در روزهای گذشته «لِوِنت گول‌تکین»، روزنامه‌نگار ترک و از منتقدان شناخته شده ائتلاف ملی‌گرای حاکم بر ترکیه (موسوم به «ائتلاف جمهور» متشکل از دو حزب عدالت و توسعه و حرکت ملی‌گرا)، هنگام رفتن به استودیوی شبکه تلویزیونی «هالک تی‌وی» مورد حمله فیزیکی گروهی ناشناس قرار گرفت، تا جایی که انگشت دستش شکست. این اتفاق در باکرکوی، یکی از محلات شلوغ استانبول و در برابر چشم بسیاری از مردم محلی رخ داد. پلیس البته دقایقی بعد در محل حاضر شده و پیگیری عاملان این ضرب و شتم را وعده داده است. بر اساس تصاویر دوربین‌ها، حدود ۲۰ جوان تقریبا ۲۰ ساله، عامل حمله بوده‌اند؛ کسانی که گول‌تکین می‌گوید همسن پسرش بودند.
این حمله در جامعه روشنفکری ترکیه بازتاب زیادی داشت و سایر روزنامه‌نگاران و بسیاری از تحلیلگران شناخته شده، ضمن محکومیت این اقدام، با گول‌تکین ابراز همدردی کردند. این اتفاق در کنار رخدادهای مشابهی که در ماه‌ها و سال‌های اخیر در خصوص ضرب و شتم و سرکوب روزنامه‌نگاران منتقد، بار دیگر نگرانی‌ها در مورد امنیت روزنامه‌نگاران منتقد وضع موجود را افزایش داده است.
«هالک تی‌وی» چه رسانه‌ای است و «مراد گول‌تکین» کیست؟
در ایام پس از کودتای نافرجام تابستان ۲۰۱۶، به رسانه‌ها و تلویزیون‌های منتقد دولت در ترکیه فشار زیادی وارد شد و کنترل بسیاری از رسانه‌های بزرگ به‌طور نسبی یا کامل از دست مخالفان دولت در آمد. امروز، رسانه‌های بزرگ ترکیه عمدتا در کنترل حکومت هستند اما هالک تی‌وی، از معدود تلویزیون‌های پرمخاطبی است که هنوز کنترل و مدیریت آن در دست مخالفان باقی مانده و از قضا در ماه‌های اخیر با راه‌اندازی استودیوی جدیدی در منطقه باکرکوی استانبول و افزودن بر کیفیت حرفه‌ای برنامه‌های خود، موفق به جذب بیش از پیش مخاطبان شده است.
همزمان، با ضعف یا نبود شبکه‌های تلویزیونی مستقل، بسیاری از روزنامه‌نگاران و روشنفکران منتقد در ترکیه به تولید و پخش برنامه از طریق اینترنت و خصوصا شبکه یوتیوب روی آورده‌اند. مدیااسکوپ با مدیریت روشن چاکیر، از معروفترین‌ها در این زمینه است که برنامه‌هایش با اقبال بسیاری روبه‌رو است.
برنامه «ایکی یوروم» شبکه هالک تی‌وی، با حضور مشترک لونت گول‌تکین و مراد صابونجی، به عنوان تحلیلگران سیاسی، در ماه‌های اخیر به یکی از پربیننده‌ترین برنامه‌های تلویزیونی سیاسی منتقدان به ائتلاف احزاب عدالت و توسعه و حرکت ملی‌گرا، تبدیل شده است. به جز حضور ثابت در برنامه تحلیلی یادشده، گول‌تکین در وب‌سایت پرخواننده «دیکن» هم به‌طور ثابت مطلب می‌نویسد.
یادداشت‌ها و سخنان لونت گول‌تکین درباره رهبران حزب حرکت ملی‌گرا، از آلپ ارسلان تورکش، بنیان‌گذار این جریان، گرفته تا دولت باغچه‌لی، رئیس کنونی آن، یکی از دلایل خشم طرفداران جریان ملی‌گرا یا «اولکوجو» از این روزنامه‌نگار شناخته شده است. جالب اینجا است که فرزند آلپ ارسلان تورکش با نام طغرل تورکش، که مواضع ملی‌گرایانه تا حدودی ملایم‌تری دارد هم حمله به گول‌تکین را محکوم کرده و به همین سبب، مورد حمله هم‌حزبی‌های قدیمی خود قرار گرفته است.
گفتار نفرت در میان سیاستمداران؟
مخالفان ائتلاف حاکم می‌گویند گفتار نفرتی که سیاستمداران در سال‌های اخیر رواج داده‌اند، زمینه اقداماتی همچون ضرب و شتم گول‌تکین و سایر منتقدان را فراهم کرده است. در واقع، بسیاری از منتقدانی که در ماه‌های گذشته به طرق مختلف مورد ضرب و شتم‌های مرموز (اصطلاحا «فاعل مجهول» یعنی دارای فاعل ناشناخته) قرار گرفته‌اند، کسانی هستند که زمانی به جریان حرکت ملی‌گرا یا جنبش اسلامگرای حزب عدالت و توسعه نزدیک بوده‌اند ولی امروز، راهشان را از این جریان‌ها جدا کرده‌اند.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
یکی از کسانی که در ماه ژانویه گذشته مورد ضرب و شتمی مشابه قرار گرفت، سلجوق اوزداغ، معاون دبیرکل حزب تازه‌تاسیس «گَلَجَک» (آینده)، بود. «گَلَجَک»، حزبی است که احمد داوداوغلو، نخست‌وزیر سابق ترکیه و از روشنفکران دینی و اسلامگرای این کشور، تاسیس کرده است. داووداوغلو، با اخراج از حزبی که زمانی خود استراتژیست آن بود، به یکی از منتقدان جدی رجب طیب اردوغان تبدیل شد. داوداوغلو به حمله به معاون خود شدیدا واکنش نشان داد و انگشت اتهام را متوجه راست‌گرایان افراطی حزب حرکت ملی‌گرا کرد.
در ماه‌های اخیر، توهین‌ها به خانم مرال آکشنر، رهبر حزب (تقریبا) تازه‌تاسیس «اییی پارتی» (حزب نیک) هم افزایش یافته است. «اییی پارتی»، حزبی است که در نتیجه انشعاب از حرکت ملی‌گرا (م‌ه‌پ) در ایام پس از کودتای ۲۰۱۶ با همت خانم آکشنر تاسیس شد. مرال آکشنر با وجود ناسیونالیست بودن، منتقد جدی ائتلاف حاکم بر ترکیه (ائتلاف جمهور) است و خود و حزبش، از عناصر اصلی ائتلاف مخالفان، موسوم به ائتلاف ملت، هستند.
تهدید رهبر حزب جمهوری‌خواه مردم از سوی عضو سابق مافیا
در سال‌های آغازین حکومت حزب عدالت و توسعه در ترکیه (در فاصله سال‌های ۲۰۰۲ تا ۲۰۱۳)، فعالیت گروه‌های خودسر نزدیک به مافیا در ترکیه، تا حدود زیادی کم شد و رهبران مافیا که معروف بود در دهه ۹۰ میلادی نقش مهمی در سرکوب روشنفکران و منتقدان، خصوصا چپ‌ها، کردها و ارامنه داشتند، خلع ید شدند یا به زندان افتادند. دهه ۹۰ میلادی، دهه قتل‌های موسوم به «فاعل مجهول» در ترکیه و علاالدین چاکیجی، شخصیت جنجالی و تا حدودی مرموزی است که در رسانه‌های ترکیه حرف‌وحدیث‌ها و اتهامات بسیاری در مورد عملکرد او در این دهه وجود دارد.
چاکیجی در عین حال، به دولت باغچه‌لی، رهبر حزب حرکت ملی‌گرا، نزدیک است. او در ۱۵ آوریل گذشته و پس از تصویب قانونی در مجلس ترکیه که بر اساس آن حدود ۴۵ هزار زندانی به دلیل شیوع ویروس کرونا به‌طور موقتی از زندان آزاد می‌شدند، آزاد شد. منتقدان دولت فاش کردند که در میان آزادشدگان، بسیاری متهمان سابقه‌دار دزدی و قاچاق مواد مخدر حضور دارند، در حالی که هیچ‌کدام از زندانیان سیاسی شناخته شده همچون صلاح‌الدین دمیرتاش و عثمان کاوالا و کلا زندانیان سیاسی کُرد یا چپ و کسانی که پس از کودتای نافرجام ۲۰۱۶ زندانی شدند، مشمول این قانون عفو نشدند.
چاکیجی، یک حساب توییتری با هزاران تعقیب‌کننده هم دارد. او پس از آزادی از زندان، عکسی از خود در کنار دولت باغچه‌لی را که مربوط به اوایل ژوئن ۲۰۲۰ است، بالای صفحه توییتر خود نصب (پین) کرد و کنارش نوشت: «در دفتر مرکزی حزب [م‌ه‌پ]، برای عرض ارادت، به دیدار برادرم و رهبر جریانی که به آن تعلق دارم، رفتم: دولت باغچه‌لی.»
یکی از اقدامات بسیار مناقشه‌بر‌انگیز چاکیجی بعد از خروج از زندان، انتشار دست‌نوشته تهدیدآمیزی خطاب به کمال قلیچداراوغلو، رهبر حزب جمهوری‌خواه خلق (ج‌ه‌پ)، در حساب توییترش بود. انتشار این نامه حتی در میان برخی همدلان حزب عدالت و توسعه و ملی‌گرایان هم مورد اعتراض فراوان قرار گرفت و توییتر هم آن پست را پاک کرد. در واکنش به این اتفاقات (که در ماه نوامبر گذشته رخ دادند)، قلیچداراوغلو گفت: «من اردوغان را نقد می کنم، باغچه‌لی به من پاسخ می دهد. باغچه‌لی و «م‌ه‌پ» را نقد می‌کنم، چاکیجی از دل تاریکی و مافیا جوابم را می‌دهد. ما ساکت نخواهیم شد.»
دغدغه اصلی همه؛ انتخابات ریاست‌جمهوری ۲۰۲۳
به‌رغم همه فشارها و سانسورها، در انتخاب شهرداری‌های مارس سال ۲۰۱۹، ائتلاف مخالفان آک پارتی و حرکت ملی موسوم به ائتلاف ملت، توانست پس از سال‌ها در دو کلانشهر بسیار مهم و استراتژیک استانبول و آنکارا قدرت را از آک پارتی پس بگیرد و با اقبال گسترده عمومی روبه‌رو شود. نتیجه انتخابات محلی شهرداری‌ها، روی کار آمدن اکرم امام‌اوغلو و منصور یاواش به عنوان شهرداران دو کلانشهر استانبول و آنکارا بود. امام‌اوغلو و یاواش اکنون از گزینه‌های اصلی ائتلاف ملت در انتخابات ریاست‌جمهوری پیش روی سال ۲۰۲۳ در برابر رجب طیب اردوغان هستند.
انتخاب ۲۰۲۳، انتخابات بسیار سرنوشت‌سازی برای آینده ترکیه است. اردوغان تصمیم دارد برای بار دوم از زمان تغییر اخیر قانون اساسی در ترکیه و عبور از نظام پارلمانی به نظام ریاستی، رهبری خود را برای پنج سال دیگر تمدید کند. در آوریل سال ۲۰۱۷ و کمتر از یک سال پس از کودتای نافرجام ۱۵ ژوئیه ۲۰۱۶، در حالی که هنوز در کشور وضعیت فوق‌العاده برقرار بود، به خواست اردوغان و حمایت قاطع باغچه‌لی، رفراندومی (همه‌پرسی) در ترکیه برگزار شد و در نتیجه، نظام سیاسی ترکیه که به‌طور سنتی و برای دهه‌ها دموکراسی پارلمانی بود، به نظام ریاستی تغییر یافت.
در نظام جدید بسیاری از قوا در دست قوه اجرایی و شخص رئیس‌جمهور متمرکز شدند و استقلال قوه قضاییه و پارلمان در مقایسه با قانون اساسی‌های پیشین کمتر شده است. بسیاری از منتقدان، برگزاری رفراندوم در وضعیت فوق‌العاده را درست و منصفانه نمی‌دانستند ولی برای جلوگیری از تعجیل در عوض کردن نظام سیاسی هم نمی‌توانستند کاری بکنند.
با این حال و به‌رغم سال‌ها کوشش، ائتلاف حاکم نتوانسته است کنترل فرهنگ ترکیه را به دست بگیرد. هنوز نفوذ مخالفان و منتقدان در جامعه مدنی و طبقه تحصیلکرده و نخبه و دانشگاهیان و اهالی فرهنگ و هنر بالا است. شاید همین موضوع هم سبب شده است که دولت باغچه‌لی، رهبر حرکت ملی‌گرا، چند روز قبل در توییتی از جوانان همدل با حرکت خود (حرکتی که نمادش گرگ خاکستری است) بخواهد در انتخاب رشته دانشگاه، رشته ارتباطات را برای ادامه تحصیل انتخاب کنند. او در توییت خود از جوانان ملی‌گرا و وطن‌دوست خواست تا روزنامه‌نگاری بخوانند، به امید این که با پرورش نسل جدید روزنامه‌نگاران و تحلیلگران سیاسی، ترکیه از «انبوه ازخودبیگانگان آغشته به ایدئولوژی‌های بیگانه» و غیرملی، پاک شود.
ایرانیان با نگاه به تجربه انقلاب ۱۳۵۷ به‌خوبی می‌دانند که بعید است این اتفاق به سادگی رخ دهد. تجربه جمهوری اسلامی که به نوبه خود در کوشش برای تصفیه فرهنگ کشور از ایدئولوژی‌های بیگانه و غربی ید طولانی دارد، نشان می‌دهد که حکومت‌ها قادر نیستند با سرکوب، محبوبیت روزنامه‌نگاران و روشنفکران مستقل و خودآیین را از بین ببرند.
