چند روز پیش هنگام گشت‌وگذار در فیسبوک، به‌طور اتفاقی پیراهن قرمزی را پیدا کردم. پیراهن زیبایی بود، اما ماجرایی که پشت آن بود بیشتر نظرم را جلب کرد.

با جستجو، به کریستی مک‌لئود، خالق این پیراهن رسیدم که در سامرست زندگی می‌کند و با اجرای طرح‌های منحصربه‌فرد خود هنر را به عرصه صنعت نساجی وارد می‌کند. او در عین حال، اجرای گلدوزی‌های بسیار زیبا را راهی برای ابراز خلاقیت خود یافته است.

«پروژه پیراهن قرمز» نمونه کاملی طرح‌های ابتکاری این هنرمند است که در آن از مهارت گلدوزی بیش از ۲۰۲ هنرمند از ۲۸ کشور مختلف استفاده شده است. در این پروژه هنرمندانی از پاکستان نیز شرکت دارند.

پروژه جهانی پیراهن قرمز در سال ۲۰۰۹ آغاز شد و برای گلدوزی‌های آن هنرمندانی از پاکستان در کنار هنرمندان فلسطینی پناهجو، قربانیان جنگ داخلی کنگو و زنان بادیه‌نشین صحرای سینای مصر شرکت کردند. هنرمندان نساجی از آفریقای جنوبی، کوزوو، رواندا، کنیا، ژاپن، پاریس، سوئد، پرو، هندوستان، عربستان سعودی، ولز و کلمبیا نیز هنر خود را به میدان آورده‌اند.

کریستی مک‌لئود گفت که می‌خواسته است قطعه‌ای هنری خلق کند که بدون توجه به تعصب و مرزها، از هویت‌های مختلف وام بگیرد و فرصتی ایجاد کند که زنان بتوانند خود را ابراز کنند، به استقلال برسند و صدایشان را به گوش جهان برسانند.

او در مصاحبه با ایندیپندنت گفت: «در سال ۲۰۰۹ از شورای فرهنگی بریتانیا در دوبی، برای آفرینش اثری هنری بودجه گرفتم تا آن را در نمایشگاه هنر دوبی به نمایش بگذارند. همان پول راه را برای انجام این پروژه هموار کرد. در این مدت مجموعه‌دارها و علاقه‌مندان به هنر گلدوزی نیز به این طرح کمک مالی کردند اما در پنج سال گذشته خودم بیشتر هزینه‌ها را تامین کرده‌ام.»

خانم مک‌لئود می‌گوید: «متاسفانه به‌علت محدودیت بودجه همیشه نتوانسته‌ام پیراهن را با خودم به جاهای مختلف ببرم. به همین جهت قاب‌ها را برای هنرمندان فرستاده‌ام و آن‌ها هم قاب را برایم به بریتانیا پس فرستادند.»

او کل پروژه را خود به تنهایی مدیریت کرده اما در ابتدای کار و نیز وقتی کار رو به اتمام بوده است از الگوبُری به نام گیل فاکنر برای بریدن و سر هم کردن تکه‌پارچه‌های پیراهن کمک گرفته است. در ۱۰ سال گذشته تکه‌کارهایی اضافه بر تکه‌های اصلی نیز به دستش رسیده  که باعث شده است چندین بار بنشیند و  کار را از اول، سر هم کند.

در سال ۲۰۱۹، کار گلدوزی پیراهن تمام شد. این پیراهن نه تنها مزین به میلیون‌ها کوک، نخ و مروارید مختلف است، بلکه لابه‌لای چین‌های پارچه‌ آن انبوهی از ماجراها و داستان‌های شخصی نهفته است.

آیا این پیراهن قرمز به پاکستان هم می‌آید؟

از کریستی پرسیدیم آیا این پیراهن در پاکستان به نمایش درخواهد آمد؟ او گفت: «خیلی خوشحال می‌شوم که این اتفاق بیفتد. سانیا صمد، نماینده پاکستان در این طرح بود و قطعا جا دارد که پیراهن در آنجا به نمایش درآید.»

سانیا صمد ۱۵ سال گذشته در نیویورک زندگی کرده و دانش‌آموخته دانشکده ملی هنر لاهور است. ایندیپندنت اردو در تماس با او نظرش را جویا شد. او گفت: «از طریق تارنمای این پروژه از وجودش باخبر شدم و شخصا با کریستی تماس گرفتم؛ چون تعجب کرده بودم که هیچ نماینده‌ای از پاکستان در آن شرکت ندارد. کریستی هم مرا برای این طرح دعوت به همکاری کرد.»

سانیا می‌گوید: «تجربه مشارکت در طرح پیراهن قرمز بسیار جذاب بود. انگار با گلدوزی، در ساخت و پیش بردن تاریخ شرکت داشتم.»

کار زیبای سانیا روی این پیراهن با الهام از رمان «وزارت والاترین سعادت» اثر آرونداتی روی، نویسنده هندی و نیز شعر «مصالحه» از زهرا نگاه، شاعر پاکستانی، طراحی شده است: «اثر من تصویری از تن‌پوشی به دست می‌دهد که به نحوی استعاره‌ای از زن است. تصویر گلدوزی‌شده، بهشتی را به نمایش می‌گذارد که در آن زنان از عزت و احترام برخوردارند و تبعیض جنسیتی علیه آنان وجود ندارد.»

سانیا افزود که او در طرح خود، تصویر پرچم‌های پاکستان، آمریکا و بریتانیا را نیز به‌عنوان نماد کشورهایی که در آن‌ها زندگی کرده، نقاشی کرده است. او همچنین ابراز امیدواری کرد که این پیراهن روزی در پاکستان به نمایش درآید.

_{این مقاله اولین‌بار در تارنمای ایندیپندنت اردو منتشر شده است}

_{ترجمه از تیمور رحمان، ویراستاری و نمونه‌خوانی‌ از طوبی علی و سلین آصف}