رسانه‌ها منتشر شد که از حمله نیروهای مردمی شمال افغانستان به مواضع طالبان خبر می‌داد. با این حال، با توجه به تجربه‌های تلخ گذشته ایجاد نیروی محلی در افغانستان اندکی جای تامل دارد.

پس از خروج نیروهای ارتش سرخ روسیه از افغانستان، حکومت دکتر نجیب‌الله عملا در مقابل موج عظیمی از حملات مجاهدین قرار گرفت و هرچند کمک‌های روسیه همچنان به دولت افغانستان می‌رسید اما دولت از نظر تعداد نیروی جنگی در مضیقه بود. دکتر نجیب‌الله ناگزیر به ملیشه سازی (تشکل‌های شبه‌نظامی) روی آورد و گروه‌های قدرتمند محلی را در گوشه‌وکنار افغانستان ایجاد کرد. بخشی از این نیروهای محلی حتی به شهر کابل نیز وارد شدند. همین نیروهای ملیشه در سرکوب کودتای سال ۱۳۶۸ ژنرال شهنواز تنی، وزیر دفاع آن زمان افغانستان علیه دکتر نجیب‌الله، نقشی موثر داشتند اما کم کم چنان قدرتمند شدند که عملا دولت را نیز به چالش کشیدند و بالاخره همین نیروهای مسلح شبه‌نظامی، سقوط حکومت دکتر نجیب‌الله را رقم زدند.

در زمان حکمروایی حامد کرزی نیز با توجه به کمبود نیروی امنیتی در ساختار رسمی دولت و قدرت گرفتن تدریجی طالبان، دولت افغانستان به مسلح کردن نیروهای محلی برای مهار حملات طالبان پرداخت. این نیروها هرچند به دولت در عرصه مبارزه با طالبان کمک کردند اما همین‌ها در منطقه به نیروهای خودسر تبدیل شدند. نظام‌الدین قیصاری، فرمانده علی‌پور، حبیب‌الله غوریانی و تعداد زیادی دیگر کم کم اقتدار دولت را در مناطق در کنترل خود به چالش کشیدند؛ تا جایی که دولت مجبور شد علیه خود این افراد لشکرکشی کند؛ هر چند همه این لشکرکشی‌ها ناکام بود.

به همین دلیل است که دولت افغانستان با اینکه اینک نیاز به بسیج مردمی علیه طالبان را به خوبی حس می‌کند اما نمی‌خواهد این بسیج به قیمت از بین رفتن اقتدار دولت در آینده تمام شود؛ بنابراین در نظر دارد با شیوه دیگری زمینه بسیج مردمی علیه طالبان را فراهم کند و آن هم بازگشت مجاهدین به بدنه دولت است.

 بر اساس گزارش‌ها، بسم‌الله محمدی به تازگی از سوی رئیس‌جمهور غنی به سمت سرپرست وزارت داخله (کشور) افغانستان منصوب شده است. محمدی از فرماندهان جهادی پرآوازه افغانستان است. او با عنوان‌هایی چون رئیس ستاد ارتش و وزیر دفاع افغانستان تجربه کار در دولت را هم دارد. بازگشت او به راس یک نهاد امنیتی، به معنای آن است که رئیس‌جمهور می‌خواهد از حضور مجاهدین در جنگ علیه طالبان استفاده کند. مجاهدین در چند سال گذشته بارها از به حاشیه رانده شدنشان از حوزه قدرت اعتراض کرده بودند.

روی کار آمدن محمدی این احتمال را که جهادی‌ها تا حدی دوباره به عرصه‌های جنگ با طالبان واردشوند، تقویت کرده است. هنوز در گوشه‌وکنار افغانستان برخی نیروهای محلی ظرفیت بسیج فوری علیه طالبان را دارند. این نیروها می‌توانند در مقابل هجوم پیاپی طالبان به شهرستان‌ها ایستادگی کنند؛ زیرا بهتر از هرکس به وضعیت منطقه آگاهند و شیوه‌ جنگ‌های چریکی را که طالبان از آن استفاده می‌کنند، بهتر می‌شناسند؛ اما دغدغه این مسئله نزد افکارعمومی همچنان باقی است که مبادا این نیروها در فردای سرکوب طالبان، خود به نیروهایی خودسر و مرکزگریز تبدیل شوند.