بوریس جانسون سخنانی را که مدت ها بود جامعۀ علمی منتظرش بود، ایراد کرد؛ اظهاراتی سبک و نسنجیده در مقابل موج خسارات ناشی از برگزیت.
بوریس جانسون با انتشار ویدئویی در حساب فیسبوک‌اش، ظاهراً برنامه‌اش را برای مهاجرت دانشمندان به بریتانیا اعلام کرد. در واقع، یک دقیقه از این ویدئوی دو دقیقه‌ای به صحبت دربارۀ پلیس و ادارۀ بهداشت عمومی گذشت و بعد اعلام کرد تغییراتی در مقررات مهاجرت داده می‌شود که درهای بریتانیا را بیشتر به روی دانشمندان بگشاید و . . . حالا باید به سرکارش برگردد. بهترین تعبیر آن است که بگوییم اظهاراتش موج زودگذری بود.
او در گفتگوی بعدی کمی بیشتر در این خصوص صحبت کرد، از جمله گفت دولت حد نصاب ردۀ یک مقررات روادید را برای استعدادهای استثنایی لغو می‌کند، نحوۀ کمک به خانوادۀ دانشمندان را در نظر می‌گیرد، و به مؤسسات اجازه می‌دهد خود تصمیم بگیرند چه کسی را می‌خواهند به بریتانیا بیاورند. فقط همین. در مقابل آتشی که زبانه میکشد، هیچ.
جانسون گفت: ”بریتانیا را به آهن‌ربایی قوی بدل می‌کنیم که دانشمندان را مثل آهن از سراسر جهان به خود جلب کند. “اما مشکل همین‌جا است.
مقررات روادید دانشمندان را جذب نمی کند. مقررات روادید ورود دانشمندان علاقه‌مند به کار در کشور را آسان‌تر یا سخت‌تر می کند. لطمۀ عظیم در برگزیتِ بدون توافق با اتحادیۀ اروپا وارد خواهد آمد، برگزیتی که دولت طرح‌اش را در دست دارد و ضربه‌ای کاری خواهد بود بر پیکر جذابیت بریتانیا برای دانشمندان.
جامعۀ دانشمندان بریتانیا تحت تأثیر قرار نگرفته است. سِر آندره گِیم به نشریۀ تایمز گفت: ”دانشمندان احمق نیستند. آنها می‌دانند آشفتگی سال‌های آتی اجتناب‌ناپذیر است. “
پرفسور جیمز ویلسون گفت: ”این اصلاحات در مقابل هرج و مرج، اختلال و خسارات ناشی از برگزیتِ بدون توافق ناچیز است. “لُرد ریس، ستاره‌‌شناس شاخص بریتانیایی، به نشریۀ تایمز گفت: ”به نظر می‌رسد انتظار این باشد که محیطی دلپذیر برای استقبال از دانشمندان ایجاد کند که کاملاً نامحتمل است. “
برای علاقه‌مندان به پیگیری بیشتر نظرات دانشمندان، مرکز رسانه‌ای علوم مجموعه‌ای از نقل قول‌هایی مشابه گرد آورده است: اقدامی مثبت، اما در مقایسه با برگزیت، و به‌ویژه برگزیتِ بدون توافق، بسیار ناچیز است.
و خطر در این است که نخست‌وزیر طرح‌هایی را اجرا کند که جامعۀ علمی بریتانیا را درهم بریزد و در همان حال موافقان برگزیت در این دام بیفتند که جانسون در حال ”شتاب دادن کامل“ علوم بریتانیا است. به همین علت است که سخنان جانسون نه فقط توخالی بود، بلکه مثل این بود که بخواهند روی چراغ پُرنور چشمک‌زن اخطار را با نوار چسب بپوشانند.
این کارها مؤثر نخواهد بود. برگزیت به بریتانیا را از دو جنبه ضربه می‌زند: فرهنگی و حرفه‌ای. از نظر فرهنگی، جامعۀ علمی با اکثریت قاطع مخالف برگزیت است. از این گذشته، پس از همه‌پرسی برگزیت، گزارش‌های دست‌اولی از افزایش نژادپرستی و بیگانه‌ستیزی علیه غیربریتانیایی‌ها و شهروندان اروپا فراهم آمده است. در جامعۀ علمی، این امر موجب نگرانی عمیق شده که عده‌ای بریتانیا را ترک کنند.
به نظر می‌رسد، لفاظی‌های جاری در بریتانیا بر دشمنی علیه همسایگان مبتنی است و ممکن است شدت یابد. این امر بی‌تردید برای دانشمندان خارجی فضای نامطلوبی از حیث اقامت در بریتانیا ایجاد می‌کند، چه برسد کودکانشان.
دیگر آنکه موضوع امکانات برای پیشرفت حرفه‌ای مطرح است: عدم اطمینان در خصوص برگزیت، صدمات اقتصادی، کمبود سرمایهگذاری، عدم اطمینان از حقوق شهروندان خارجی، و رابطۀ نامشخص این همه با برنامۀ ”افق ۲۰۲۰. “این همه ترکیبی از عوامل آسیب‌رسان ایجاد می‌کند که در آن از ثبات، فضای پیشرفت، و شبکه‌های ارتباطی در محیط علمی بریتانیا خواهد کاست.
در نهاد ”دانشمندان برای اتحادیۀ اروپا“ حساب کرده‌ایم که برگزیتِ بدون توافق بریتانیا را به نوعی ”کشور ثالث“ تبدیل می‌کند و دسترسی ما به حدود 45 درصد برنامۀ افق ۲۰۲۰ به ارزش 500 میلیون پوند در سال کاهش می‌یابد. روندی اینچنین به سبب ماهیت بین‌المللی و اعتبارش جایگزین‌شدنی نیست. بسیاری از دانشمندان خواهان کار در کشورهایی هستند که قادر باشند در رأس قرار بگیرند، نه اینکه در همکاری‌های چندملیتی گسترده نقش دوم را بازی کنند.
جای تأسف است که هم بوریس جانسون و هم مشاورش، دومینیک کامینگز، اهمیت علوم در بریتانیا را تأیید می‌کنند، اما درکی از عوامل فرهنگی لازم برای موفقیت آن ندارند.
در سال ۲۰۱۶، کامینگز در نظر داشت با پشتیبانی جامعۀ علمی کارزار ”رأی برای خروج از اتحادیۀ اروپا“ به راه بیندازد. حساب توئیتری ”به خروج رأی بدهید“ همچنان فریاد می‌زند: ”مهار را به دست بگیرید. در علوم و بهداشت عمومی سرمایهگذاری کنید. “وقتی پس از همه‌پرسی با کامینگز قهوهای می‌خوردم، لطمات پیشگفته‌ام را تأیید کرد، اما هنوز ساده لوحانه معتقد است خروج از اتحادیۀ اروپا موجب تقویت مالی علوم بریتانیا خواهد شد. حالا کامینگز در پایان راهش برای برگزیتِ بدون توافق، به آنچه سخت به آن علاقه داشت، لطمه زده و آن را در معرض خطر فراوان قرار داده است.
راه فرهنگی پیشنهادی آنها برای بریتانیا استعدادهای عالی را به خود جلب نمی‌کند، از خود می‌راند.
این نوشته برگردان فارسی از مقالات منتشر شده دیگری است و منعکس کننده دیدگاه سردبیری روزنامه ایندیپندنت فارسی نمی باشد.
© The Independent
